ความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมการดูแลตนเอง ในผู้ที่เป็นมะเร็งปอดที่ได้รับเคมีบำบัด
คำสำคัญ:
มะเร็งปอด, เคมีบำบัด, ความรอบรู้ด้านสุขภาพ, พฤติกรรมการดูแลตัวเองบทคัดย่อ
ความรู้ด้านสุขภาพ มีบทบาทสำคัญในการเสริมสร้างพฤติกรรมการดูแลตนเองของผู้ป่วยมะเร็งปอดที่ได้รับเคมีบำบัด ความรู้ด้านสุขภาพที่ดีสามารถช่วยให้ผู้ป่วยเข้าใจและจัดการกับผลข้างเคียงของเคมีบำบัดได้ดีขึ้น ส่งผลให้มีพฤติกรรมการดูแลตนเองที่มีประสิทธิภาพมากขึ้น การศึกษาเชิงพรรณนานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสำรวจความสัมพันธ์ระหว่างความรู้ด้านสุขภาพและพฤติกรรมการดูแลตนเองของผู้ป่วยมะเร็งปอดที่ได้รับเคมีบำบัด กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยมะเร็งปอดที่ได้รับเคมีบำบัด จำนวน 161 ราย ในโรงพยาบาลในเครือแห่งแรกของมหาวิทยาลัยการแพทย์คุนหมิง และโรงพยาบาลในเครือข่าย เครื่องมือที่ใช้ในการรวบรวมข้อมูล ได้แก่ แบบฟอร์มบันทึกข้อมูลประชากร แบบสอบถามความรู้ด้านสุขภาพที่สำคัญในการสื่อสารเชิงฟังก์ชันฉบับภาษาจีน และแบบสอบถามพฤติกรรมการดูแลตนเองฉบับภาษาจีน ค่า Cronbach’s alpha coefficient ของ แบบสอบถามทั้งสองฉบับ เท่ากับ 0.97 และ 0.77 ตามลำดับ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา และสถิติ Spearman's rank correlation
ผลการศึกษาพบว่า
1. คะแนนเฉลี่ยความรอบรู้ด้านสุขภาพ เท่ากับ 2.13 (SD = 0.88, range = 1-4) คะแนนเฉลี่ยความรอบรู้ด้านสุขภาพเชิงหน้าที่ เท่ากับ 2.33 (SD = 1.04, range = 1-4) คะแนนมัธยฐานความรอบรู้ด้านสุขภาพด้านการสื่อสาร เท่ากับ 2.16 (SD = 1.04, range = 1-4) คะแนนเฉลี่ยความรอบรู้ด้านสุขภาพเชิงวิพากษ์ เท่ากับ 1.85 (SD = 0.91, range = 1-4)
2. คะแนนเฉลี่ยพฤติกรรมการดูแลตนเองอยู่ในระดับค่อนข้างต่ำ มีคะแนนรวมเฉลี่ยเท่ากับ 42.60 (SD = 0.20, range = 12-94) คะแนนเฉลี่ยของการปฏิบัติตามคำแนะนำการรักษาและการจัดการเหตุการณ์ที่เกี่ยวข้องกับการรักษา เท่ากับ 32.40 (SD = 0.25, range = 0-93) คะแนนเฉลี่ยของการบรรเทาอาการ เท่ากับ 88.63 (SD = 0.24, range = 0-100)
3. ความรอบรู้ด้านสุขภาพมีความสัมพันธ์ในระดับสูงกับพฤติกรรมการดูแลตนเอง (r = .518, p < .001) นอกจากนี้ ความรอบรู้ด้านสุขภาพเชิงหน้าที่ (r = .437, p < .001) ความรอบรู้ด้านสุขภาพด้านการสื่อสาร (r = .437, p < .001) และความรอบรู้ด้านสุขภาพเชิงวิพากษ์ (r = .537, p < .001) มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญกับพฤติกรรมการดูแลตนเอง
ผลการวิจัยครั้งนี้ แสดงถึงโอกาสในการปรับปรุงพฤติกรรมการดูแลตนเองในผู้ป่วยมะเร็งปอดที่ได้รับเคมีบำบัด โดยเน้นที่การส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพ
เอกสารอ้างอิง
Ahmadzadeh, I., Abdekhoda, M., & Bejani, M. (2021). Improving self-care management in patients with breast cancer through health literacy promotion. Ethiopian Journal of Health Sciences, 31(1), 85-90. https://doi.org/10.4314/ejhs.v31i1.10
Baumann, L. C., & Dang, T. T. N. (2012). Helping patients with chronic conditions overcome barriers to self-care. The Nurse Practitioner, 37(3), 32-38. https://doi.org/10.1097/01.NPR.0000411104.12617.64
Coolbrandt, A., Van den Heede, K., Clemens, K., Milisen, K., Laenen, A., Wildiers, H., & Verslype, C. (2013). The Leuven questionnaire for patient self-care during chemotherapy (L-PaSC): Instrument development and psychometric evaluation. European Journal of Oncology Nursing, 17(3), 275-283. https://doi.org/10.1016/j.ejon.2012.07.008
Cooley, M. E. (2000). Symptoms in adults with lung cancer: A systematic research review. Journal of Pain and Symptom Management, 19(2), 137-153. https://doi.org/10.1016/S0885-3924(99)00150-5
Ellis, J. (2012). The impact of lung cancer on patients and carers. Chronic Respiratory Disease, 9(1), 39-47. https://doi.org/10.1177/1479972311433577
Erünal, M., & Mert, H. (2020). Does health literacy affect self-care in patients with heart failure? The Journal for Nurse Practitioners, 16(9), 699-702. https://doi.org/10.1016/j.nurpra.2020.07.016
Farghadani, Z., Taheri-Kharameh, Z., Amiri-Mehra, A., Ghajari, H., & Barati, M. (2018). The relationship between health literacy and self-care behaviors among patients with heart failure. Hayat Journal, 24(2), 186-196.
Heijmans, M., Waverijn, G., Rademakers, J., van der Vaart, R., & Rijken, M. (2015). Functional, communicative and critical health literacy of chronic disease patients and their importance for self-management. Patient Education and Counseling, 98(1), 41-48. https://doi.org/10.1016/j.pec.2014.10.006
Ishikawa, H., Takeuchi, T., & Yano, E. (2008). Measuring functional, communicative, and critical health literacy among diabetic patients. Diabetes Care, 31(5), 874-879. https://doi.org/10.2337/dc07-1932
Jaarsma, T., Cameron, J., Riegel, B., & Stromberg, A. (2017). Factors related to self-care in heart failure patients according to the middle-range theory of self-care of chronic illness: A literature update. Current Heart Failure Reports, 14(2), 71-77. https://doi.org/10.1007/s11897-017-0324-1
Lee, S. H. (2019). Chemotherapy for lung cancer in the era of personalized medicine. Tuberculosis and Respiratory Diseases, 82(3), 179-189.
Lee, S. H., Lee, K. H., & Chang, S. J. (2018). Do health literacy and self-care behaviours affect quality of life in older persons with lung cancer receiving chemotherapy? International Journal of Nursing Practice, 24(6), e12691. https://doi.org/10.1111/ijn.12691
Mohammadpour, M., Zarifinezhad, E., & Armand, R. (2018). A study of correlation between applied health literacy and self-care behaviors in hypertensive patients of Gachsaran city, 2016 (Iran). Qom University of Medical Sciences Journal, 12(10), 55-65. https://doi.org/10.29252/qums.12.10.55
Morley, J. E., Malmstrom, T. K., & Miller, D. K. (2012). A simple frailty questionnaire (FRAIL) predicts outcomes in middle aged African Americans. The Journal of Nutrition, Health & Aging, 16(7), 601-608. https://doi.org/10.1007/s12603-012-0084-2
Moursy, A. M. E. S., & Ead, A. Y. S. (2014). Self care practices of chemotherapy patients. Life Science Journal, 11(4), 212-222.
Nutbeam, D. (2000). Health literacy as a public health goal: A challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century. Health Promotion International, 15(3), 259-267. https://doi.org/10.1093/heapro/15.3.259
Papadakos, J. K., Hasan, S. M., Barnsley, J., Berta, W., Fazelzad, R., Papadakos, C. J., Giuliani, M. E., & Howell, D. (2018). Health literacy and cancer self-management behaviors: A scoping review. Cancer, 124(21), 4202-4210. https://doi.org/10.1002/cncr.31733
Patel, N., Adatia, R., Mellemgaard, A., Jack, R., & Møller, H. (2007). Variation in the use of chemotherapy in lung cancer. British Journal of Cancer, 96(6), 886-890. https://doi.org/10.1038/sj.bjc.6603659
Piamjariyakul, U., Williams, P. D., Prapakorn, S., Kim, M., Park, L., Rojjanasrirat, W., & Williams, A. R. (2010). Cancer therapy-related symptoms and self-care in Thailand. European Journal of Oncology Nursing, 14(5), 387-394. https://doi.org/10.1016/j.ejon.2010.01.018
Prutipinyo, C., Maikeow, K., & Sirichotiratana, N. (2012). Self-care behaviours of chemotherapy patients. Journal of the Medical Association of Thailand, 95(Suppl. 6), S30-S37.
RobatSarpooshi, D., Mahdizadeh, M., Siuki, H. A., Haddadi, M., Robatsarpooshi, H., & Peyman, N. (2020). The relationship between health literacy level and self-care behaviors in patients with diabetes. Patient Related Outcome Measures, 11, 129-135. https://doi.org/10.2147/PROM.S243678
Sung, H., Ferlay, J., Siegel, R. L., Laversanne, M., Soerjomataram, I., Jemal, A., & Bray, F. (2021). Global cancer statistics 2020: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA: A Cancer Journal for Clinicians, 71(3), 209-249. https://doi.org/10.3322/caac.21660
Wilson, B. E., Jacob, S., Yap, M. L., Ferlay, J., Bray, F., & Barton, M. B. (2019). Estimates of global chemotherapy demands and corresponding physician workforce requirements for 2018 and 2040: A population-based study. Lancet Oncology, 20(6), 769-780. https://doi.org/10.1016/S1470-2045(19)30163-9
Zhang, D., Wu, S., Zhang, Y., Yang, P., MacIntyre, C. R., Seale, H., & Wang, Q. (2015). Health literacy in Beijing: An assessment of adults’ knowledge and skills regarding communicable diseases. BMC Public Health, 15, 799. https://doi.org/10.1186/s12889-015-2151-1
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 พยาบาลสาร มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสารพยาบาลสาร
ข้อความที่ปรากฏในบทความแต่ละเรื่องในวารสารวิชาการเล่มนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และคณาจารย์ท่านอื่นๆในมหาวิทยาลัยฯ แต่อย่างใด ความรับผิดชอบองค์ประกอบทั้งหมดของบทความแต่ละเรื่องเป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน หากมีความผิดพลาดใด ๆ ผู้เขียนแต่ละท่านจะรับผิดชอบบทความของตนเองแต่ผู้เดียว
