บทบาทพยาบาลไตเทียมในการดูแลผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังร่วมกับภาวะโลหิตจาง ที่ฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม

บทคัดย่อ

ภาวะโลหิตจางในผู้ป่วยไตเรื้อรัง เป็นภาวะแทรกซ้อนที่สำคัญ โดยมีความชุกเพิ่มมากขึ้นในรายที่มีค่าอัตราการกรองของไตลดลงน้อยกว่า 60 มล./นาที ผู้ป่วยไตเรื้อรังส่วนใหญ่เกิดจากการสร้างอีริโธรพอยอิติน ที่มีหน้าที่กระตุ้นไขกระดูกให้สร้างเม็ดเลือดแดงลดลง ผู้ป่วยที่มีภาวะโลหิตจางจึงจำเป็นต้องได้รับยาฉีดกระตุ้นการทำงานของเม็ดเลือดแดง และยาเสริมธาตุเหล็กเพื่อการรักษา หรือในผู้ป่วยบางรายจำเป็นต้องได้รับเลือดซึ่งเป็นสิ่งที่ต้องระมัดระวังในผู้ป่วยทุกราย เนื่องจากการรักษาด้วยยาและการให้เลือดอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนแก่ผู้ป่วยได้ ผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังเมื่อการดำเนินโรคเข้าสู่ไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายต้องได้รับการบำบัดทดแทนไต ได้แก่ การฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม การล้างไตทางช่องท้อง หรือการปลูกถ่ายไต ในผู้ป่วยที่ฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม พยาบาลไตเทียมจึงมีบทบาทสำคัญในการประเมินผู้ป่วย เฝ้าระวัง สังเกตอาการ และดูแลผู้ป่วยตั้งแต่ก่อนการฟอกเลือด เพื่อประเมินหาสาเหตุ และวางแผนการฟอกเลือด การพยาบาลขณะฟอกเลือด เพื่อเฝ้าระวังภาวะแทรกซ้อนจนกระทั่งหลังเสร็จสิ้นการฟอกเลือด การให้คำแนะนำในการปฏิบัติตัวที่บ้านเพื่อควบคุมและรักษาปริมาณเม็ดเลือดแดงให้คงที่หรือเพิ่มขึ้นได้

บทความนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อทบทวนความรู้เกี่ยวกับภาวะโลหิตจางในผู้ป่วยไตเรื้อรังที่ฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม โดยมีเนื้อหาครอบคลุม อุบัติการณ์ ความหมาย การตรวจวินิจฉัยภาวะโลหิตจาง สาเหตุ อาการ และอาการแสดง การรักษาภาวะโลหิตจาง ภาวะขาดธาตุเหล็ก การให้เลือด และการพยาบาลภาวะโลหิตจางในผู้ป่วยโรคไตเรื้อรังที่ฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม ซึ่งแต่ละระยะมีการปฏิบัติการพยาบาลที่แตกต่างกัน แต่มีเป้าหมายเดียวกัน คือ เพื่อให้ผู้ป่วยไม่เกิดภาวะโลหิตจางที่รุนแรงมากขึ้น ลดอัตราการนอนโรงพยาบาลและการเสียชีวิต ตลอดจนเพื่อให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ดำรงชีวิตได้ใกล้เคียงบุคคลทั่วไป