Editor's Note

Chusak Okascharoen

Authors

Chusak Okascharoen Department of Pediatrics, Faculty of Medicine Ramathibodi Hospital, Mahidol University, Bangkok, Thailand

Abstract

รามาธิบดีเวชสารได้รับการจัดกลุ่มจากศูนย์ดัชนีการอ้างอิงวารสารไทย (TCI) ให้อยู่ในกลุ่มที่ 1 จากสามกลุ่ม ซึ่งการจัดการกลุ่มนี้เป็นการจัดลำดับตามคุณภาพวารสาร โดยเกณฑ์การวัดคุณภาพมีดังนี้⁽¹⁾

1. บทความทุกบทความต้องมีการควบคุมคุณภาพจากผู้ทรงคุณวุฒิ (Peer review)
2. ออกตรงตามเวลาที่กำหนด
3. มีอายุการตีพิมพ์บทความวิชาการไม่น้อยกว่า 3 ปี หรือตีพิมพ์อย่างต่อเนื่องไม่น้อยกว่า 6 ฉบับ
4. มี citation ที่ตรวจสอบได้จากฐานข้อมูล TCI
5. มีการกำหนดกติกาและรูปแบบการตีพิมพ์อย่างชัดเจน
6. มีกองบรรณาธิการเป็นผู้ทรงคุณวุฒิมาจากหลากหลายหน่วยงาน
7. ตีพิมพ์บทความที่ผู้นิพนธ์มาจากหลากหลายหน่วยงานทั้งภายในและภายนอก
8. มีการตีพิมพ์บทความที่มีรูปแบบการตีพิมพ์และรูปเล่มที่ได้มาตรฐาน
9. มีเว็บไซต์ที่มีข้อมูลกติกาและรูปแบบการตีพิมพ์ และมีการปรับปรุงเนื้อหาให้ทันสมัยอย่างต่อเนื่อง

โดยวารสาร TCI กลุ่มหนึ่งก็จะมีคุณภาพตามเกณฑ์ดังกล่าวเกือบครบทั้งหมด

ผลการจัดลำดับตาม TCI คือการที่วารสารนั้นๆ จะสามารถใช้ในการขอตำแหน่งวิชาการหรือขอจบการศึกษาได้หรือไม่ตามประกาศของสำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา (สกอ) แต่พึงทราบว่าการจัดลำดับของ TCI เป็นการบ่งชี้คุณภาพของตัววารสารแต่ไม่ได้บ่งชี้คุณภาพของตัวบทความในวารสาร

มีตัวบ่งชี้หนึ่งที่เป็นที่รู้จักกันดี คือ Impact Factor ซึ่งริเริ่มโดย Eugene Garfield ผู้ก่อตั้ง Institute for Scientific Information (ISI) ซึ่งปัจจุบันคือ Web of Science ของบริษัท Thomson Reuter โดย Impact Factor นั้น เป็นการบอกค่าเฉลี่ยจำนวนครั้งที่บทความในวารสารถูกอ้างอิงในแต่ละปี ซึ่งบ่งชี้เป็นนัยถึงความนิยมหรือคุณภาพของวารสาร จนเป็นที่ใช้กันแพร่หลายถึงว่าวารสารที่ดีต้องมีค่า Impact Factor สูง

แต่ในระยะหลังมีการตั้งคำถามถึงความน่าเชื่อถือของ Impact Factor โดยข้อมูลที่น่าสนใจจากบทความของ Ewen Callaway⁽²⁾ ที่แสดงให้เห็นว่า Impact Factor อาจไม่ได้บอกคุณภาพของวารสารจริงๆ ดังภาพในหน้าถัดไป ที่เปรียบเทียบข้อมูลการอ้างอิงของวารสาร Nature ซึ่งเป็นวารสารทางวิทยาศาสตร์ที่มีชื่อเสียงเทียบกับ PLOS One ซึ่งเป็นวารสารแบบเปิดเข้าถึงฟรี (Open Access Journal) ที่จะเห็นได้ว่า Impact Factor ของ Nature อาจสูงเกินจริงไปหลายเท่า เพียงเพราะมีบทความเพียงไม่กี่เรื่องที่มีผู้อ้างอิงสูงมาก

จากความก้าวหน้าทาง internet technology และความนิยมการใช้ Social media ในระยะหลังมีการนิยมใช้ Article-Level Metrics (ALM)⁽³⁾ มากขึ้น Article-Level Metrics เป็นการจัดลำดับตามจำนวนการ View (อ่าน) Save (เก็บ file หรือ download ไว้) Discuss (พูดถึง วิจารณ์ใน blog หรือ social media) Recommended (แนะนำ บอกต่อ) และ Cited (อ้างอิง) ซึ่งสรุปดังรูปด้านล่าง⁽⁴⁾ Article-Level Metrics น่าจะบ่งชี้ถึงคุณภาพในระดับบทความได้ดีกว่า Impact Factor ซึ่งหลายสำนักพิมพ์อย่าง Elsevier, Springer, Oxford Journals และกลุ่มวารสาร Open Access อย่าง PubMed Central, PLOS One ก็ใช้เครื่องมือนี้ในการบ่งชี้คุณภาพบทความ