ปัจจัยทำนายน้ำหนักคงค้างหลังคลอด
คำสำคัญ:
น้ำหนักคงค้างหลังคลอด, สตรีหลังคลอดบทคัดย่อ
น้ำหนักคงค้างหลังคลอด นำไปสู่การมีภาวะน้ำหนักเกินและอ้วนตามมา ซึ่งเป็นปัญหาสำคัญของสตรีหลังคลอด การวิจัยแบบหาความสัมพันธ์เชิงทำนายครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยทำนายน้ำหนักคงค้างในสตรีหลังคลอด ได้แก่ น้ำหนักตัวที่เพิ่มขึ้นระหว่างตั้งครรภ์ การบริโภคอาหารไขมัน การเลี้ยงบุตรด้วยนมมารดา และสมรรถนะแห่งตน กลุ่มตัวอย่าง คือ สตรีหลังคลอด ในระยะ 6-8 สัปดาห์ จำนวน 129 คน ที่มารับการตรวจหลังคลอดหรือพาบุตรมารับวัคซีน โรงพยาบาลนครพนม เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย คือ แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล แบบสอบถามพฤติกรรมการบริโภคอาหารไขมันในสตรีหลังคลอด และแบบวัดสมรรถนะแห่งตนในการควบคุมน้ำหนัก ทดสอบความเชื่อมั่นโดยหาค่า Cronbach's alpha coefficient ได้เท่ากับ .82 และ .84 ตามลำดับ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงบรรยาย และสถิติ stepwise multiple regression analysis
ผลการวิจัยพบว่า น้ำหนักคงค้างของสตรีหลังคลอด ในระยะ 6-8 สัปดาห์ มีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 4.82 กิโลกรัม (SD = 3.61) น้ำหนักตัวที่เพิ่มขึ้นระหว่างตั้งครรภ์ การบริโภคอาหารไขมัน และสมรรถนะแห่งตน สามารถร่วมกันทำนายน้ำหนักคงค้างในสตรีหลังคลอด ได้ร้อยละ 41.70 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (R2 = 0.417, R2Change = 0.127, F = 5.02, p < .05) โดยน้ำหนักตัวที่เพิ่มขึ้นระหว่างตั้งครรภ์ สามารถทำนายน้ำหนักคงค้างในสตรีหลังคลอดได้สูงที่สุด (β = .462, t = 4.70, p < .01) รองลงมา คือ สมรรถนะแห่งตน และการบริโภคอาหารไขมัน (β = -.280,t = -3.67, p < .01 และ β = -.169, t = -2.24, p < .05 ตามลำดับ)
ผลการศึกษาครั้งนี้ สามารถใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานในการพัฒนาแนวทางการจัดการน้ำหนักคงค้างในสตรีหลังคลอด โดยการควบคุมน้ำหนักตัวที่เพิ่มขึ้นระหว่างตั้งครรภ์ให้เหมาะสม บริโภคอาหารไขมันที่เหมาะสม และส่งเสริมสมรรถนะแห่งตนในสตรีหลังคลอด
เอกสารอ้างอิง
Althuizen, E., van Poppel, M. N., de Vries, J. H., Seidell, J. C., & van Mechelen, W. (2011). Postpartum behavior as predictor of weight changes from before pregnancy to one year postpartum. BMC Public Health, 11, 165. https://doi.org/10.1186/1471-2458-11-165
Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. W. H. Freeman.
Basir, S. M. A., Ghani, R. A., Ibrahim, M. B., Khattak, M. M. A. K., Omar, M. N. B., & Shukri, N. A. M.(2019). Dietary status of exclusively breastfeeding mothers: The influence of traditional postpartum dietary practices. International Journal of Allied Health Sciences, 3(2), 634-642. https://doi.org/10.31436/ijahs.v3i2.182
Bijlholt, M., Ameye, L., van Uytsel, H., Devlieger, R., & Bogaerts, A. (2021). Evolution of postpartum weight and body composition after excessive gestational weight gain: The role of lifestyle behaviors—data from the INTER-ACT control group. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(12), 6344. https://doi.org/10.3390/ijerph18126344
Chang, M. W. (2003). Factors that predict fat intake behaviors in low-income women with different body size. [Doctoral dissertation]. ProQuest Dissertation & Thesis database. (UMI No. 3089592)
Chang, M. W., Schaffir, J., Brown, R., & Wegener, D. T. (2019). Mediation by self-efficacy in the relation between social support and dietary intake in low-income postpartum women who were overweight or obese. Appetite, 140, 248-254. https://doi.org/10.1016/j.appet.2019.05.031
Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.). Lawrence Erlbaum.
Davis, J. N., Shearrer, G. E., Tao, W., Hurston, S. R., & Gunderson, E. P. (2017). Dietary variables associated with substantial postpartum weight retention at 1-year among women with GDM pregnancy. BMC Obesity, 4, 31. https://doi.org/10.1186/s40608-017-0166-0
Dietary Guidelines Advisory Committee. (2020). Scientific report of the 2020 dietary guidelines advisory committee: Advisory report to the secretary of agriculture and the secretary of health and human services. U.S. Department of Agriculture, Agricultural Research Service. https://www.dietaryguidelines.gov/sites/default/files/2020-07/ScientificReport_of_the_2020DietaryGuidelinesAdvisoryCommittee_first-print.pdf
Dørheim, S. K., Bondevik, G. T., Eberhard-Gran, M., & Bjorvatn, B. (2009). Sleep and depression in postpartum women: A population-based study. Sleep, 32(7), 847-855. https://doi.org/10.1093/sleep/32.7.847
Fadzil, F., Shamsuddin, K., Puteh, S. E. W., Tamil, A. M., Ahmad, S., Hayi, N. S. A., Samad, A. A., Ismail, R., & Shauki, N. I. A. (2018). Predictors of postpartum weight retention among urban Malaysian mothers: A prospective cohort study. Obesity Research & Clinical Practice, 12(6), 493-499. https://doi.org/10.1016/j.orcp.2018.06.003
Gunderson, E. P., Rifas-Shiman, S. L., Oken, E., Rich-Edwards, J. W., Kleinman, K. P., Taveras, E. M., & Gillman, M. W. (2008). Association of fewer hours of sleep at 6 months postpartum with substantial weight retention at 1 year postpartum. American Journal of Epidemiology, 167(2), 178-187. https://doi.org/10.1093/aje/kwm298
Hartley, E., Hill, B., McPhie, S., & Skouteris, H. (2018). The associations between depressive and anxiety symptoms, body image, and weight in the first year postpartum: A rapid systematic review. Journal of Reproductive and Infant Psychology, 36(1), 81-101. https://doi.org/10.1080/02646838.2017.1396301
Institute of Medicine and National Research Council. (2009). Weight gain during pregnancy: Reexamining the guidelines. The National Academies Press.
Jiang, M., Gao, H., Vinyes-Pares, G., Yu, K., Ma, D., Qin, X., & Wang, P. (2018). Association between breastfeeding duration and postpartum weight retention of lactating mothers: A meta-analysis of cohort studies. Clinical Nutrition, 37(4), 1224-1231.
Kay, M. C., Wasser, H., Adair, L. S., Thompson, A. L., Siega-Riz, A. M., Suchindran, C. M., & Bentley, M. E. (2017). Consumption of key food groups during the postpartum period In low-income, non-Hispanic black mothers. Appetite, 117, 161-167. https://doi.org/10.1016/j.appet.2017.06.023
Kossou, J., Alaofè, H., Hounkpatin, W. A., & Lokonon, J. (2023). Factors associated with postpartum weight retention in African women: A systematic review. Food and Nutrition Bulletin, 44(1), 62-75. https://doi.org/10.1177/03795721221134566
Kramer, C. K., Ye, C., Hanley, A. J., Connelly, P. W., Sermer, M., Zinman, B., & Retnakaran, R. (2024). Postpartum weight retention and the early evolution of cardiovascular risk over the first 5 years after pregnancy. Cardiovascular Diabetology, 23(1), 101. https://doi.org/10.1186/s12933-024-02184-4
Krummel, D. A., Semmens, E., Boury, J., Gordon, P. M., & Larkin, K. T. (2004). Stages of change for weight management in postpartum women. Journal of the American dietetic Association, 104(7), 1102-1108. https://doi.org/10.1016/j.jada.2004.04.022
Latimer, L., Walker, L. O., Kim, S., Pasch, K. E., & Sterling, B. S. (2011). Self-efficacy scale for weight loss among multi-ethnic women of lower income: A psychometric evaluation. Journal of Nutrition Education and Behavior, 43(4), 279-283. https://doi.org/10.1016/j.jneb.2010.09.007
Lipsky, L. M., Strawderman, M. S., & Olson, C. M. (2016). Weight-related self‐efficacy in relation to maternal body weight from early pregnancy to 2 years postpartum. Maternal & Child Nutrition, 12(3), 569-578. https://doi.org/10.1111/mcn.12149
Malasri, N., Xuto, P., & Chaloumsuk, N. (2023). Effects of the perceived self-efficacy enhancement program through quality food consumption on weight retention among postpartum mothers. Journal of Thailand Nursing and Midwifery Council, 38(2), 118-127. https://doi.org/10.60099/jtnmc.v38i02.262656 (in Thai)
Marchi, J., Berg, M., Dencker, A., Olander, E. K., & Begley, C. (2015). Risks associated with obesity in pregnancy, for the mother and baby: A systematic review of reviews. Obesity Reviews, 16(8), 621-638. https://doi.org/10.1111/obr.12288
McKinney, E. S., James, S. R., Murray, S. S., Nelson, K., & Ashwill, J. (2021). Maternal-child nursing-e-book. Elsevier Health Sciences.
Meyer, D., Gjika, E., Raab, R., Michel, S. K. F., & Hauner, H. (2024). How does gestational weight gain influence short‐and long‐term postpartum weight retention? An updated systematic review and meta‐analysis. Obesity Reviews, 25(4), e13679. https://doi.org/10.1111/obr.13679
Murray, I., & Hendley, J. (2020). Change and adaptation in pregnancy. In J. Marshall & M. Raynor (Eds.), Myles' textbook for midwives (16th ed., pp.143-177). Elsevier.
Oken, E., Taveras, E. M., Popoola, F. A., Rich-Edwards, J. W., & Gillman, M. W. (2007). Television, walking, and diet: Associations with postpartum weight retention. American Journal of Preventive Medicine, 32(4), 305-311. https://doi.org/10.1016/j.amepre.2006.11.012
Pereira, L. C. R., Elliott, S. A., McCargar, L. J., Bell, R. C., Robson, P. J., & Prado, C. M. (2020). Associations of appetite sensations and metabolic characteristics with weight retention in postpartum women. Applied Physiology Nutrition and Metabolism, 45(8), 875-885. https://doi.org/10.1139/apnm-2019-0809
Quansah, D. Y., Gross, J., Gilbert, L., Arhab, A., Horsch, A., & Puder, J. J. (2020). Predictors and consequences of weight retention in the early and late postpartum period in women with gestational diabetes. Diabetes Research and Clinical Practice, 165, 108238. https://doi.org/10.1016/j.diabres.2020.108238
Rosenbaum, D. L., Gillen, M. M., & Markey, C. H. (2022). The importance of sleep and parity in understanding changes in weight and breastfeeding behavior among postpartum women. Appetite, 170, 105889. https://doi.org/10.1016/j.appet.2021.105889
Sakulnitiwat, N., Yusamran, C., & Thananowan, N. (2019). Predictive factors of postpartum weight retention. Journal of The Royal Thai Army Nurses, 20(2), 112-122. (in Thai)
Schmid, S. M., Hallschmid, M., & Schultes, B. (2015). The metabolic burden of sleep loss. The Lancet Diabetes and Endocrinology, 3(1), 52-62. https://doi.org/10.1016/S2213-8587(14)70012-9
Sha, T., Gao, X., Chen, C., Li, L., He, Q., Wu, X., Cheng, G., Tian, Q., Yang, F., & Yan, Y. (2019). Associations of pre-pregnancy BMI, gestational weight gain and maternal parity with the trajectory of weight in early childhood: A prospective cohort study. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(7), 1110. https://doi.org/10.3390/ijerph16071110
Shao, H. H., Hwang, L. C., Huang, J. P., & Hsu, H. Y. (2018). Postpartum weight retention risk factors in a Taiwanese cohort study. Obesity Facts, 11(1), 37-45. https://doi.org/10.1159/000484934
Sunanta, T., Xuto, P., & Sriareporn, P. (2017). Factors predicting fat diet intake behavior among postpartum women. Nursing Journal, 44(2), 46-56. (in Thai)
Walker, L. O., Sterling, B. S., Latimer, L., Kim, S. H., Garcia, A. A., & Fowles, E. R. (2012). Ethnic-specific weight-loss interventions for low-income postpartum women: Findings and lessons. Western Journal of Nursing Research, 34(5), 654-676.https://doi.org/10.1177/0193945911403775
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2024 พยาบาลสาร มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสารพยาบาลสาร
ข้อความที่ปรากฏในบทความแต่ละเรื่องในวารสารวิชาการเล่มนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และคณาจารย์ท่านอื่นๆในมหาวิทยาลัยฯ แต่อย่างใด ความรับผิดชอบองค์ประกอบทั้งหมดของบทความแต่ละเรื่องเป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน หากมีความผิดพลาดใด ๆ ผู้เขียนแต่ละท่านจะรับผิดชอบบทความของตนเองแต่ผู้เดียว
