ปัจจัยทำนายคุณภาพการนอนหลับในมารดาหลังคลอดบุตรคนแรก
คำสำคัญ:
ความวิตกกังวล, ความอ่อนล้า, มารดาหลังคลอดบุตรคนแรก, คุณภาพการนอนหลับ, การสนับสนุนทางสังคมบทคัดย่อ
มารดาหลังคลอดต้องเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงภายหลังคลอดทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจ นอกเหนือจากการปรับบทบาทหน้าที่การเป็นมารดา ปัจจัยต่าง ๆ เหล่านี้ล้วนเป็นสาเหตุที่อาจส่งผลกระทบต่อคุณภาพการนอนหลับ การวิจัยแบบหาความสัมพันธ์เชิงทำนายครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาคุณภาพการนอนหลับและอำนาจทำนายของความอ่อนล้า ความวิตกกังวล และการสนับสนุนทางสังคม กับคุณภาพการนอนหลับในมารดาหลังคลอดบุตรคนแรก กลุ่มตัวอย่างจำนวน 106 ราย เป็นมารดาหลังคลอดบุตรคนแรกอายุ 20 ปีขึ้นไป ที่มารับบริการตรวจหลังคลอด ณ โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ และโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ ศูนย์อนามัยที่ 1 เชียงใหม่ เลือกกลุ่มตัวอย่างตามคุณสมบัติที่กำหนด เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วย แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล แบบประเมินคุณภาพการหลับของพิตส์เบิร์ก ฉบับภาษาไทยโดย ตุลยา สีตสุวรรณ และคณะ แบบประเมินความอ่อนล้าฉบับภาษาไทยโดย จรัสศรี ธีระกุลชัย แบบสอบถามความวิตกกังวลต่อสถานการณ์ฉบับภาษาไทยโดย ดารา-วรรณ ต๊ะปินตา และคณะ และแบบประเมินการสนับสนุนทางสังคมของมารดาหลังคลอดสร้างโดย นลินี สิทธิบุญ-มา และคณะ เครื่องมือทั้งหมดผ่านการตรวจสอบความเชื่อมั่นแล้ว วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา สถิติ Spearman’s rank correlation coefficient, และ binary logistic regression analysis.
ผลการศึกษาพบว่า
1. กลุ่มตัวอย่างมีค่ามัธยฐานของคะแนนคุณภาพการนอนหลับเท่ากับ 9.00 (IQR = 4.00) จัดอยู่ในกลุ่มคุณภาพการนอนหลับที่ไม่ดี
2. ความอ่อนล้าสามารถทำนายคุณภาพการนอนหลับในมารดาหลังคลอดบุตรคนแรกได้ ร้อยละ 7.9 (p < .001) ส่วนความวิตกกังวล และการสนับสนุนทางสังคมไม่สามารถทำนายคุณภาพการนอนหลับในกลุ่มนี้ได้
ผลการศึกษาครั้งนี้ สามารถใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานสำหรับพัฒนากระบวนการพยาบาล เพื่อการปฏิบัติการพยาบาลที่มีประสิทธิภาพ และลดอาการไม่สุขสบายทางด้านร่างกายของมารดาหลังคลอดบุตรคนแรก เพื่อส่งเสริมคุณภาพการนอนหลับที่ดีให้กลุ่มนี้ได้
เอกสารอ้างอิง
ACOG committee opinion no. 736: Optimizing postpartum care. (2018). Obstetrics & Gynecology, 131(5), e140-e150. https://doi.org/10.1097/aog.0000000000002633
Bai, L., Whitesell, C. J., & Teti, D. M. (2020). Maternal sleep patterns and parenting quality during infants’ first 6 months. Journal of Family Psychology, 34(3), 291-300.
Buysse, D. J., Reynolds, C. F. 3rd., Monk, T. H., Berman, S. R., & Kupfer, D. J. (1989). The Pittsburgh sleep quality index: A new instrument for psychiatric practice and research. Psychiatry Research, 28(2), 193–213. https://doi.org/10.1016/0165-1781(89)90047-4
Carrega, J., Lee, S. Y., Clark, P., Cranford, J., & Lloyd, S. (2020). Impact of the quality of postpartum sleep and its health determinants on human milk volume. American Journal of Maternal Child Nursing, 45(5), 289-295. https://doi.org/10.1097/nmc.0000000000000645
Carroll, J. E., Ross, K. M., Horvath, S., Okun, M., Hobel, C., Rentscher, K. E., Coussons-Read, M., & Schetter, C. D. (2021). Postpartum sleep loss and accelerated epigenetic aging. Sleep Health, 7(3), 362-367. https://doi.org/10.1016/j.sleh.2021.02.002
Costa, D. (2008). Sleep and quality of life in medical illness. College of Physicians and Surgeons of Columbia University.
Creti, L., Libman, E., Rizzo, D., Fichten, C. S., Bailes, S., Tran, D. L., & Zelkowitz, P. (2017). Sleep in the postpartum: Characteristics of first-time, healthy mothers. Sleep Disorders, 2017(1), 8520358. https://doi.org/10.1155/2017/8520358
Doering, J. J., Szabo, A., Goyal, D., & Babler, E. (2017). Sleep quality and quantity in low-income postpartum women. MCN. The American Journal of Maternal Child Nursing, 42(3), 166-172. https://doi.org/10.1097/NMC.0000000000000323
House, J. (1981). The nature of social support in M. A. Reading (Ed.), Work stress and social support. Addison–Wesley.
Insana, S. P., & Montgomery-Downs, H. E. (2012). Sleep and sleepiness among first-time postpartum parents: A field-and laboratory-based multimethod assessment. Developmental Psychobiology, 55(4), 361-372. https://doi.org/10.1002/dev.21040
Iranpour, S., Kheirabadi, G. R., Esmaillzadeh, A., Heidari-Beni, M., & Maracy, M. R. (2016). Association between sleep quality and postpartum depression. Journal of Research in Medical Sciences, 21(1), 110. https://doi.org/10.4103/1735-1995.193500
Khayamim, N., Bahadoran, P., & Mehrabi, T. (2016). Relationship between fatigue and sleepiness with general health of mothers in the postpartum period. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research, 21(4), 385-390. https://doi.org/10.4103/1735-9066.185580
Khadka, R., Hong, S. A., & Chang, Y. S. (2020). Prevalence and determinants of poor sleep quality and depression among postpartum women: A community-based study in Ramechhap District, Nepal. International Health, 12(2), 125-131. https://doi.org/10.1093/inthealth/ihz032
Matenchuk, B. A., & Davenport, M. H. (2021). The influence of sleep quality on weight retention in the postpartum period. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism, 46(1), 77-85. https://doi.org/10.1139/apnm-2019-0896
Mindell, J. A., Cook, R. A., & Nikolovski, J. (2015). Sleep patterns and sleep disturbances across pregnancy. Sleep Medicine, 16(4), 483–488. https://doi.org/10.1016/j.sleep.2014.12.006
Nelson, K. L., Davis, J. E., & Corbett, C. F. (2022). Sleep quality: An evolutionary concept analysis. Nursing Forum Journal Research, 57(1), 144-151. https://doi.org/10.1111/nuf.12659
Okun, M. L., Luther, J., Prather, A. A., Perel, J. M., Wisniewski, S., & Wister, K. L. (2011). Changes in sleep quality, but not hormones predict time to postpartum depression recurrence. Journal of Affective Disorders, 130(3), 378-384. https://doi.org/10.1016/j.jad.2010.07.015
Pugh, L. C., & Milligan, R. (1993). A framework for the study of childbearing fatigue. Advances in Nursing Science, 15(4), 60-70. https://doi.org/10.1097/00012272-199306000-00007
Pugh, L. C., Milligan, R., Parks, P. L., Lenz, E. R., & Kitzman, H. (1999). Clinical approaches in the assessment of childbearing fatigue. Journal of Obstetric, Gynecologic, & Neonatal Nursing, 28(1), 74-80. https://doi.org/10.1111/j.1552-6909.1999.tb01967.x
Qi, W., Liu, Y., Lv, H., Ge, J., Meng, Y., Zhao, N., Zhao, F., Guo, Q., & Hu, J. (2022). Effects of family relationship and social support on the mental health of Chinese postpartum women. BMC Pregnancy Childbirth, 22(1), 65. https://doi.org/10.1186/s12884-022-04392-w
Rychnovsky, J., & Hunter, L. P. (2009). The relationship between sleep characteristics and fatigue in healthy postpartum women. Women's Health Issues, 19(1), 38-44. https://doi.org/10.1016/j.whi.2008.07.015
Sanchez-Garcia, M., Cantero, M. J., & Valero-Mora, P. M. (2021). The relationship between fatigue in mothers and the age of their less-than-24-month-old newborns. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(12), 6590. https://doi.org/10.3390/ijerph18126590
Sitasuwan, T., Bussaratid, S., Ruttanaumpawan, P., & Chotinaiwattarakul, W. (2014). Reliability and validity of the Thai version of the Pittsburgh sleep quality index. Journal of Medical Association Thailand, 97(Suppl. 3), S57-S67. (in Thai)
Sitthiboonma, N., Kantaruksa, K., & Supavititpatana, B. (2020). Stress, social support and postpartum depression among first-time mothers. Nursing Journal, 47(2), 169-179.
Spielberger, C., Gorsuch, R., & Lushene, R. (1970). Manual for the State-Trait Anxiety Inventory (Self Evaluation Questionnaire). Consulting Psychologists Press.
Spielberger, C., Gorsuch, R., & Lushene, R., Vagg, P., & Jacobs, G. (1983). Manual for the State-Trait Anxiety Inventory. Consulting Psychologists.
Teng, F., See, L., Cheng, P., & Lee, J. (2007). The quality of sleep and its associated factors in the puerperium women. Chang Gung Nursing, 18(4), 449-510.
Thapinta, D. (1991). Reduction of anxiety of staff nurses working with AIDS patients through cognitive recon structuring and mindfulness training. [Unpublished master’s thesis], Graduate School Chulalongkorn University.
Theerakulchai, J. (2004). Factors related to fatigue and fatigue management in postpartum Thai women. Journal of Nursing and Health Research, 8(3), 23-34.
Videbeck, S. (2011). Psychiatric-mental health nursing (5th ed.). Wolters Kluwer Health and Lippincott Williams and Wilkins.
Volkovich, E., Ben-Zion, H., Karny, D., Meiri, G., & Tikotzky, L. (2015). Sleep patterns of co-sleeping and solitary sleeping infants and mothers: A longitudinal study. Sleep Medicine, 16(11), 1305-1312. https://doi.org/10.1016/j.sleep.2015.08.016
Wedro, B., & Davis, C. P. (2023). Fatigue and exhaustion. MedicineNet. https://www.medicinenet.com/fatigue/article.htm
Yoshitake, H. (1971). Relation between the symptoms and the feeling of fatigue. Ergonomics, 14(1), 175-186. https://doi.org/10.1080/00140137108931236
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 พยาบาลสาร มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสารพยาบาลสาร
ข้อความที่ปรากฏในบทความแต่ละเรื่องในวารสารวิชาการเล่มนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และคณาจารย์ท่านอื่นๆในมหาวิทยาลัยฯ แต่อย่างใด ความรับผิดชอบองค์ประกอบทั้งหมดของบทความแต่ละเรื่องเป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน หากมีความผิดพลาดใด ๆ ผู้เขียนแต่ละท่านจะรับผิดชอบบทความของตนเองแต่ผู้เดียว
