ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความร่วมมือในการใช้ยาในผู้ป่วยความดันหลอดเลือดแดงปอดสูง และความดันหลอดเลือดปอดสูงจากลิ่มเลือดเรื้อรังอุดกั้น
คำสำคัญ:
ความร่วมมือในการใช้ยา, ความดันหลอดเลือดปอดสูง, ความดันหลอดเลือดแดงปอดสูง, ความดันหลอดเลือดปอดสูงจากลิ่มเลือดเรื้อรังอุดกั้นบทคัดย่อ
ความร่วมมือในการใช้ยา เป็นปัจจัยสำคัญที่เพิ่มประสิทธิภาพการรักษาในผู้ป่วยความดันหลอดเลือดแดงปอดสูงและความดันหลอดเลือดปอดสูงจากลิ่มเลือดเรื้อรังอุดกั้น การศึกษาเชิงพรรณนาแบบหาความสัมพันธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความร่วมมือในการใช้ยาและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับความร่วมมือในการใช้ยาในผู้ป่วยความดันหลอดเลือดแดงปอดสูงและความดันหลอดเลือดปอดสูงจากลิ่มเลือดเรื้อรังอุดกั้น โดยอาศัยกรอบแนวคิดขององค์การอนามัยโลก เก็บข้อมูลจากแบบสอบถามในผู้ป่วยที่มารับการรักษา ณ โรงพยาบาลมหาวิทยาลัย จำนวน 106 ราย เครื่องมือวิจัย ได้แก่ แบบสอบถามข้อมูลทั่วไป ข้อมูลเกี่ยวกับโรคและการรักษา แบบประเมินการรับรู้ความเจ็บป่วยฉบับย่อ แบบประเมินความเชื่อเกี่ยวกับการใช้ยา และแบบประเมินความร่วมมือในการใช้ยาสำหรับคนไทย เครื่องมือทั้งหมดผ่านการตรวจสอบความตรงตามเนื้อหาและวิเคราะห์ความเชื่อมั่นก่อนการใช้งาน วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา และสถิติ logistic regression
ผลการวิจัยพบว่า กลุ่มตัวอย่างมีความร่วมมือในการใช้ยาที่ดีร้อยละ 88.7 ปัจจัยสัมพันธ์กับความร่วมมือในการใช้ยา คือ เพศหญิง (OR 4.45, 95% CI 1.23-16.14, p = .023) อัตราการมาตรวจตามนัด (OR 9.2, 95% CI 1.17-72.6, p = .035) และการเกิดผลข้างเคียงจากยา (OR 0.05, 95% CI 0.01-0.23, p < .001) ผลการวิเคราะห์ถดถอยพหุ พบว่า การเกิดผลข้างเคียงจากยาเป็นปัจจัยทำนายความร่วมมือในการใช้ยา (Adj OR = 0.042, 95% CI 0.006- 0.297, p = 0.001) โดยมีค่าสัมประสิทธิ์การทำนาย 0.408
ผลการวิจัยนี้ แสดงถึงความสำคัญของการให้ความรู้เกี่ยวกับอาการข้างเคียงจากยาและวิธีการรับมือกับอาการ และการหาแหล่งสนับสนุนที่ส่งเสริมให้ผู้ป่วยมาติดตามการรักษาสม่ำเสมอ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในผู้ป่วย
เพศชาย เพื่อคงไว้ซึ่งความร่วมมือในการใช้ยาที่ดี
เอกสารอ้างอิง
Albanell-Fernández, M., Mestre, M. M., López, B., González-García, R., Planas, J., Serrano, M., Wilhelmi, E., Lizondo, T., Soy, D., & Martín-Conde, M. (2024). ‘Treatment patterns and factors associated with adherence in pulmonary arterial hypertension’. Farmacia Hospitalaria, S1130-6343(24)00055-2. https://doi.org/10.1016/j.farma.2024.04.005
Correale, M., Ferraretti, A., Monaco, I., Grazioli, D., Di Biase, M., & Brunetti, N. D. (2018). Endothelin-receptor antagonists in the management of pulmonary arterial hypertension: Where do we stand? Vascular Health and Risk Management, 14, 253–264. https://doi.org/10.2147/VHRM.S133921
Cutler, R. L., Fernandez-Llimos, F., Frommer, M., Benrimoj, C., & Garcia-Cardenas, V. (2018). Economic impact of medication non-adherence by disease groups: A systematic review. BMJ Open, 8(1), e016982. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2017-016982
Fernandez-Lazaro, C. I., García-González, J. M., Adams, D. P., Fernandez-Lazaro, D., Mielgo-Ayuso, J., Caballero-Garcia, A., Moreno Racionero, F., Córdova, A., & Miron-Canelo, J. A. (2019). Adherence to treatment and related factors among patients with chronic conditions in primary care: A cross-sectional study. BMC Family Practice, 20(1), 132. https://doi.org/10.1186/s12875-019-1019-3
Galiè, N., Müller, K., Scalise, A. V., & Grünig, E. (2015). Patent plus: A blinded, randomised and extension study of riociguat plus sildenafil in pulmonary arterial hypertension. European Respiratory Journal, 45(5), 1314–1322. https://doi.org/10.1183/09031936.00105914
Grady, D., Weiss, M., Hernandez-Sanchez, J., & Pepke-Zaba, J. (2018). Medication and patient factors associated with adherence to pulmonary hypertension targeted therapies. Pulmonary Circulation, 8(1), 2045893217743616. https://doi.org/10.1177/2045893217743616
Hosmer, D. W., & Lemeshow, S. (2000). Model-building strategies and methods for logistic regression. In applied logistic regression (2nd ed., pp. 91–142). John Wiley & Sons. https://doi.org/10.1002/0471722146.ch4
Humbert, M., Kovacs, G., Hoeper, M. M., Badagliacca, R., Berger, R. M. F., Brida, M., Carlsen, J., Coats, A. J. S., Escribano-Subias, P., Ferrari, P., Ferreira, D. S., Ghofrani, H. A., Giannakoulas, G., Kiely, D. G., Mayer, E., Meszaros, G., Nagavci, B., Olsson, K. M., Pepke-Zaba, J., … ESC/ERS Scientific Document Group. (2022). 2022 ESC/ERS guidelines for the diagnosis and treatment of pulmonary hypertension: Developed by the task force for the diagnosis and treatment of pulmonary hypertension of the European Society of Cardiology (ESC) and the European Respiratory Society (ERS). Endorsed by the International Society for Heart and Lung Transplantation (ISHLT) and the European Reference Network on rare respiratory diseases (ERN-LUNG). European Heart Journal, 43(38), 3618–3731. https://doi.org/10.1093/eurheartj/ehac237
Ivarsson, B., Hesselstrand, R., Rådegran, G., & Kjellström, B. (2018). Adherence and medication belief in patients with pulmonary arterial hypertension or chronic thromboembolic pulmonary hypertension: A nationwide population-based cohort survey. The Clinical Respiratory Journal, 12(6), 2029–2035. https://doi.org/10.1111/crj.12770
Ivarsson, B., Rådegran, G., Hesselstrand, R., & Kjellström, B. (2017). Information, social support and coping in patients with pulmonary arterial hypertension or chronic thromboembolic pulmonary hypertension-A nationwide population-based study. Patient Education and Counseling, 100(5), 936–942. https://doi.org/10.1016/j.pec.2016.12.021
Jongwilaikasem, K., & Lerkiatbundit, S. (2021). Development of the medication adherence scale for Thais (MAST). Thai Journal of Pharmaceutical Sciences, 13(1), 17-30. https://he01.tci-thaijo.org/index.php/TJPP/article/view/201434/166265 (in Thai)
Khamrag, C., Wattanakitkrilert, D., Charoenkitkarn, V., & Dejsomritrutai, W. (2016). Influences of perceived medication necessity, medication concern, side effects, and treatment-time on inhaled corticosteroids adherence in adult patients with asthma. Journal of Nursing Science, 34(Suppl. 1), 73-82. https://he02.tci-thaijo.org/index.php/ns/article/view/69313/56353 (in Thai)
Kjellström, B., Sandqvist, A., Hjalmarsson, C., Nisell, M., Näsman, P., & Ivarsson, B. (2020). Adherence to disease-specific drug treatment among patients with pulmonary arterial hypertension or chronic thromboembolic pulmonary hypertension. ERJ Open Research, 6(4), 00299–02020. https://doi.org/10.1183/23120541.00299-2020
Kolte, D., Lakshmanan, S., Jankowich, M. D., Brittain, E. L., Maron, B. A., & Choudhary, G. (2018). Mild pulmonary hypertension is associated with increased mortality: A systematic review and meta-analysis. Journal of the American Heart Association, 7(18), e009729. https://doi.org/10.1161/JAHA.118.009729
Leber, L., Beaudet, A., & Muller, A. (2021). Epidemiology of pulmonary arterial hypertension and chronic thromboembolic pulmonary hypertension: Identification of the most accurate estimates from a systematic literature review. Pulmonary Circulation, 11(1), 2045894020977300. https://doi.org/10.1177/2045894020977300
Le Bozec, A., Korb-Savoldelli, V., Sitbon, O., Boiteau, C., Montani, D., Jaïs, X., Guignabert, C., Humbert, M., Savale, L., & Chaumais, M. (2024). ‘Medication adherence and related factors among patients with pulmonary arterial hypertension or chronic thromboembolic pulmonary hypertension: A systematic review and meta-analysis’. Revue Des Maladies Respiratoires, 41(3), 197. https://doi.org/10.1016/j.rmr.2024.01.033
Qadus, S., Naser, A. Y., Ofori-Asenso, R., Ademi, Z., Awawdeh, S. A., & Liew, D. (2023). Adherence and discontinuation of disease-specific therapies for pulmonary arterial hypertension: A systematic review and meta-analysis. American Journal of Cardiovascular Drugs, 23(1), 19–33. https://doi.org/10.1007/s40256-022-00553-6
Robbins, E. W., Bradley, K. V., Baird, G. L., Badesch, D. B., Burger, C. D., Chybowski, A. M., De Marco, T., Hemnes, A., Lammi, M. R., Mathai, S. C., Mcconnell, J. W., Melendres-Groves, L., Raza, F., Runo, J. R., Sager, J. S., Shlobin, O. A., Thenappan, T., Zamanian, R. T., & Ventetuolo, C. E. (2023). Medication non-adherence and health-related outcomes in patients with pulmonary arterial hypertension: The pulmonary hypertension association registry (PHAR). A26. American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine, 207, A1186. https://doi.org/10.1164/ajrccm-conference.2023.207.1_MeetingAbstracts.A1186
Shah, N. B., Mitchell, R. E., Proctor, S. T., Choi, L., DeClercq, J., Jolly, J. A., Hemnes, A. R., & Zuckerman, A. D. (2019). High rates of medication adherence in patients with pulmonary arterial hypertension: An integrated specialty pharmacy approach. PLOS ONE, 14(6), e0217798. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0217798
Shi, Q., Wang, Z., Yang, N., Ma, Y., Chen, Y., Wei, H., & Yao, H. (2022). Sildenafil for adult Asian patients with pulmonary arterial hypertension: A systematic review and meta-analysis. Annals of Palliative Medicine, 11(1), 339–351. https://doi.org/10.21037/apm-21-3979
Studer, S., Hull, M., Pruett, J., Elliott, C., Tsang, Y., & Drake, W. (2020). Retrospective database analysis of treatment patterns among patients with pulmonary arterial hypertension. Pulmonary Therapy, 6(1), 79–92. https://doi.org/10.1007/s41030-019-00106-4
Thepphawan, P., Watthnakitkrileart, D., Pongthavornkamol, K., & Dumavibhat, C. (2011). Cognitive representation, emotional responses and hospitalization experience in predicting decision making for receiving treatment among patients with acute coronary syndrome. Nursing Science Journal of Thailand, 29(2), 111-119. (in Thai)
Tsai, C. Y., Shen, C. W., Lai, H. L., & Chen, C. Y. (2023). Adherence and treatment patterns of disease-specific drugs among patients with pulmonary arterial hypertension: A nationwide, new-user cohort study. Frontiers in Pharmacology, 13, 1030693. https://doi.org/10.3389/fphar.2022.1030693
World Health Organization. (2003). Adherence to long-term therapies: Evidence for action. World Health Organization. https://iris.who.int/handle/10665/42682
Yamane, T. (1967) Statistics: An introductory analysis (2nd ed.). Harper and Row.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 พยาบาลสาร มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสารพยาบาลสาร
ข้อความที่ปรากฏในบทความแต่ละเรื่องในวารสารวิชาการเล่มนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และคณาจารย์ท่านอื่นๆในมหาวิทยาลัยฯ แต่อย่างใด ความรับผิดชอบองค์ประกอบทั้งหมดของบทความแต่ละเรื่องเป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน หากมีความผิดพลาดใด ๆ ผู้เขียนแต่ละท่านจะรับผิดชอบบทความของตนเองแต่ผู้เดียว
