การศึกษาความชุกและผลของการรักษาด้วยยาต้านซึมเศร้า ในผู้ป่วยเสพสารเสพติดโอปิออยด์ที่บำบัดด้วยเมทาโดนระยะยาว

บทคัดย่อ

การวิจัยย้อนหลังเชิงวิเคราะห์แบบตัดขวางนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความชุกของภาวะซึมเศร้า ผลของการรักษาด้วยยาต้านซึมเศร้า รวมถึงวิเคราะห์หาปัจจัยที่สัมพันธ์ต่อภาวะซึมเศร้าในผู้ป่วยเสพสารเสพติดโอปิออยด์ที่บำบัดด้วยเมทาโดนระยะยาว กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้ป่วยทุกรายที่ได้รับการบำบัดรักษาการติดยาเสพติด ณ คลินิกเมทาโดนระยะยาว โรงพยาบาลแม่วาง จังหวัดเชียงใหม่ ระหว่างวันที่ 1 มกราคม 2564 - 31 พฤษภาคม 2567 เครื่องมือที่ใช้ในการดำเนินการวิจัย ได้แก่ แบบประเมินภาวะซึมเศร้า Patient Health Questianire-9 (PHQ-9) แบบบันทึกคุณลักษณะทั่วไป แบบบันทึกการบำบัดเมทาโดน แบบบันทึกภาวะซึมเศร้า และการรักษาด้วยยาต้านซึมเศร้า วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา และสถิติ Logistic Regression ในการหาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยของผู้ป่วยเสพสารเสพติดโอปิออยด์ที่บำบัดด้วยเมทาโดนกับภาวะซึมเศร้า

ผลการศึกษา พบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นเพศชายร้อยละ 94.10 อายุเฉลี่ย 38.90 ปี สารเสพติดโอปิออยด์ที่ใช้ส่วนใหญ่ คือ เฮโรอีน ร้อยละ 93.10 รองลงมา คือ ฝิ่น ร้อยละ 6.90 พบความชุกของภาวะซึมเศร้า   ในผู้เสพสารเสพติดโอปิออยด์ที่บำบัดด้วยเมทาโดนระยะยาว ร้อยละ 14.20 โดยมีภาวะซึมเศร้าระดับน้อย ร้อยละ 82.76 ระดับปานกลาง ร้อยละ 13.79 และระดับรุนแรง ร้อยละ 3.45 การรักษาด้วยยาต้านซึมเศร้า พบว่าสามารถลดภาวะซึมเศร้า อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value < 0.001) โดยคะแนนเฉลี่ยภาวะซึมเศร้าลดลงจาก 10.69 (S.D. = 3.44) เป็น 1.62 (S.D. = 3.54) หลังได้รับยา การวิเคราะห์ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าพบว่า ปัจจัยต่าง ๆ ได้แก่ เพศ อายุ สัญชาติ อาชีพ ประเภทและปริมาณสารเสพติด ระยะเวลาที่ใช้สารเสพติด และขนาดเมทาโดนเฉลี่ยต่อวัน ไม่มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value > 0.05) จากผลการศึกษาดังกล่าว ชี้ให้เห็นถึงความจำเป็นในการคัดกรองภาวะซึมเศร้าในผู้ป่วยที่ได้รับการบำบัดด้วยเมทาโดนทุกคน เพื่อให้ได้รับการดูแลรักษาและการใช้ยาต้านซึมเศร้าอย่างเหมาะสม