การบูรณาการปัจจัยเสี่ยงและพัฒนาคะแนนอัตราการเสียชีวิตเพื่อทำนายการพยากรณ์โดยภายหลังการวินิจฉัยวัณโรค
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
ที่มาของปัญหา: วัณโรคเป็นการติดเชื้อสำคัญของประเทศไทย โดยแผนยุทธศาสตร์วัณโรคระดับชาติมีโครงการ “รวมพลัง ยุติวัณโรค” เพื่อยุติวัณโรคในปี พ.ศ. 2578 และมีเป้าหมายลดอัตราเสียชีวิตร้อยละ 95
วัตถุประสงค์: การศึกษาครั้งนี้เพื่อพัฒนาเครื่องมือในการพยากรณ์ความเสี่ยงต่อการเสียชีวิตของผู้ป่วยวัณโรค
วิธีการศึกษา: ศึกษาแบบวิจัยเชิงพรรณนา วิเคราะห์ข้อมูลย้อนหลัง ได้แก่ ข้อมูลส่วนบุคคล การตรวจเลือดทางห้องปฏิบัติการ ภาพถ่ายทางรังสีของปอด ภาวะแทรกซ้อน และผลลัพธ์การรักษา ผู้ป่วยที่ติดเชื้อวัณโรคอายุมากกว่า 18 ปี ในโรงพยาบาลพุทธชินราช พิษณุโลก โดยเก็บรวบรวมข้อมูลระหว่างมกราคมถึงธันวาคม พ.ศ. 2566 วิเคราะห์ตัวแปรด้วยตัวแปรเดียวและพหุตัวแปร เพื่อพัฒนาสร้างเครื่องมือค่าพยากรณ์ด้วยพื้นที่ใต้กราฟ
ผลการศึกษา: ผู้ป่วยวัณโรค 383 คน เป็นกลุ่มรอดชีวิต 324 คน และเสียชีวิต 59 คน ในกลุ่มรอดชีวิตเป็นผู้ชาย 202 คน (ร้อยละ 62.3) และเสียชีวิต 37 คน (ร้อยละ 62.7) ตามลำดับ (p=0.96) ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการมีความเสี่ยงต่อการเสียชีวิต พบว่า อายุที่มากกว่าหรือเท่ากับ 60 ปี เพิ่มโอกาสการเสียชีวิต 4.4 เท่า (adj. OR 4.4, 95%CI 2-9.7) การมีโรคประจำตัวเป็นโรคไตวาย เพิ่มโอกาสการเสียชีวิต 7.58 เท่า (adj. OR 7.6, 95%CI 2.4-24.2) วิเคราะห์คะแนนในการพยากรณ์ความเสี่ยงต่อการเสียชีวิต ได้แก่ ค่าตัวแปรอายุที่มากกว่าหรือเท่ากับ 60 ปี การมีโรคประจำตัวเป็นโรคไตวาย ได้รับการรักษาตัวในโรงพยาบาลในช่วงที่รักษาวัณโรค ค่าเลือดโปรตีนอัลบูมิน้อยกว่า 3.0 g/dL ภาพถ่ายรังสีปอด Multilobar และค่าเลือดเม็ดเลือดขาวชนิดลิมโฟไซต์น้อยกว่า 720 cell/mm3 ได้คะแนนคือ 2, 3, 2, 2, 1, 2 ตามลำดับ ใช้ชื่อย่อ MAKAL-60 Score โดยค่าเท่ากับ 7 จะได้ค่าความไวร้อยละ 60.3 ความจำเพาะร้อยละ 94.6 ความน่าจะเป็นที่ผลเป็นบวกร้อยละ 67.3 ความน่าจะเป็นที่ผลเป็นลบร้อยละ 92.8 อัตราส่วนความน่าจะเป็นผลบวก 11.08 และอัตราส่วนความน่าจะเป็นผลลบ 0.42 มีค่าในการพยากรณ์ความเสี่ยงต่อการเสียชีวิตในผู้ป่วยวัณโรคเท่ากับร้อยละ 94.3
สรุป: โอกาสเสียชีวิตในกลุ่มผู้ป่วยวัณโรคสามารถเฝ้าระวังและติดตามได้ด้วยเครื่องมือพยากรณ์ MAKAL-60 Score ดังนั้นจึงแนะนำให้ความสำคัญในกลุ่มผู้ป่วยวัณโรคที่มีค่า MAKAL-60 Score สูง เพื่อป้องกัน เฝ้าระวัง และติดตามการเสียชีวิตในกลุ่มผู้ป่วยกลุ่มนี้
Thaiclinicaltrials.org number, TCTR20250114001
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
World Health Organization. Global tuberculosis report 2023 [Internet]. 2023 [cited 2024 Sep 12]. Available from: https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/373828/9789240083851-eng.pdf?sequence=1
Ministry of Public Health. Tuberculosis situation and action in Thailand [Internet]. 2024 [cited 2024 Sep 9]. Available from: https://www.tbthailand.org/download/form/รายงานสถานการณ์และการเฝ้าระวังวัณโรคในป(1).pdf
Ministry of Public Health. National action plan for tuberculosis prevention, phase 2 (2023-2027). Nonthaburi: Ministry of Public Health; 2023.
Lyon SM, Rossman MD. Pulmonary Tuberculosis. Microbiol Spectr [Internet]. 2017 [cited 2024 Sep 30];5(1):1-10. Available from: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11687454/pdf/microbiolspec.tnmi7-0032-2016.pdf
Natarajan A, Beena PM, Devnikar AV, Mali S. A systemic review on tuberculosis. Indian J Tuberc 2020;67:295-311.
Waitt CJ, Squire SB. A systematic review of risk factors for death in adults during and after tuberculosis treatment. Int J Tuberc Lung Dis 2011;15:871-85.
Bell LCK, Noursadeghi M. Pathogenesis of HIV-1 and Mycobacterium tuberculosis co-infection. Nat Rev Microbiol 2018;16:80-90.
Hase I, Toren KG, Hirano H, Sakurai K, Horne DJ, Saito T, et al. Pulmonary tuberculosis in older adults: increased mortality related to tuberculosis within two months of treatment initiation. Drugs Aging 2021;38:807-15.
Ockenga J, Fuhse K, Chatterjee S, Malykh R, Rippin H, Pirlich M, et al. Tuberculosis and malnutrition: the European perspective. Clin Nutr 2023;42:486-92.
MacNeil A, Glaziou P, Sismanidis C, Date A, Maloney S, Floyd K. Global epidemiology of tuberculosis and progress toward meeting global targets - worldwide, 2018. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2020;69:281-5.
van der Sande MA, Schim van der Loeff MF, Bennett RC, Dowling M, Aveika AA, Togun TO, et al. Incidence of tuberculosis and survival after its diagnosis in patients infected with HIV-1 and HIV-2. AIDS 2004;18:1933-41.
Baker MA, Harries AD, Jeon CY, Hart JE, Kapur A, Lönnroth K, et al. The impact of diabetes on tuberculosis treatment outcomes: a systematic review. BMC Med [Internet]. 2011 [cited 2024 Sep 30];9:81. Available from: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3155828/pdf/1741-7015-9-81.pdf
Leung CC, Yew WW, Chan CK, Chang KC, Law WS, Lee SN, et al. Smoking adversely affects treatment response, outcome and relapse in tuberculosis. Eur Respir J 2015;45:738-45.
Krishnamoorthy Y, Ezhumalai K, Murali S, Rajaa S, Majella MG, Sarkar S, et al. Development of prognostic scoring system for predicting 1-year mortality among pulmonary tuberculosis patients in South India. J Public Health (Oxf) [Internet]. 2023 [cited 2024 Sep 30];45(2):e184-95. Available from: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10273380/pdf/fdac087.pdf
Jerachotechuentaveechai T, Kanchanasurakit S. Development of pulmonary tuberculosis screening tool (CEAMS-65 score) for predicting mortality rate in pulmonary tuberculosis patients. Journal of the Phrae Hospital 2022;30(1):127-42.
Prawan A, Udomdech W, Niyomthong P, Chattrapiban T. Development of a prognostic prediction model of death in new tuberculosis patient. Journal of the Phrae Hospital 2022;30(2):103-18.
Duarte EC, Bierrenbach AL, Barbosa da Silva J Jr, Tauil PL, de Fátima Duarte E. Factors associated with deaths among pulmonary tuberculosis patients: a case-control study with secondary data. J Epidemiol Community Health 2009;63:233-8.
Elhidsi M, Rasmin M, Prasenohadi. In-hospital mortality of pulmonary tuberculosis with acute respiratory failure and related clinical risk factors. J Clin Tuberc Other Mycobact Dis [Internet]. 2021 [cited 2024 Sep 30];23:100236. Available from: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8094890/pdf/main.pdf
Matos ED, Moreira Lemos AC. Association between serum albumin levels and in-hospital deaths due to tuberculosis. Int J Tuberc Lung Dis 2006;10:1360-6.
