ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการจัดการตนเองเพื่อป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง ในผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงที่ควบคุมไม่ได้
คำสำคัญ:
ปัจจัยที่มีอิทธิพล, พฤติกรรมการจัดการตนเอง, โรคหลอดเลือดสมอง, โรคความดันโลหิตสูงบทคัดย่อ
การวิจัยแบบผสานวิธีแบบตามลำดับอธิบายผลนี้ มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการจัดการตนเองเพื่อป้องกันโรคหลอดเลือดสมองในผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงที่ควบคุมไม่ได้ ดำเนินการศึกษา ระหว่างเดือนมิถุนายนถึงตุลาคม 2567 ประชากรในการศึกษา คือ ผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง ที่มาใช้บริการที่คลินิกโรคความดันโลหิตสูง ในโรงพยาบาลทั่วไปในเขตจังหวัดสิงห์บุรี และจังหวัดอ่างทอง เลือกตัวอย่างแบบเจาะจง จำนวน 62 ราย เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย แบ่งเป็น 2 ระยะ ระยะที่ 1 ได้แก่ แบบสอบถามการรับรู้สมรรถนะแห่งตน แบบสอบถามการมีส่วนร่วมในการวางแผนการรักษา แบบสอบถามการสนับสนุนทางสังคมจากครอบครัว แบบสอบถามการสนับสนุนการดูแลตนเองจากระบบบริการสุขภาพ และแบบสอบถามพฤติกรรมการจัดการตนเอง และระยะที่ 2 เป็นประเด็นคำถามปลายเปิดสำหรับใช้ในการสนทนากลุ่ม และการสัมภาษณ์เชิงลึก วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณโดยใช้การวิเคราะห์การถดถอยพหุคูณแบบเพิ่มตัวแปรอิสระแบบขั้นตอน และการวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพโดยการวิเคราะห์แกนหลัก
ผลการวิจัย พบว่า พฤติกรรมการจัดการตนเองที่มีระดับคะแนนเฉลี่ยสูงสุด คือ ด้านการรักษา (Mean=4.24, SD.= .58) รองลงมา คือ ด้านบทบาทในสังคม (Mean=3.73, SD.= .94) และปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการจัดการตนเองที่มีระดับคะแนนเฉลี่ยสูงสุดคือ การมีส่วนร่วมในการวางแผนรักษา (Mean=4.26, SD.= .61) รองลงมา คือ การสนับสนุนจากระบบบริการสุขภาพ (Mean=4.14, SD.= .77) การมีส่วนร่วมในการวางแผนรักษาและการควบคุมกำกับเป้าหมายของความดันโลหิต และการสนับสนุนทางสังคมจากครอบครัว เป็นปัจจัยร่วมทำนายพฤติกรรมการจัดการตนเองโดยรวมได้ร้อยละ 61.6 การมีส่วนร่วมในการวางแผนการรักษา เป็นปัจจัยทำนายที่มีอิทธิพลเชิงบวกสูงสุด (β=.515, p<.001) ต่อพฤติกรรมการจัดการตนเอง
สรุปและข้อเสนอแนะ การมีส่วนร่วมในการวางแผนรักษาและการควบคุมกำกับเป้าหมายของความดันโลหิต และการสนับสนุนทางสังคมจากครอบครัวเป็นปัจจัยสำคัญในการส่งเสริมการจัดการตนเองเพื่อป้องกันโรคหลอดเลือดสมองในกลุ่มเสี่ยงนี้ ดังนั้นควรมีการพัฒนารูปแบบการส่งเสริมพฤติกรรมการจัดการตนเองโดยมุ่งเน้นการมีส่วนร่วมในการวางแผนรักษาและการควบคุมกำกับเป้าหมายของความดันโลหิตควบคู่กับการสนับสนุนจากครอบครัว
เอกสารอ้างอิง
Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Prentice-Hall.
Chankrachang, W. (2022). Factors influencing health literacy among people at risk of hypertension in a District of Phichit Province (Master's thesis). Naresuan University. (in Thai)
Chasuwan, S., Thamdee, D., & Panutai, S. (2023). Factors predicting self-management in older adults with hypertension. Southern College Network Journal of Nursing and Public Health, 10(1), 136-152. (in Thai)
Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.). Lawrence Erlbaum Associates.
GACD Hypertension Research Programme, Writing Group, Peiris, D., Thompson, S. R., Beratarrechea, A., Cárdenas, M. K., Diez-Canseco, F. et al. (2015). Behaviour change strategies for reducing blood pressure-related disease burden: findings from a global implementation research programme. Implementation Science: IS, 10, 158.
Health Data Center, Ministry of Public Health. (2025). The mortality rate of patients with stroke. Retrieved Sep 20, 2025, from https://hdc.moph.go.th/center/public/standard-report-detail/7ac059f4e4e3d08750d2ee23600556af (in Thai)
House, J. S. (1981). House, J. S. (1981). Work stress and social support. Addison-Wesley Publishing Company.
Hussien, M., Muhye, A., Abebe, F., & Ambaw, F. (2021). The role of health care quality in hypertension self-management: A qualitative study of the experience of patients in a Public Hospital, North-West Ethiopia. Integrated Blood Pressure Control, 14, 55–68.
Khamtan, W. (2019). Effects of the individual and family self-management program on recurrence prevention behaviors, clinical outcomes, and quality of life in stroke patients. (Master's thesis). Thammasat University. (in Thai)
Khonsuan, A. (2014). The effects of the self-efficacy and social support promotion program on dietary control behavior and blood pressure level in patients with uncontrolled hypertension. (Master's thesis). Songkhla University. (in Thai)
Ladner, J., Al Awar, S., Al Marzooqi, H., & Al Marzooqi, M. (2022). Factors impacting self-management ability in patients with chronic diseases in the United Arab Emirates. Journal of Comparative Effectiveness Research, 11(3), 165-173.
Lorig, K. R., & Holman, H. (2003). Self-management education: history, definition, outcomes, and mechanisms. Annals of Behavioral Medicine, 26(1), 1-7.
O'Brien, C., Bray, E. P., Bryan, S., Greenfield, S. M., Haque, M. S., Hobbs, F. D., et al. (2013). Targets and self-management for the control of blood pressure in stroke and at risk groups (TASMIN-SR): protocol for a randomised controlled trial. BMC cardiovascular disorders, 13, 21.
Orem, D. E. (2001). Nursing: Concepts of practice (6th ed.). Mosby.
Panwilai, J., Fongkaew, W., Soiwong, P., & Chaiard, J. (2022). Family caregivers’ perceptions regarding stroke prevention for family members at risk. Journal of Nursing Research, 26(1) 90-104. (in Thai)
Sharma, D. P., Aycock, D. M., Kelley, S. J., Gaillard, T., & Washington, P. L. (2025). Stroke-related predictors of hypertension self-management among African American Adults. Journal of racial and ethnic health disparities, 10.1007/s40615-025-02659-4.
Thai Stroke Society. (2023). Stroke Situation. Retrieved Dec 3, 2024, from https://thaistrokesociety.org/purpose/
Utthiya, P., Viwut, P., & Kruengchai, S. (2023). The effects of autonomy support program on self-management behaviors and HbA1C among older persons with diabetes mellitus in Hangchat District, Lampang Province. Journal of Health Science Scholarship, 11(1), 36-49. (in Thai)
Williams, D. M., & Rhodes, R. E. (2016). The confounded self-efficacy construct: conceptual analysis and recommendations for future research. Health psychology review, 10(2), 113-128.
World Health Organization. (2025). Uncontrolled high blood pressure puts over a billion people at risk. Retrieved Sep 25, 2025, from https://www.who.int/news/item/23-09-025-uncontrolled-high-blood-pressure-puts-over-a-billion-people-at-risk
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สุราษฎร์ธานี
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของวารสารวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สุราษฎร์ธานี
ข้อความที่ปรากฏในบทความแต่ละเรื่องในวารสารวิชาการนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับวิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สุราษฎร์ธานี และคณาจารย์ท่านอื่นๆในวิทยาลัยฯ แต่อย่างใด ความรับผิดชอบองค์ประกอบทั้งหมดของบทความแต่ละเรื่องเป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน หากมีความผิดพลาดใดๆ ผู้เขียนแต่ละท่านจะรับผิดชอบบทความของตนเองแต่ผู้เดียว
