กัญชาทางการแพทย์สำหรับมะเร็ง
คำสำคัญ:
กัญชา, โรคมะเร็ง, อาการปวด, คลื่นไส้อาเจียน, เคมีบำบัดบทคัดย่อ
ปัจจุบันมีความเข้าใจที่คลาดเคลื่อนเกี่ยวกับการใช้กัญชาเพื่อรักษาโรคมะเร็ง อาการที่เกี่ยวเนื่องกับมะเร็ง และผลข้างเคียงจากเคมีบำบัด ดังนั้น เพื่อให้เกิดความเข้าใจในใช้ประโยชน์ทางการแพทย์อย่างสมเหตุผล บทความนี้ได้ทบทวนองค์ความรู้ที่เกี่ยวข้องกัญชาและโรคมะเร็ง โดยเน้นที่เภสัชวิทยาทางการแพทย์ เวชศาสตร์เชิงประจักษ์ ข้อจำกัดของการทดลองในสัตว์ทดลองและทางคลินิก ผลข้างเคียงและอาการถอนยา รวมถึงแนวทางการใช้สารสกัดจากกัญชาในผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้าย โดยพบว่าไม่มีสารใดในกัญชามีประสิทธิภาพยับยั้งมะเร็งในการศึกษาในมนุษย์ สำหรับอาการปวดจากมะเร็ง และภาวะผอมหนังหุ้มกระดูกนั้น สารสกัดจากกัญชาให้ผลลัพธ์ที่ไม่มีนัยสำคัญทางสถิติ ทั้งนี้ พบว่าสารเดี่ยว คือ dronabinol และ nabilone ซึ่งเป็นสารสังเคราะห์เลียนแบบสารธรรมชาติ delta-9-THC นั้น มีประสิทธิภาพในการลดอาการคลื่นไส้จากการใช้ยาเคมีบำบัด กัญชาสามารถเสริมฤทธิ์ยาเคมีบำบัด เพิ่มประสิทธิภาพการต้านมะเร็งของ paclitaxel และ 5-fluorouracil ช่วยทำให้คุณภาพชีวิตของผู้ป่วยมะเร็งระยะสุดท้ายดีขึ้น แต่ต้องใช้ให้ถูกโรค ถูกวิธี ถูกขนาด โดยอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์และเภสัชกรผู้ที่ได้รับการอบรมมาแล้ว กัญชามีผลข้างเคียงที่พบบ่อย คือ หัวใจเต้นช้า ความดันโลหิตต่ำ เวียนศีรษะ เสียความสมดุล กล้ามเนื้ออ่อนล้า อารมณ์เปลี่ยนแปลง และบางรายอาจมีอาการซึมเศร้า หวาดระแวง หรือประสาทหลอนมากขึ้นกว่าเดิม โดยเฉพาะผู้ป่วยมะเร็งจะมีอาการซึมเศร้าท้อแท้อยู่แล้ว
Downloads
เอกสารอ้างอิง
ราชบัณฑิตยสถาน. หนังสืออนุกรมวิธานพืช อักษร ก. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: ราชบัณฑิตยสถาน; 2547. https://www.royin.go.th/?ebook=อนุกรมวิธานพืช อักษร ก..
กระทรวงสาธารณสุข. พระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ (ฉบับที่ 7) พ.ศ. 2562. ราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 136 ตอนที่ 19 ก.; 2562:1-16. http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2562/E/218/T_0001.PDF
กระทรวงสาธารณสุข. ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ระบุชื่อยาเสพติดให้โทษในประเภท 5 (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2562. ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 136 ตอนพิเศษ 218 ง 30 สิงหาคม พ.ศ. 2562.; 2562:1-3. https://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2562/E/218/T_0001.PDF.
Guzmán M. Cannabis for the Management of Cancer Symptoms: THC Version 2.0? Cannabis Cannabinoid Res. 2018;3(1):117-119. https://doi.org/10.1089/can.2018.0009
Grotenhermen F. Pharmacokinetics and pharmacodynamics of cannabinoids. Clin Pharmacokinet. 2003;42(4):327-360. https://doi.org/10.2165/00003088-200342040-00003
Engels FK, de Jong FA, Sparreboom A, et al. Medicinal cannabis does not influence the clinical pharmacokinetics of irinotecan and docetaxel. The Oncologist. 2007;12(3):291-300. https://doi.org/10.1634/theoncologist.12-3-291
Whiting PF, Wolff RF, Deshpande S, et al. Cannabinoids for Medical Use: A Systematic Review and Meta-analysis. JAMA. 2015;313(24):2456-2473. https://doi.org/10.1001/jama.2015.6358
Chen JW, Borgelt LM, Blackmer AB. Cannabidiol: A New Hope for Patients With Dravet or Lennox-Gastaut Syndromes. Ann Pharmacother. 2019;53(6):603-611. https://doi.org/10.1177/1060028018822124
Munson AE, Harris LS, Friedman MA, Dewey WL, Carchman RA. Antineoplastic activity of cannabinoids. J Natl Cancer Inst. 1975;55(3):597-602. https://doi.org/10.1093/jnci/55.3.597
Guindon J, Hohmann AG. The endocannabinoid system and cancer: therapeutic implication. Br J Pharmacol. 2011;163(7):1447-1463. https://doi.org/10.1111/j.1476-5381.2011.01327.x
Velasco G, Sánchez C, Guzmán M. Towards the use of cannabinoids as antitumour agents. Nat Rev Cancer. 2012;12(6):436-444. https://doi.org/10.1038/nrc3247
Khan MI, Sobocińska AA, Czarnecka AM, Król M, Botta B, Szczylik C. The Therapeutic Aspects of the Endocannabinoid System (ECS) for Cancer and their Development: From Nature to Laboratory. Curr Pharm Des. 2016;22(12):1756-1766. https://doi.org/10.2174/1381612822666151211094901
Hermanson DJ, Marnett LJ. Cannabinoids, endocannabinoids, and cancer. Cancer Metastasis Rev. 2011;30(3-4):599-612. https://doi.org/10.1007/s10555-011-9318-8
López-Valero I, Torres S, Salazar-Roa M, et al. Optimization of a preclinical therapy of cannabinoids in combination with temozolomide against glioma. Biochem Pharmacol. 2018;157:275-284. https://doi.org/10.1016/j.bcp.2018.08.023
Liu H, Chen X, Sun J, et al. The Efficacy and Toxicity of Paclitaxel Plus S-1 Compared With Paclitaxel Plus 5-Fu for Advanced Gastric Cancer: A PRISMA Systematic Review and Meta-analysis of Randomized Controlled Trials. Medicine (Baltimore). 2014;93(25):e164. https://doi.org/10.1097/MD.0000000000000164
Śledziński P, Zeyland J, Słomski R, Nowak A. The current state and future perspectives of cannabinoids in cancer biology. Cancer Med. 2018;7(3):765-775. https://doi.org/10.1002/cam4.1312
Guzmán M, Duarte MJ, Blázquez C, et al. A pilot clinical study of Delta9-tetrahydrocannabinol in patients with recurrent glioblastoma multiforme. Br J Cancer. 2006;95(2):197-203. https://doi.org/10.1038/sj.bjc.6603236
Ware1 MA, Daeninck P, Maida V. A review of nabilone in the treatment of chemotherapy-induced nausea and vomiting. Ther Clin Risk Manag. 2008;4(1):99-107.
Tramer MR. Cannabinoids for control of chemotherapy induced nausea and vomiting: quantitative systematic. BMJ. 2001;323(7303):16-16. https://doi.org/10.1136/bmj.323.7303.16
Davis MP. Oral nabilone capsules in the treatment of chemotherapy-induced nausea and vomiting and pain. Expert Opin Investig Drugs. 2008;17(1):85-95. https://doi.org/10.1517/13543784.17.1.85
Smith LA, Azariah F, Lavender VT, Stoner NS, Bettiol S. Cannabinoids for nausea and vomiting in adults with cancer receiving chemotherapy. Cochrane Gynaecological, Neuro-oncology and Orphan Cancer Group, ed. Cochrane Database Syst Rev. November 2015. https://doi.org/10.1002/14651858.CD009464.pub2
Haney M, Rabkin J, Gunderson E, Foltin RW. Dronabinol and marijuana in HIV(+) marijuana smokers: acute effects on caloric intake and mood. Psychopharmacology (Berl). 2005;181(1):170-178. https://doi.org/10.1007/s00213-005-2242-2
Haney M, Gunderson EW, Rabkin J, et al. Dronabinol and marijuana in HIV-positive marijuana smokers. Caloric intake, mood, and sleep. J Acquir Immune Defic Syndr 1999. 2007;45(5):545-554. https://doi.org/10.1097/QAI.0b013e31811ed205
Badowski M, Yanful PK. Dronabinol oral solution in the management of anorexia and weight loss in AIDS and cancer. Ther Clin Risk Manag. 2018;Volume 14:643-651. https://doi.org/10.2147/TCRM.S126849
Cannabis-In-Cachexia-Study-Group, Strasser F, Luftner D, et al. Comparison of orally administered cannabis extract and delta-9-tetrahydrocannabinol in treating patients with cancer-related anorexia-cachexia syndrome: a multicenter, phase III, randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial from the Cannabis-In-Cachexia-Study-Group. J Clin Oncol Off J Am Soc Clin Oncol. 2006;24(21):3394-3400. https://doi.org/10.1200/JCO.2005.05.1847
Portenoy RK, Ganae-Motan ED, Allende S, et al. Nabiximols for opioid-treated cancer patients with poorly-controlled chronic pain: a randomized, placebo-controlled, graded-dose trial. J Pain Off J Am Pain Soc. 2012;13(5):438-449. https://doi.org/10.1016/j.jpain.2012.01.003
Johnson JR, Lossignol D, Burnell-Nugent M, Fallon MT. An open-label extension study to investigate the long-term safety and tolerability of THC/CBD oromucosal spray and oromucosal THC spray in patients with terminal cancer-related pain refractory to strong opioid analgesics. J Pain Symptom Manage. 2013;46(2):207-218. https://doi.org/10.1016/j.jpainsymman.2012.07.014
Lichtman AH, Lux EA, McQuade R, et al. Results of a Double-Blind, Randomized, Placebo-Controlled Study of Nabiximols Oromucosal Spray as an Adjunctive Therapy in Advanced Cancer Patients with Chronic Uncontrolled Pain. J Pain Symptom Manage. 2018;55(2):179-188.e1. https://doi.org/10.1016/j.jpainsymman.2017.09.001
Lynch ME, Campbell F. Cannabinoids for treatment of chronic non-cancer pain; a systematic review of randomized trials. Br J Clin Pharmacol. 2011;72(5):735-744. https://doi.org/10.1111/j.1365-2125.2011.03970.x
Lynch ME, Ware MA. Cannabinoids for the Treatment of Chronic Non-Cancer Pain: An Updated Systematic Review of Randomized Controlled Trials. J Neuroimmune Pharmacol Off J Soc NeuroImmune Pharmacol. 2015;10(2):293-301. https://doi.org/10.1007/s11481-015-9600-6
Vara D, Salazar M, Olea-Herrero N, Guzmán M, Velasco G, Díaz-Laviada I. Anti-tumoral action of cannabinoids on hepatocellular carcinoma: role of AMPK-dependent activation of autophagy. Cell Death Differ. 2011;18(7):1099-1111. https://doi.org/10.1038/cdd.2011.32
Aviello G, Romano B, Borrelli F, et al. Chemopreventive effect of the non-psychotropic phytocannabinoid cannabidiol on experimental colon cancer. J Mol Med Berl Ger. 2012;90(8):925-934. https://doi.org/10.1007/s00109-011-0856-x
Preet A, Ganju RK, Groopman JE. Delta9-Tetrahydrocannabinol inhibits epithelial growth factor-induced lung cancer cell migration in vitro as well as its growth and metastasis in vivo. Oncogene. 2008;27(3):339-346. https://doi.org/10.1038/sj.onc.1210641
Zhu LX, Sharma S, Stolina M, et al. Delta-9-tetrahydrocannabinol inhibits antitumor immunity by a CB2 receptor-mediated, cytokine-dependent pathway. J Immunol Baltim Md 1950. 2000;165(1):373-380. https://doi.org/10.4049/jimmunol.165.1.373
Jatoi A, Windschitl HE, Loprinzi CL, et al. Dronabinol versus megestrol acetate versus combination therapy for cancer-associated anorexia: a North Central Cancer Treatment Group study. J Clin Oncol Off J Am Soc Clin Oncol. 2002;20(2):567-573. https://doi.org/10.1200/JCO.2002.20.2.567
Volkow ND, Baler RD, Compton WM, Weiss SRB. Adverse Health Effects of Marijuana Use. N Engl J Med. 2014;370(23):2219-2227. doi:10.1056/NEJMra1402309
Khan SP, Pickens TA, Berlau DJ. Perspectives on cannabis as a substitute for opioid analgesics. Pain Manag. 2019;9(2):191-203. https://doi.org/10.2217/pmt-2018-0051
Bonnet U, Preuss UW. The cannabis withdrawal syndrome: current insights. Subst Abuse Rehabil. 2017;8:9-37. https://doi.org/10.2147/SAR.S109576
กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข. รูปแบบคลินิกให้คำปรึกษาการใช้สารสกัดกัญชาทางการแพทย์. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก; 2562.
สมาคมการศึกษาเรื่องความปวดแห่งประเทศไทย. แนวทางเวชปฏิบัติความปวดจากมะเร็ง (Clinical practice guideline for cancer pain) ฉบับที่ 1. นนทบุรี: สมาคมการศึกษาเรื่องความปวดแห่งประเทศไทย; 2556.
มะเร็งวิทยาสมาคมแห่งประเทศไทย. ข้อคิดเห็นและคำแนะนำการใช้สารสกัดจากกัญชาในผู้ป่วยมะเร็ง โดยมะเร็งวิทยาสมาคมแห่งประเทศไทย. มะเร็งวิทยาสมาคมแห่งประเทศไทย. https://www.thethaicancer.com/Webpage/Treatment.html.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของราชวิทยาลัยจุฬาภรณ์
ข้อความที่ปรากฏในบทความแต่ละเรื่องในวารสารวิชาการเล่มนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับราชวิทยาลัยจุฬาภรณ์ และคณาจารย์ท่านอื่น ในราชวิทยาลัยฯ แต่อย่างใด ความรับผิดชอบองค์ประกอบทั้งหมดของบทความแต่ละเรื่องเป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน หากมีความผิดพลาดใด ๆ ผู้เขียนแต่ละท่านจะรับผิดชอบบทความของตนเองแต่ผู้เดียว
