การพัฒนารูปแบบการดูแลแบบประคับประคองสำหรับผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง ระยะสุดท้ายที่ไม่ได้รับการบำบัดทดแทนไต ในโรงพยาบาลยะลา

บทคัดย่อ

การวิจัยเป็นการวิจัยและพัฒนา วัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) ปัญหาและสถานการณ์ 2) พัฒนารูปแบบและ 3) ประเมินผลการดูแลแบบประคับประคอง สำหรับผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ไม่ได้รับการบำบัดทดแทนไต การศึกษาครั้งนี้ประกอบด้วย 3 ขั้นตอนได้แก่ ขั้นตอนที่1 ศึกษาสถานการณ์ โดยการประชุมกลุ่ม (focus group) แบ่งออกเป็น 3 กลุ่มได้แก่ 1) ผู้ป่วย 2) ญาติ 3) ทีมสหสาขาวิชาชีพ จำนวนทั้งหมด 19 คน เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสัมภาษณ์เชิงโครงสร้างที่ผ่านการทดสอบความตรงโดยวิธี Index  of  Item – Objective  Congruence (IOC) ได้ค่าความตรงระหว่าง 66 – 1.0 ขั้นตอนที่ 2 พัฒนารูปแบบ โดยผู้วิจัยนำผลการศึกษาจากขั้นตอนที่1 พร้อมทั้งทบทวนวรรณกรรม และยกร่างรูปแบบผ่านการตรวจสอบจากผู้ทรงคุณวุฒิ 3 ท่าน ขั้นตอนที่ 3 การประเมินผลรูปแบบ กลุ่มตัวอย่าง ประกอบด้วย 2 กลุ่ม คือ 1. ผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ไม่ได้การบำบัดทดแทนไตแบบประคับประคอง คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจงจำนวน 8 คน 2. ทีมพยาบาลผู้มีประสบการณ์ในการดูแลผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะสุดท้าย คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจง จำนวน 42 คน เครื่องมือที่ใช้ในการประเมินผลการวิจัยได้แก่ 1) แบบสอบคามความพึงพอใจในการดูแลแบบประคับประคองของผู้ป่วย, 2) แบบสอบคามความพึงพอใจในการเยี่ยมบ้านและ 3) ความคิดเห็นของทีมสหสาขาวิชาชีพ ได้ค่าความตรง(IOC)ระหว่าง .67-1.00 และได้ค่าความเชื่อมั่นสัมประสิทธิ์แอลฟ่าของครอนบาคเท่ากับ .742 .732 .802 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา โดยแจกแจงความถี่ คำนวณค่าร้อยละ ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน  ผลการศึกษาในครั้งนี้มีดังนี้

1. สถานการณ์การดูแลผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ไม่ได้การบำบัดทดแทนไต แบบประคับประคอง ในโรงพยาบาลยะลา พบปัญหาด้านการดูแล 2 ด้านคือ 1) ด้านผู้ป่วยพบว่า 1.1 ผู้ป่วยไม่กล้าฟอกไต และมีความเชื่อทางศาสนา 1.2 การเป็นภาระของครอบครัว 1.3 ต้องการรับการรักษาแบบประคับประคอง 2) ด้านทีมสหสาขาวิชาชีพ พบรูปแบบที่ควรพัฒนาคือ 2.1 การวางแผนการดูแลล่วงหน้า 2.2 เยี่ยมบ้านผู้ป่วย 2.3 การจัดการอาการไม่สุขสบาย 2.4 ควรมีการพัฒนาความรู้และลงนิเทศหน้างาน
2. รูปแบบการดูแลผู้ป่วยไตวายเรื้อรังระยะสุดท้ายที่ไม่ได้บำบัดทดแทนไต แบบประคับประคอง ในโรงพยาบาลยะลา ประกอบด้วยการดูแลผู้ป่วยตั้งแต่คัดกรองผู้ป่วย ดูแลผู้ป่วยในโรงพยาบาล และการดูแลต่อเนื่องที่บ้านเป็นรูปแบบการดูแลจากโรงพยาบาลสู่บ้าน จนผู้ป่วยเสียชีวิต
3. ผลการนำรูปแบบไปทดลองใช้ พบว่า ความพึงพอใจของผู้ป่วยและ/หรือผู้ดูแลหลักต่อการดูแลแบบประคับประคอง เฉลี่ยร้อยละ 88ความพึงพอใจต่อบริการการเยี่ยมบ้าน เฉลี่ยร้อยละ 91 ทีมผู้ให้บริการมีความเห็นต่อรูปแบบการดูแลโดยรวมอยู่ในระดับมากที่สุด ( = 4.45 ;SD= 0.57) และผลลัพธ์ตามตัวชี้วัดได้แก่ อัตราของผู้ป่วยและครอบครัวได้รับการวางแผนการดูแลล่วงหน้า (Advance care plan) ร้อยละ 100 อัตราของผู้ป่วยที่ได้รับการดูแลต่อเนื่องร้อยละ100 อัตราของผู้ป่วยที่ได้รับการจัดการอาการอย่างเหมาะสมร้อยละ100 ควรมีการขยายแนวปฏิบัติการพยาบาลสู่เครือข่ายโรงพยาบาลชุมชน ในจังหวัดยะลา และพื้นที่สามจังหวัดภาคใต้ เนื่องจากมีรูปแบบการดูแลและมีบริบทการดูแลเดียวกัน เนื่องจากเป็นรูปแบบที่พัฒนาจากโรงพยาบาลสู่ชุมชน และเป็นการดูแลต่อเนื่อง