หลักฐานเชิงประจักษ์ของการใช้กัญชาทางการแพทย์ และการเปรียบเทียบข้อบ่งใช้ตำรับยากัญชาตามองค์ความรู้การแพทย์แผนไทยกับการแพทย์แผนตะวันตกที่มีหลักฐานเชิงประจักษ์
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
จากการประกาศใช้ พระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ (ฉบับที่ 7) พ.ศ. 2562 ทำให้กัญชาถูกผ่อนปรนจากการเป็นยาเสพติดประเภทที่ 5 เฉพาะเพื่อนำมาใช้ทางการแพทย์ และการวิจัย มีการถกเถียงกันอย่างกว้างขวางว่าหากมีการใช้กัญชาอย่างแพร่หลายจะส่งผลด้านสุขภาพอย่างไร เพื่อสร้างความเข้าใจ ความตระหนักในการนำกัญชาไปใช้ บทความนี้จึงได้รวบรวมหลักฐานเชิงประจักษ์ของสารสำคัญ และสารสกัดจากกัญชา พบว่า กัญชามีสารสำคัญในกลุ่ม Cannabinoids หลายตัว เช่น สาร Cannabidiol (CBD) ออกฤทธิ์ต้านอาการลมชัก บรรเทาอาการปวดเรื้อรัง ไม่ออกฤทธิ์ต่อระบบประสาท Delta-9-tetrahydrocannabinol (THC) ออกฤทธิ์ต้านอาเจียน และเจริญอาหาร แต่ถ้าใช้ในปริมาณสูงจะออกฤทธิ์กระตุ้นประสาท ส่วน Cannabinoids ชนิดอื่น ๆ มีการออกฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาที่หลากหลาย นอกจากนี้ยังสามารถพบอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้สารสำคัญ หรือสารสกัดจากกัญชาได้ อาการที่พบได้บ่อยที่สุด คือ อาการทางระบบประสาท จากหลักฐานเชิงประจักษ์ที่สืบค้นพบว่า กลุ่มอาการที่มีข้อบ่งใช้ของตำรับยาที่มีส่วนประกอบของกัญชาทางการแพทย์แผนไทย กับสารสกัดจากกัญชาทางการแพทย์แผนตะวันตกมีพบความสอดคล้องกัน เช่น การกระตุ้นความอยากอาหาร และบรรเทาอาการคลื่นไส้อาเจียน
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
References
ธนัทเทพ เธียรประสิทธิ์. กฎหมายที่เกี่ยวกับการควบคุมพืชกัญชา: บทเรียนจากต่างแดน. วารสารนิติพัฒน์ นิด้า. 2562;8(2):45-64.
Urits I, Borchart M, Hasegawa M, Kochanski J, Orhurhu V, Viswanath O. An Update of Current Cannabis-Based Pharmaceuticals in Pain Medicine. Pain and Therapy. 2019.
มูลนิธิฟื้นฟูส่งเสริมการแพทย์ไทยเดิม, โรงเรียนอายุรเวทธำรง สถานการแพทย์แผนไทยประยุกต์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล. ตำราการแพทย์ไทยเดิม (แพทยศาสตร์สงเคราะห์ ฉบับอนุรักษ์) เล่ม 1 ฉบับชำระ พ.ศ.2550 เนื่องในมหามงคลวโรกาสเฉลิมพระชนมายุ 80 พรรษา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: ศุภวนิชการพิมพ์; 2555.
พิศณุประสาทเวช, พระยา. เวชศึกษา แพทย์ศาสตร์สังเขป เล่ม 1, 2, 3. กรุงเทพฯ: วัดพระเชตุพนวิมนมังคลารามราชวรวิหาร; 2452.
คณะกรรมการฝ่ายประมวลเอกสารและจดหมายเหตุ ในคณะกรรมการอำนวยการจัดงานเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในวโรกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 6 รอบ 5 ธันวาคม 2542. ตำราเวชศาสตร์ฉบับหลวง รัชกาลที่ 5 เล่ม 1-2. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง; 2542.
สุ่ม วรกิจพิศาส. เวชสาตร์วัณ์ณณา ตำราแพทย์แบบเก่า เล่ม 1. กรุงเทพฯ: พิศาล บรรณนิติ์; 2460.
คณะกรรมการฝ่ายประมวลเอกสารและจดหมายเหตุ ในคณะกรรมการอำนวยการจัดงานเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 7 รอบ 5 ธันวาคม 2554. ตำราเวชศาสตร์ฉบับหลวง รัชกาลที่ 5 เล่ม 3. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง; 2555.
ร.ร. แพทย์แผนโบราณ วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร. แพทยศาสตรสงเคราะห์ เล่ม 3. พระนคร2500.
กระทรวงสาธารณสุข. ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง กำหนดตำรับยาเสพติดให้โทษในประเภท 5 ที่มีกัญชาปรุงผสมอยู่ ที่ให้เสพเพื่อรักษาโรคหรือการศึกษาวิจัยได้ พ.ศ. 2562. ราชกิจจานุเบกษาเล่มที่ 136, ตอนพิเศษ 94 ง (ลงวันที่ 11 เมษายน 2562).
Ashton Ch. Pharmacology And Effects Of Cannabis: A Brief Review. British Journal of Psychiatry. 2001;178(2):101-6.
Gonçalves Ecd, Baldasso Gm, Bicca Ma, Paes Rs, Capasso R, Dutra Rc. Terpenoids, Cannabimimetic Ligands, Beyond The Cannabis Plant. Molecules. 2020;25(7):1567.
Sommano Sr, Chittasupho C, Ruksiriwanich W, Jantrawut P. The Cannabis Terpenes. Molecules. 2020;25(24):5792.
Amar Mb. Cannabinoids in Medicine: A Review Of Their Therapeutic Potential. Journal of Ethnopharmacology. 2006;105(1-2):1-25.
Whiting Pf, Wolff Rf, Deshpande S, Di Nisio M, Duffy S, Hernandez Av, et al. Cannabinoids for Medical Use: A Systematic Review and Meta-Analysis. Jama. 2015;313(24):2456-73.
Szaflarski J, Bebin E, Cutter G, Dewolfe J, Dure L, Gaston T, et al. Cannabidiol Improves Frequency and Severity of Seizures and Reduces Adverse Events in An Open-Label Add-On Prospective Study. Epilepsy & Behavior. 2018;87:131-6.
Brierley Di, Samuels J, Duncan M, Whalley Bj, Williams Cm. A Cannabigerol-Rich Cannabis Sativa Extract, Devoid Of Δ9-Tetrahydrocannabinol, Elicits Hyperphagia in Rats. Behavioural Pharmacology. 2017;28(4):280-4.
Machado Rocha Fc, Stefano Sc, De Cassia Haiek R, Rosa Oliveira Lm, Da Silveira Dx. Therapeutic Use of Cannabis Sativa on Chemotherapy-Induced Nausea and Vomiting Among Cancer Patients: Systematic Review and Meta-Analysis. European Journal of Cancer Care (England). 2008;17(5):431-43.
Darmani Na. Mechanisms of Broad-Spectrum Antiemetic Efficacy of Cannabinoids Against Chemotherapy-Induced Acute and Delayed Vomiting. Pharmaceuticals. 2010;3(9):2930-55.
Advani Sm, Advani Pg, Vonville Hm, Jafri Sh. Pharmacological Management of Cachexia in Adult Cancer Patients: A Systematic Review of Clinical Trials. Bmc Cancer. 2018;18(1):1174.
Lim K, See Ym, Lee J. A Systematic Review of the Effectiveness of Medical Cannabis for Psychiatric, Movement and Neurodegenerative Disorders. Clinical Psychopharmacology and Neuroscience. 2017;15(4):301-12.
Brierley Di, Samuels J, Duncan M, Whalley Bj, Williams Cm. Cannabigerol Is A Novel, Well-Tolerated Appetite Stimulant in Pre-Satiated Rats. Psychopharmacology. 2016;233(19):3603-13.
Lynch Me, Campbell F. Cannabinoids for Treatment of Chronic Non-Cancer Pain; A Systematic Review of Randomized Trials. British Journal of Clinical Pharmacology. 2011;72(5):735-44.
Martín-Sánchez E, Furukawa Ta, Taylor J, Martin Jlr. Systematic Review and Meta-Analysis of Cannabis Treatment for Chronic Pain. Pain Medicine. 2009;10(8):1353-68.
Stockings E, Campbell G, Hall Wd, Nielsen S, Zagic D, Rahman R, et al. Cannabis and Cannabinoids for the Treatment of People with Chronic Noncancer Pain Conditions: A Systematic Review and Meta-Analysis of Controlled and Observational Studies. Pain. 2018;159(10).
Kurlyandchik I, Tiralongo E, Schloss J. Safety And Efficacy of Medicinal Cannabis in The Treatment of Fibromyalgia: A Systematic Review. The Journal of Alternative and Complementary Medicine. 2020;27(3):198-213.
ภาควิชาจิตเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล. โรค Tic และ Tourette [อินเตอร์เน็ต]. กรุงเทพฯ:2561 [เข้าถึงเมื่อ 15 ก.พ. 2562]. เข้าถึงได้จาก: https://med.mahidol.ac.th/ramamental/generalknowledge/general/07292017-1600.
Artukoglu Bb, Bloch Mh. The Potential of Cannabinoid-Based Treatments in Tourette Syndrome. Cns Drugs. 2019;33(5):417-30.
Stockings E, Zagic D, Campbell G, Weier M, Hall Wd, Nielsen S, et al. Evidence for Cannabis and Cannabinoids for Epilepsy: A Systematic Review of Controlled and Observational Evidence. Journal of Neurology, Neurosurgery &Amp;Amp; Psychiatry. 2018;89(7):741.
Lattanzi S, Trinka E, Striano P, Rocchi C, Salvemini S, Silvestrini M, et al. Highly Purified Cannabidiol for Epilepsy Treatment: A Systematic Review of Epileptic Conditions Beyond Dravet Syndrome and Lennox–Gastaut Syndrome. Cns Drugs. 2021;35(3):265-81.
Da Rovare Vp, Magalhães Gpa, Jardini Gda, Beraldo Ml, Gameiro Mo, Agarwal A, et al. Cannabinoids for Spasticity Due to Multiple Sclerosis or Paraplegia: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Clinical Trials. Complementary Therapies in Medicine. 2017;34:170-85.
Bougea A, Koros C, Simitsi A-M, Chrysovitsanou C, Leonardos A, Stefanis L. Medical Cannabis as An Alternative Therapeutics for Parkinsons’ Disease: Systematic Review. Complementary Therapies in Clinical Practice. 2020;39:101154.
Al-Ghezi Zz, Miranda K, Nagarkatti M, Nagarkatti Ps. Combination of Cannabinoids, Δ9- Tetrahydrocannabinol and Cannabidiol, Ameliorates Experimental Multiple Sclerosis by Suppressing Neuroinflammation Through Regulation of Mirna-Mediated Signaling Pathways. Frontiers in Immunology. 2019;10:1921.
Suraev As, Marshall Ns, Vandrey R, Mccartney D, Benson Mj, Mcgregor Is, et al. Cannabinoid Therapies in The Management of Sleep Disorders: A Systematic Review of Preclinical and Clinical Studies. Sleep Medicine Reviews. 2020;53:101339.
Black N, Stockings E, Campbell G, Tran Lt, Zagic D, Hall Wd, et al. Cannabinoids for the Treatment of Mental Disorders and Symptoms of Mental Disorders: A Systematic Review and Meta-Analysis. The Lancet Psychiatry. 2019;6(12):995-1010.
Fusar-Poli P, Crippa J, Bhattacharyya S, Borgwardt S, Allen P, Martin-Santos R, et al. Distinct Effects of Δ9-Tetrahydrocannabinol and Cannabidiol on Neural Activation During Emotional Processing. Archives of General Psychiatry. 2009;66(1):95-105.
ณัชกร ล้ำเลิศกิจ, นฤมล พูนไพบูลย์โรจน์, ประวิทย์ อัครเสรีนนท์. เวชศาสตร์เชิงประจักษ์กับการแพทย์แผนไทย. วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก. 2554;9(2):94-9.
Bifulco M, Laezza C, Pisanti S, Gazzerro P. Cannabinoids and Cancer: Pros and Cons of An Antitumour Strategy. British Journal of Pharmacology. 2006;148(2):123-35.
Aparicio-Blanco J, Sebastián V, Benoit Jp, Torres-Suárez Ai. Lipid Nanocapsules Decorated and Loaded with Cannabidiol as Targeted Prolonged Release Carriers for Glioma Therapy: In Vitro Screening of Critical Parameters. European Journal Of Pharmaceutics and Biopharmaceutics. 2019;134:126-37.
Wang T, Collet J, Shapiro S, Ware M. Adverse Effects of Medical Cannabinoids: A Systematic Review. Canadian Medical Association Journal. 2008;178(13):1669-78.
Kelly Bf, Nappe Tm. Cannabinoid Toxicity. In: Statpearls [Internet]. Treasure Island (Fl): Statpearls Publishing. Available From: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/nbk482175/.
นิ่มสมบูรณ์ ธนพล. พิษวิทยาของกัญชา. วารสารเภสัชกรรมโรงพยาบาล. 2021;30(2):125-36.
Russo Eb, Geoffrey Wg, Robson Pj. Cannabis, Pain, And Sleep: Lessons from Therapeutic Clinical Trials of Sativex®, A Cannabis-Based Medicine. Chemistry & Biodiversity 2007;4(8):1729-43.