ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง ในผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมอง
คำสำคัญ:
พฤติกรรมการป้องกันโรค, ผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยง, โรคหลอดเลือดสมอง, ความเชื่อด้านสุขภาพบทคัดย่อ
โรคความดันโลหิตสูงและโรคเบาหวาน เป็นกลุ่มเสี่ยงที่สำคัญของของโรคหลอดเลือดสมอง สามารถป้องกันได้หากผู้ป่วยมีการปฏิบัติพฤติกรรมที่เหมาะสม การวิจัยเชิงทำนายนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการป้องกันโรคหลอดเลือดสมองในผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมอง กลุ่มตัวอย่าง เป็นผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงและ/หรือโรคเบาหวานที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดสมองระดับปานกลางถึงสูง ที่มารับบริการที่ศูนย์แพทย์ชุมชน โรงพยาบาลบุรีรัมย์ จำนวน 127 คน คัดเลือกโดยวิธีการสุ่มแบบง่าย เครื่องมือวิจัย ได้แก่ 1) แบบสอบถามการรับรู้ความเชื่อด้านสุขภาพ 4 ด้าน ได้แก่ ด้านการรับรู้โอกาสเสี่ยงต่อการเกิดโรคหลอดเลือดสมอง ด้านการรับรู้ความรุนแรงของโรคหลอดเลือดสมอง ด้านการรับรู้ประโยชน์ในการป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง และด้านการรับรู้อุปสรรคในการป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง มีค่าความเชื่อมั่นเท่ากับ . 87, .90, .91, และ .90 ตามลำดับ 2) แบบสอบถามปัจจัยกระตุ้นให้เกิดการปฏิบัติเพื่อป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง 3) แบบสอบถามการรับรู้สมรรถนะแห่งตนในการป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง และ 4) แบบสอบถามพฤติกรรมการป้องกันตนเองจากโรคหลอดเลือดสมอง แบบสอบถามส่วนที่ 2, 3, และ 4 มีค่าความเชื่อมั่นเท่ากับ .92, .78, และ .90 ตามลำดับ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงบรรยาย และสถิติ stepwise multiple regression analysis
ผลวิจัยพบว่า การรับรู้ความรุนแรงของโรคหลอดเลือดสมอง (β = .163, p < .05) ปัจจัยกระตุ้นให้เกิดการปฏิบัติเพื่อป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง (β = .203, p < .05) การรับรู้สมรรถนะแห่งตนในการป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง (β = .637, p < .05) ร่วมกันทำนายพฤติกรรมการป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง ได้ร้อยละ 73.80 (R2 = .738, p < .05)
จากผลการวิจัย ทีมสุขภาพควรพัฒนาแนวทางป้องกันโรคหลอดเลือดสมองในผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยง โดยการให้ความรู้เรื่องโรคหลอดเลือดสมองและการป้องกัน ผ่านวิดิโอ โปสเตอร์ และแอปพลิเคชั่น รวมทั้งให้ครอบครัวและชุมชนมีส่วนร่วมในการส่งเสริมพฤติกรรมสุขภาพ เพื่อให้ผู้ป่วยรับรู้ความรุนแรงของโรคหลอดเลือดสมองเกิดความมั่นใจในปฏิบัติตัว และมีพฤติกรรมการป้องกันโรคลอดเลือดสมองที่เหมาะสมต่อไป
เอกสารอ้างอิง
Aumaor, T., Khungtumneam, K., Dejkun A., Soynahk, C., & Bhuchaeng D. (2024). Factors predicting stroke preventive behaviors in diabetes mellitus patients with hypertension. Journal of Phrapokklao Nursing College, Chanthaburi, 35(1), 69-79. (in Thai)
Chang, W. W., Fei, S. Z., Pan, N., Yao, Y. S., & Jin, Y. L. (2022). Incident stroke and its influencing factors in patients with type 2 diabetes mellitus and/or hypertension: A prospective cohort study. Frontiers in Cardiovascular Medicine, 9, 770025. https://doi.org/10.3389/fcvm.2022.770025
Compichai, P., Khungtumneam, K., & Kompayak, J. (2022). The relationship between health beliefs and stroke preventive behaviors in diabetes mellitus patients with hypertension. Thai Journal of Nursing, 71(3), 1–9.
Health Data Center, Ministry of Public Health. (2023). Incidence of stroke. https://hdcservice.moph.go.th/hdc/reports/report.php?&cat_id=6a1fdf282fd28180eed7d1cfe0155e11&id=3092c3c3250ae67155f7e134680c4152 (in Thai)
Jittanoon, P., Buapetch, A., Saksorngmuang, P., Arab, W., Wongyongsil, S., & Wauters, Y. (2021). Cerebrovascular knowledge and preventive behaviors of cerebrovascular risk group: A case study of Huinang sub-district, Trang Province. Songklanagarind Journal of Nursing, 41(2), 13-25.
Kleindorfer, D. O., Towfighi, A., Chaturvedi, S., Cockroft, K. M., Gutierrez, J., Lombardi-Hill, D., Kamel, H., Kernan, W. N., Kittner, S. J., Leira, E. C., Lennon, O., Meschia, J. F., Nguyen, T. N., Pollak, P. M., Santangeli, P., Sharrief, A. Z., Smith, S. C. Jr., Turan, T. N., & Williams, L. S. (2021). 2021 guideline for the prevention of stroke in patients with stroke and transient ischemic attack: A guideline from the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke, 52(7), e364-e467. https://doi.org/10.1161/STR.0000000000000375
Klinsakorn, C., & Saetan, S. (2020). Factors related to self-protective behavior of stroke with controlled hypertension patients who live in Danchang District, Suphanburi Province. Journal of Council of Community Public Health, 2(2), 62–77.
Konghasook, P., Rattanagreethakul, S., & Junprasert, S. (2020). Factors influencing preventive behaviors for cerebrovascular disease among people with chronic disease in Chon Buri. JournalL of Phrapokklao Nursing College, 31(2), 28-40. (in Thai)
Momala, K., & Kongkham, P. (2020). Factors Affecting to stroke prevention behaviors of chronic disease patients at Bankao Health Promoting Hospital, Photharam District Ratchaburi Province. Journal of Health Sciences and Wellness, 24(2), 172-185. (in Thai)
National Heart, Lung, and Blood Institute. (2025). NIH-supported DASH diet named best diet for heart health and for high blood pressure in 2025. National Institutes of Health (NIH). https://www.nhlbi.nih.gov/news/2025/nih-supported-dash-diet-named-best-heart-healthy-diet-and-best-diet-high-blood-pressure
Panthong, W., & Saiyot, R. (2024). Factors associated with cerebrovascular disease in patients with diabetes and hypertension at Srinarong Hospita. Regional Health Promotion Center 9 Journal, 18(1), 193-208. https://he02.tci-thaijo.org/index.php/RHPC9Journal/article/view/265574/181532 (in Thai)
Robrujen, S., Nganchaturas, S., Thongkwan, W., Somhom, W., Khunkhavan, T., Lalun, A. & Vutiso, P. (2022). Factors influencing preventive behaviors for cerebrovascular disease among elderly risk group of Tertiary Hospital. Journal of The Royal Thai Army Nurses, 23(3), 176-186. (in Thai)
Rosenstock, I. M. (1974). Historical origins of the health belief model. Health Education Monograph, 2(4), 328-335. https://doi.org/10.1177/109019817400200403
Rosenstock, I. M., Strecher, V. J., & Becker, M. H. (1988). Social learning theory and the health belief model. Health Education Quartery, 15(2), 175-183.
Ruangchaithaweesuk, K., Wongpiriyayothar, A., & Wongpanarak, N. (2021). Factors predicting stroke prevention behaviors in patients at risk of stroke. Thai Red Cross Nursing Journal, 14(1), 213-225.
Sodaprom, D., & Wannaratvigit, C. (2021). Factors influencing preventive behaviors for cerebrovascular disease among elderly risk group in the Aranyik Town Municipality, Mueang Phitsanulok District, Phitsanulok Province. Journal of Phrapokklao Nursing College, 32(2), 98-111.
Srikul, B. (2023). Factors influencing preventive behaviors for cerebrovascular disease among eldery at risk group in Ban Nong Ta Prom Tambon Health Promoting Hospital, Wanghin District, Srisaket Province. Journal of Environmental and Community Health, 9(1), 489-497. (in Thai)
Sriburom, S., Wiseso, W., & Chantamit-O-Pas, C. (2024). Factors influencing stroke preventive behaviors among the risk group of Royal Thai Navy personnel. Royal Thai Navy Medical Journal, 51(1), 139-152.
Whelton, P. K., Carey, R. M., Aronow, W. S., Casey, D. E., Collins, K. J., Himmelfarb, C. D., DePalma, S. M., Gidding, S., Jamerson, K. A., Jones, D. W., MacLaughlin, E. J., Muntner, P., Ovbiagele, B., Smith, S. C., Spencer, C. C., Stafford, R. S., Taler, S. J., Thomas, R. J., Williams, K. A., … Wright, J. T. (2018). 2017 ACC/AHA/AAPA/ABC/ACPM/AGS/APhA/ASH/ASPC/NMA/PCNA guideline for the prevention, detection, evaluation, and management of high blood pressure in adults: Executive summary. Hypertension, 71(6), 1269–1324. https://doi.org/10.1161/HYP.0000000000000066
World Helath Organization. (2024). Stroke, cerebrovascular accident. https://www.emro.who.int/health-topics/stroke-cerebrovascular-accident/index.html
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 พยาบาลสาร มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสารพยาบาลสาร
ข้อความที่ปรากฏในบทความแต่ละเรื่องในวารสารวิชาการเล่มนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และคณาจารย์ท่านอื่นๆในมหาวิทยาลัยฯ แต่อย่างใด ความรับผิดชอบองค์ประกอบทั้งหมดของบทความแต่ละเรื่องเป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน หากมีความผิดพลาดใด ๆ ผู้เขียนแต่ละท่านจะรับผิดชอบบทความของตนเองแต่ผู้เดียว
