ประสิทธิผลของโปรแกรมการบริหารร่างกายแบบมณีเวชร่วมกับดนตรีต่อภาวะซึมเศร้า ของผู้สูงอายุภายหลังเผชิญสถานการณ์แพร่ระบาดโรคโควิด-19

ผู้แต่ง

  • มณีรัตน์ เอี่ยมอนันต์ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี
  • อุไร นิโรธนันท์ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี
  • วรรัตน์ มากเทพพงษ์ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลธัญบุรี

คำสำคัญ:

มณีเวช, ผู้สูงอายุ, ภาวะซึมเศร้า, โควิด-19

บทคัดย่อ

การวิจัยแบบกึ่งทดลองมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมการบริหารร่างกายแบบมณีเวชร่วมกับดนตรีต่อภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุภายหลังเผชิญสถานการณ์โควิด-19 กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้สูงอายุภายหลังเผชิญสถานการณ์โควิด-19 ที่มีภาวะซึมเศร้าระดับเล็กน้อยถึงปานกลาง จำนวน 40 คน โดยแบ่งกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุมเป็นกลุ่มละ 20 คน กลุ่มทดลองเข้าร่วมโปรแกรมการบริหารร่างกายแบบมณีเวชร่วมกับดนตรี โดยดำเนินกิจกรรมตามคู่มือโปรแกรม 2 ครั้งต่อวัน ต่อเนื่อง 8 สัปดาห์ สำหรับกลุ่มควบคุมได้รับการดูแลตามปกติตามมาตรฐานจากสถานพยาบาลที่เข้ารับบริการ เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยได้แก่ 1) โปรแกรมการบริหารร่างกายแบบมณีเวชร่วมกับดนตรี 2) แบบวัดความซึมเศร้าในผู้สูงอายุ 3) แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล วิเคราะห์ข้อมูลทั่วไปโดยใช้สถิติบรรยาย และเปรียบเทียบความแตกต่างของค่าเฉลี่ยคะแนนภาวะซึมเศร้าในกลุ่มทดลอง ก่อนและหลังได้รับโปรแกรม โดยใช้สถิติ Pair และระหว่างกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม หลังได้รับโปรแกรม โดยใช้สถิติ Independent t-test

ผลการวิจัยพบว่า ค่าเฉลี่ยคะแนนภาวะซึมเศร้าของกลุ่มทดลองหลังได้รับโปรแกรมลดลงมากกว่าก่อนเข้าร่วมโปรแกรมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value < 0.001) อย่างไรก็ตาม ค่าเฉลี่ยคะแนนภาวะซึมเศร้า ภายหลังได้รับโปรแกรม ระหว่างกลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุมไม่แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value > 0.05) ดังนั้นบุคลากรทางสุขภาพสามารถนำโปรแกรมไปใช้ส่งเสริมสุขภาพจิตของผู้สูงอายุช่วยป้องกันการเกิดภาวะซึมเศร้าภายหลังเผชิญสถานการณ์แพร่ระบาดโรคโควิด-19 ในชุมชนได้

เอกสารอ้างอิง

กรมสุขภาพจิต. (2563). แนวทางการฟื้นฟูจิตใจในสถานการณ์การระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) (Combat 4th Wave of COVID-19 : C4). กรุงเทพฯ: ห้างหุ้นส่วนจำกัด เอวัน ปริ้นติ้ง

กลุ่มฟื้นฟูสมรรถภาพสมอง. (2537). แบบวัดความเศร้าในผู้สูงอายุของไทย. สารศิริราช, 46(1), 1-8.

กระทรวงสาธารณสุข. (2564). รายงานสถานการณ์โควิด-19 ฉบับที่ 538. สืบค้นเมื่อ 24 มิถุนายน 2564 จาก https://ddc.moph.go.th/viralpneumonia/file/situation/situation-no538-240664.pdf.

คณะกรรมการจัดทำแบบทดสอบสมรรถภาพสมองเบื้องต้นฉบับภาษาไทย พ.ศ. 2542. (2545). แบบทดสอบสมรรถภาพสมองเบื้องต้น ฉบับภาษาไทย (MMSE-Thai 2002). กรุงเทพฯ: กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข.

ฉัตรลดา ดีพร้อม และพัชราวรรณ จันทร์เพชร. (2563). ผลของโปรแกรมการส่งเสริมการออกกำลังกายด้วยนวัตกรรมพื้นบ้าน V-exercise ต่อสมรรถภาพทางกาย ระดับน้ำตาลในเลือดและภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุที่เป็นโรคเบาหวาน. วารสารพยาบาลศาสตร์และสุขภาพ, 43(1), 109-120.

ธนาสิทธิ์ วิจิตราพันธ์. (2564). ความชุกและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับความเครียดและภาวะซึมเศร้าในสถานการณ์ แพร่ระบาดโรคโควิด-19 ของประชาชนเขตคลินิกหมอครอบครัวบ้านทุ่งเสี้ยว อำเภอสันป่าตอง จังหวัดเชียงใหม่. วารสารสุขภาพจิตแห่งประเทศไทย, 29(1), 12-21.

นภดล นิงสานนท์. (2554). มณีเวช...เพื่อชีวิตง่าย ๆ สบาย ๆ. วารสารมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ (สาขาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี), 3(5), 1-13.

นภดล นิงสานนท์ และสุรภา หังสพฤกษ์. (2561). ตำรามณีเวช Maneevej: New paradigm in healthcare เปลี่ยนกระบวนทัศน์ ปรับกระบวนคิด สร้างสมดุลชีวิต. สงขลา: นีโอพ้อยท์ (1995) จำกัด.

พนม คลี่ฉายา. (2564). การใช้เทคโนโลยีดิจิทัลของผู้สูงอายุและข้อเสนอเพื่อการเสริมสร้าง ภาวะพฤฒิพลัง และผลิตภาพของผู้สูงอายุไทย.วารสารนิเทศศาสตร์, 39(2), 56-78.

พีรวิชญ์ สุวรรณเวลา, สายฝน เอกวรางกูร และนัยนา หนูนิล. (2566). ผลของโปรแกรมดนตรีบำบัดต่อภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุในชุมชน จังหวัดตรัง. วารสารวิจัยสุขภาพและการพยาบาล, 39(1), 1-14.

มณีรัตน์ เอี่ยมอนันต์ และจิราพร เกศพิชญวัฒนา. (2558). ผลของโปรแกรมการสร้างจินตภาพร่วมกับดนตรีต่อภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุโรคเบาหวาน. วารสารพยาบาล, 65(2), 49-56.

มณีรัตน์ เอี่ยมอนันต์, น้ำฝน ปฎิการมณฑล, ทินกร จังหาร และประวีณา อินทรวงค์.(2562). ผลของโปรแกรมกิจกรรมดนตรีต่อภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุโรคเรื้อรัง. วารสารพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยคริสเตียน, 6(1), 15-26.

สุทธิชัย จิตะพันธ์กุล และคณะ. (2544). หลักสำคัญของเวชศาสตร์ผู้สูงอายุ. กรุงเทพฯ: สาขาวิชาเวชศาสตร์ผู้สูงอายุ และพฤฒาวิทยา ภาควิชาอายุรศาสตร์คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

สุภาพ อารีเอื้อ, อินทิรา รูปสว่าง, ทีปทัศน์ ชินตาปัญญากุล, ยุวดี สารบูรณ์, ศิริรัตน์ อินทรเกษม และวรรณา กวินวงศ์โกวิท. (2564). การติดตามการเปลี่ยนแปลงมิติสุขภาพของผู้สูงอายุไทยในช่วงก่อนระบาดของโรคโควิด-19 ช่วงระบาด และฐานวิถีชีวิตใหม่. นนทบุรี: สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข.

สุรีย์ สิมพลี และพรรณี บัญชรหัตถกิจ. (2562). ผลของโปรแกรมการเสริมสร้างความรอบรู้ด้านสุขภาพร่วมกับ การออกกำลังกายโดยท่าบริหารมณีเวชประยุกต์เพื่อป้องกันการหกล้มในผู้สูงอายุจังหวัดบุรีรัมย์. วารสารสุขศึกษา, 42(145), 69-82.

วรางคณา โตโพธิ์ไทย. (2563). สื่อสังคมเพื่อการเรียนรู้สำหรับผู้สูงอายุ. วารสารเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา, 15(19), 1-14.

วิไลวรรณ ทองเจริญ (บ.ก.). (2558). ศาสตร์และศิลป์การพยาบาลผู้สูงอายุ. (พิมพ์ครั้งที่ 2). ม.ป.ท.: โครงการ ตำราคณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล.

อารีรัตน์ นวลแย้ม และ นวรัตน์ ไวชมภู. (2563). การพัฒนารูปแบบการบริหารร่างกายด้วยศาสตร์มณีเวช สำหรับผู้ป่วยปวดหลังส่วนล่าง โรงพยาบาลหาดใหญ่. วารสารสาธารณสุขและวิทยาศาสตร์สุขภาพ, 3(2), 1-12.

อารีรัตน์ นวลแย้ม, อารียา หวังดี, จันทร์ปภัสร์ เครือแก้ว, มณฑกา ธีรชัยสกุล และกฤษณ์ พงศ์พิรุฬห์. (2564). การศึกษาประสิทธิผลของการดูแลรักษาสุขภาพด้วยศาสตร์มณีเวช: การทบทวนงานวิจัยอย่างเป็นระบบ. วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก, 19(3), 702-712.

American College of Sports Medicine. (2018). ACSM’s Guidelines for exercise testing and prescription. Philadelphia: Wolters Kluwer.

Chiu, H. L., et al. (2017). Effectiveness of light therapy in cognitively impaired persons: A metanalysis of randomized controlled trials. Journal of the American Geriatrics Society, 65(10), 2227-2234. https://doi.org/10.1111/jgs.14990

Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.). New Jersey: Erlbaum.

Dai, L. L., et al. (2020). Anxiety and depressive symptoms among COVID-19 patients in Jianghan Fangcang Shelter Hospital in Wuhan, China. PloS One, 15(8), e0238416. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0238416

Faul, F., Erdfelder, E., Lang, A. G., & Buchner, A. (2007). G* Power 3: A flexible statistical power analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behavior Research Methods, 39(2), 175-191.https://doi.org/10.3758/BF03193146

Freeman, R. (2016). Music and the brain’s reward and bonding system. Retrieved June 1, 2022 from https://www.psychologytoday.com/us/blog/neurosagacity/201604/music-and-the-brains-reward-and-bonding-systems.

Kandola, A., Ashdown-Franks, G., Hendrikse, J., Sabiston, C. M., & Stubbs, B. (2019). Physical activity and depression: Towards understanding the antidepressant mechanisms of physical activity. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 107, 525-539. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2019.09.040

Kongkasuwan, R., Voraakhom, K., Pisolayabutra, P., Maneechai, P., Boonin, J., & Kuptniratsaikul, V. (2016). Creative art therapy to enhance rehabilitation for stroke patients: A randomized controlled trial. Clinical Rehabilitation, 30(10), 1016-1023. https://doi.org/10.1177/0269215515607072

Rajkumar, R. P. (2020). COVID-19 and mental health: A review of the existing literature. Asian Journal of Psychiatry, 52, 102066. https://doi.org/10.1016/j.ajp.2020.102066

Renaud-Charest, O., et al. (2021). Onset and frequency of depression in post-COVID-19 syndrome: A systematic review. Journal of Psychiatric Research, 144, 129-137. https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2021.09.054

Siette, J., et al. (2021). A national survey on COVID-19 second-wave lockdowns on older adults’ mental wellbeing, health-seeking behaviours and social outcomes across Australia. BMC Geriatrics, 21, 1-16. http://doi.org/10.1186/s12877-021-02352-1

Solanki, M.S., Zafar, M., & Rastogi, R. (2015). Review: Music as a therapy: Role in psychiatry. Asian Journal of Psychiatry, 6(3), 193-199. https://doi.org/10.1016/j.ajp.2012.12.001

World Health Organization. (2017). Depression and other common mental disorders: Global health estimates. Retrieved May 1, 2025 from https://apps.who.int/iris/bitstream/ handle/10665/254610/WHO-MSD-MER-2017.2- eng.pdf.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2025-07-24

รูปแบบการอ้างอิง

เอี่ยมอนันต์ ม., นิโรธนันท์ อ., & มากเทพพงษ์ ว. (2025). ประสิทธิผลของโปรแกรมการบริหารร่างกายแบบมณีเวชร่วมกับดนตรีต่อภาวะซึมเศร้า ของผู้สูงอายุภายหลังเผชิญสถานการณ์แพร่ระบาดโรคโควิด-19. วารสารวิจัยการพยาบาลและการสาธารณสุข, 5(2), e273866. สืบค้น จาก https://he02.tci-thaijo.org/index.php/jnphr/article/view/273866