ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความเหนื่อยล้าหลังเกิดโรคหลอดเลือดสมอง ในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองชนิดตีบและอุดตันระยะเฉียบพลัน
คำสำคัญ:
ความเหนื่อยล้าหลังเกิดโรคหลอดเลือดสมอง, โรคหลอดเลือดสมองชนิดตีบและอุดตันระยะเฉียบพลันบทคัดย่อ
ความเหนื่อยล้าหลังเกิดโรคหลอดเลือดสมอง เป็นปัจจัยที่มีความสำคัญกับการฟื้นฟูสภาพหลังเกิดโรคหลอดเลือดสมอง การวิจัยเชิงพรรณนาหาความสัมพันธ์ครั้งนี้ เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความเหนื่อยล้าในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองชนิดตีบและอุดตันระยะเฉียบพลัน คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจงในผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคหลอดเลือดสมองชนิดตีบและอุดตันระยะเฉียบพลัน มีอายุมากกว่า 18 ปี และมีอาการคงที่ เข้ารับบริการในโรงพยาบาลธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติ จำนวน 97 ราย เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบบันทึกข้อมูลทั่วไป แบบประเมินความเหนื่อยล้า แบบประเมินความปวด แบบประเมินอาการนอนไม่หลับ แบบประเมินประกอบกิจวัตรประจำวันพื้นฐาน แบบประเมินความวิตกกังวลและอาการซึมเศร้า และแบบประเมินความเครียด เครื่องมือทั้งหมดได้รับการทดสอบค่าความเชื่อมั่น ได้เท่ากับ .96, 1.00, .86, .88, .86, .81 และ .86 ตามลำดับ การวิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา และสถิติ Pearson correlation
ผลการศึกษาพบว่า กลุ่มตัวอย่างมีทั้งเพศชาย และเพศหญิงอย่างละเท่า ๆ กัน มีอายุเฉลี่ย 64.44 ปี (SD = 11.28) ระยะหลังเกิดโรคหลอดเลือดสมองอยู่ระหว่าง 1-13 วัน (Mean = 3.40, SD = 1.77) และมีความเหนื่อยล้าหลังเกิดโรคหลอดเลือดสมอง ร้อยละ 44.3 (Mean = 3.76, SD = 1.42) จากการศึกษาหาความสัมพันธ์ระหว่างคะแนนความเหนื่อยล้ากับระดับความปวด อาการนอนไม่หลับ ความสามารถในการประกอบกิจวัตรประจำวัน ความวิตกกังวล อาการซึมเศร้า และความเครียด พบว่า มีความสัมพันธ์กันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (r = .334, p < .01; r = .481, p < .01; r = -2.67, p < .01; r = .476, p < .01; r = .384, p < .01; r = .469, p < .01 ตามลำดับ)
ผลการศึกษาครั้งนี้ สามารถใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานในการวางแผนการดูแลเพื่อป้องกันและจัดการความเหนื่อยล้า ในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองระยะเฉียบพลัน
เอกสารอ้างอิง
Aali, G., Drummond, A., das Nair, R., & Shokraneh, F. (2020). Post-stroke fatigue: A scoping review. F1000Research, 9, 242. https://doi.org/10.12688/f1000research.22880.2
Aarnes, R., Stubberud, J., & Lerdal, A. (2020). A literature review of factors associated with fatigue after stroke and a proposal for a framework for clinical utility. Neuropsychological Rehabilitation, 30(8), 1449-1476. https://doi.org/10.1080/09602011.2019.1589530
Betancur, D. F. A., Tarragó, M. D. G. L., Torres, I. L. D. S., Fregni, F., & Caumo, W. (2021). Central post-stroke pain: An integrative review of somatotopic damage, clinical symptoms, and neurophysiological measures. Frontiers in Neurology, 12, 678198. https://doi.org/10.3389/fneur.2021.678198
Chalardsakul, P., & Sithinamsuwan, P. (2022). Development of the Thai version of the Athens Insomnia Scale (AIS-Thai). https://pmkneurology.com/development-of-the-thai-version-of-the-athens-insomnia-scale-ais-thai/
Choi-Kwon, S., Han, S. W., Kwon, S. U., & Kim, J. S. (2005). Poststroke fatigue: Characteristics and related factors. Cerebrovascular Diseases, 19(2), 84-90. https://doi.org/10.1159/000082784
Cumming, T. B., Yeo, A. B., Marquez, J., Churilov, L., Annoni, J. M., Badaru, U., Ghotbi, N., Harbison, J., Kwakkel, G., Lerdal, A., Mills, R., Naess, H., Nyland, H., Schmid, A., Tang, W. K., Tseng, B., van de Port, I., Mead, G., & English, C. (2018). Investigating post-stroke fatigue: An individual participant data meta-analysis. Journal of Psychosomatic Research, 113, 107-112. https://doi.org/10.1016/j.jpsychores.2018.08.006
De Doncker, W., Dantzer, R., Ormstad, H., & Kuppuswamy, A. (2018). Mechanisms of poststroke fatigue. Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry, 89(3), 287-293. https://doi.org/10.1136/jnnp-2017-316007
De Groot, M. H., Phillips, S. J., & Eskes, G. A. (2003). Fatigue associated with stroke and other neurologic conditions: Implications for stroke rehabilitation. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 84(11), 1714-1720.
Gyawali, P., Hinwood, M., Chow, W. Z., Kluge, M., Ong, L. K., Nilsson, M., & Walker, F. R. (2020). Exploring the relationship between fatigue and circulating levels of the pro-inflammatory biomarkers interleukin-6 and C-reactive protein in the chronic stage of stroke recovery: A cross-sectional study. Brain, Behavior, & Immunity - Health, 9, 100157. https://doi.org/10.1016/j.bbih.2020.100157
Hamre, C., Fure, B., Helbostad, J. L., Wyller, T. B., Ihle-Hansen, H., Vlachos, G., Ursin, M. H., & Tangen, G. G. (2021). Factors associated with level of physical activity after minor stroke. Journal of Stroke and Cerebrovascular Diseases, 30(4), 105628. https://doi.org/10.1016/j.jstrokecerebrovasdis.2021.105628
Hoomart, K., & Jitpanya, C. (2019). Relationships among hemoglobin, insomnia, physical activity, and fatigue in post-stroke patients. Chulalongkorn Medical Bulletin, 1(6), 571-580. (in Thai)
Joa, K. L., Kim, W. H., Choi, H. Y., Park, C. H., Kim, E. S., Lee, S. J., Kim, S. Y., Ko, S. H., & Jung H. Y. (2017). The effect of sleep disturbances on the functional recovery of rehabilitation inpatients following mild and moderate stroke. American Journal of Physical Medicine & Rehabilitation, 96(10), 734-740.
Katz, J., & Melzack, R. (1999). Measurement of pain. Surgical Clinics of North America, 79(2), 231-252.
Krupp, L. B., LaRocca, N. G., Muir-Nash, J., & Steinberg, A. D. (1989). The fatigue severity scale: Application to patients with multiple sclerosis and systemic lupus erythematosus. Archives of Neurology, 46(10), 1121-1123. https://doi.org/10.1001/archneur.1989.00520460115022
Lenaert, B., Neijmeijer, M., van Kampen, N., van Heugten, C., & Ponds, R. (2020). Poststroke fatigue and daily activity patterns during outpatient rehabilitation: An experience sampling method study. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 101(6), 1001-1008. https://doi.org/10.1016/j.apmr.2019.12.014
Nadarajah, M., & Goh, H. T. (2015). Post-stroke fatigue: A review on prevalence, correlates, measurement, and management. Topics in Stroke Rehabilitation, 22(3), 208-220. https://doi.org/10.1179/1074935714z.0000000015
National Institute of Neurological Disorders and Stroke. (2019). Stroke scales and related information. National Institute of Neurological Disorders and Stroke.
Neurological Institute of Thailand. (2019). Clinical practice guidelines for ischemic stroke. Tana Press & Graphic. (in Thai)
NilchaiKovit, T., Lortrakul, M., & Phaisansuthidet, U. (1996). Development of Thai version of hospital anxiety and depression scale in cancer patients. Journal of the Psychiatrist Association of Thailand, 41(1), 18-30. http://www.psychiatry.or.th/JOURNAL/hads.html (in Thai)
Oyake, K., Otaka, Y., Matsuura, D., Honaga, K., Mori, N., & Kondo, K. (2021). Poststroke fatigue at admission is associated with independence levels of activities of daily living at discharge from subacute rehabilitation wards. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 102(5), 849-855. https://doi.org/10.1016/j.apmr.2020.10.117
Panossian, A. G. (2013). Adaptogens in mental and behavioral disorders. The Psychiatric Clinics of North America, 36(1), 49-64. https://doi.org/10.1016/j.psc.2012.12.005
Ponchel, A., Bombois, S., Bordet, R., & Hénon, H. (2015). Factors associated with poststroke fatigue: A systematic review. Stroke Research and Treatment, 2015, 347920. https://doi.org/10.1155/2015/347920
Poulsen, M. B., Skovbølling, S. L., Kruuse, C., Overgaard, K., & Rasmussen, R. S. (2020). How to identify fatigue in stroke patients: An investigation of the post-stroke fatigue case definition validity. Topics in Stroke Rehabilitation, 27(5), 369-376. https://doi.org/10.1080/10749357.2019.1704387
Rajashekar, D., Wilms, M., MacDonald, M. E., Schimert, S., Hill, M. D., Demchuk, A., Goyal, M., Dukelow, S. P., & Forkert, N. D. (2022). Lesion-symptom mapping with NIHSS sub-scores in ischemic stroke patients. Stroke and Vascular Neurology, 7(2), 124-131.
Rakkaew, S. (2023). Post stroke fatigue and related factors: A systematic review. Thammasat University Hospital Journal Online, 8(2), 1-17. (in Thai)
Sangchan, A., & Jitpanya, C. (2018). Relationships between blood glucose levels, stress, and fatigue of stroke patients. HCU Journal, 21(42), 29-40. (in Thai)
Sawasdee, A., Preechawoong, S., & Jitpanya, C. (2017). Relationships between pain, sleep quality, depressive symptoms, and fatigue in post stroke patients. Kuakarun Journal of Nursing, 24(2), 7-22. (in Thai)
Srisatidnarakul, B. (2020). Effect size, power analysis calculating the optimal sample size using the G*Power sofeware (Vol. 1). Chulalongkorn University Book Center: Chulalongkorn University.
Thilarajah, S., Mentiplay, B. F., Bower, K. J., Tan, D., Pua, Y. H., Williams, G., Koh, G., & Clark, R. A. (2018). Factors associated with post-stroke physical activity: A systematic review and meta-analysis. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 99(9), 1876-1889. https://doi.org/10.1016/j.apmr.2017.09.117
Wu, S, Kutlubaev, M. A., Chun, H. Y. Y., Cowey, E., Pollock, A., MacLeod, M. R., Dennis, M., Keane, E., Sharpe, M., & Mead, G. E. (2015). Interventions for post-stroke fatigue. Cochrane Database of Systematic Reviews, 7, CD007030. https://doi.org/10.1002/14651858.CD007030.pub3
Yamma, C., & Lueboonthavatchai, P. (2013). Sleep problems, fatigue and work efficiency among registered nurse at King Chulalongkorn Memorial Hospital. Journal of the Psychiatric Association of Thailand, 58(2), 183-196.
Zhang, S., Cheng, S., Zhang, Z., Wang, C., Wang, A., & Zhu, W. (2020). Related risk factors associated with post-stroke fatigue: A systematic review and meta-analysis. Neurological Sciences, 42(4), 1463-1471. https://doi.org/10.1007/s10072-020-04633-w
Zigmond, A. S., & Snaith, R. P. (1983). The hospital anxiety and depression scale. Acta Psychiatrica Scandinavica, 67(6), 361-370.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2024 พยาบาลสาร มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสารพยาบาลสาร
ข้อความที่ปรากฏในบทความแต่ละเรื่องในวารสารวิชาการเล่มนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และคณาจารย์ท่านอื่นๆในมหาวิทยาลัยฯ แต่อย่างใด ความรับผิดชอบองค์ประกอบทั้งหมดของบทความแต่ละเรื่องเป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน หากมีความผิดพลาดใด ๆ ผู้เขียนแต่ละท่านจะรับผิดชอบบทความของตนเองแต่ผู้เดียว
