การพยาบาลผู้ป่วยหลังปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิดเม็ดเลือดที่หอผู้ป่วยรอพักฟื้น

บทคัดย่อ

การปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิดเม็ดเลือด (hematopoietic stem cell transplantation: HSCT) เป็นการใช้เซลล์ต้นกำเนิดเม็ดเลือด (stem cell) ที่ปกติในการรักษาโรค เพื่อให้ผู้ป่วยมะเร็งทางโลหิตวิทยาหายขาดจากโรค หรือโรคสงบได้ยาวนานที่สุด แต่มีภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรง เนื่องจากได้รับยาเคมีบำบัดขนาดสูงและยากดภูมิคุ้มกัน ระยะเวลานอนโรงพยาบาลเฉลี่ย 30 วัน ซึ่งแตกต่างกันขึ้นอยู่กับอายุ โรค การรักษา ภาวะแทรกซ้อนของผู้ป่วยแต่ละราย จากข้อมูลสถิติทางการแพทย์ โรงพยาบาลศิริราช ปี พ.ศ. 2556-2563 มีผู้ป่วย HSCT เฉลี่ยปีละ 63 ราย เวลารอคิว HSCT ประมาณ 6-8 เดือน เนื่องจากจำนวนเตียงจำกัด ซึ่งการรอคิวนาน สัมพันธ์กับอัตราการกำเริบของโรค และได้รับพิษสะสมจากยาเคมีบำบัดที่สูงขึ้น เพิ่มโอกาสในการเสียชีวิต ปัจจุบันต่างประเทศมีการดูแลผู้ป่วย HSCT แบบผู้ป่วยนอก ซึ่งการดูแลแบบผู้ป่วยนอกมีอัตราการรอดชีวิตใกล้เคียงกับการดูแลแบบผู้ป่วยใน ค่าใช้จ่ายถูกกว่า ผู้ป่วยพึงพอใจ คุณภาพชีวิตดีขึ้น สำหรับประเทศไทยและโรงพยาบาลศิริราช มีการดูแลผู้ป่วยแบบผู้ป่วยในเท่านั้น เนื่องจากข้อจำกัด เช่น ขาดผู้ดูแล ระยะเวลาในการเดินทางมาโรงพยาบาล ไม่มีเตียงสำรองในกรณีฉุกเฉิน เป็นต้น โรงพยาบาลศิริราชพัฒนาการดูแลผู้ป่วยหลัง HSCT ต่อเนื่องที่หอผู้ป่วยรอพักฟื้น เพื่อลดระยะเวลาในการครองเตียงที่หอผู้ป่วยปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำเนิดเม็ดเลือด ช่วยให้ผู้ป่วยได้รับการ HSCT เร็วขึ้น แต่การดูแลผู้ป่วยกลุ่มนี้มีสิ่งที่ต้องดูแลพิเศษกว่าผู้ป่วยทั่วไป บทความนี้จึงนำเสนอการพยาบาลผู้ป่วยหลัง HSCT ที่หอผู้ป่วยรอพักฟื้น โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้พยาบาลมีความรู้ในการดูแลผู้ป่วย HSCT ได้อย่างปลอดภัย