ประสิทธิผลของการใช้แนวทางการแบ่งประเภทการดูแลหญิงตั้งครรภ์จังหวัดอุดรธานี ปี 2559 (Udonthanimodel classifying pregnancy 2016) ในหน่วยบริการปฐมภูมิ 32 แห่ง อ.เมือง จ.อุดรธานี

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมเพื่อศึกษาประสิทธิผลการใช้แนวทางการแบ่งประเภทการดูแลหญิงตั้งครรภ์จังหวัดอุดรธานี ปี 2559 ของพยาบาลที่ผ่านการพัฒนาศักยภาพ ด้านการคัดกรองความเสี่ยง คุณภาพการบันทึกข้อมูล ความทันเวลาและช่องทางการส่งต่อ ทั้งในกรณีฉุกเฉินและกรณีส่งพบสูติแพทย์ตามมาตรฐาน กลุ่มตัวอย่างเลือกแบบเฉพาะเจาะจงจากพยาบาลที่รับผิดชอบงานฝากครรภ์ในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล เครือข่ายโรงพยาบาลอุดรธานี 32 คน ดำเนินการระหว่างเดือนพฤษภาคม - สิงหาคม 2561 พัฒนาศักยภาพกลุ่มตัวอย่างด้วยการจัดอบรมให้ความรู้ในการแบ่งประเภทการดูแลหญิงตั้งครรภ์ การคัดกรองภาวะเสี่ยงจากการตั้งครรภ์และจากโรคทางอายุรกรรมเปิดเวทีให้นำเสนอกรณีศึกษาและจัดให้มีการซ้อมแผนฉุกเฉินด้านสูติกรรมในพื้นที่มีการติดตามผล โดยเครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูลได้แก่ แบบทดสอบความรู้ก่อนและหลังการอบรม แบบสอบถามความคิดเห็นต่อการใช้แนวทางแบ่งประเภทการดูแลหญิงตั้งครรภ์ แบบประเมินการส่งต่อหญิงตั้งครรภ์ที่มีความเสี่ยงที่คลินิกฝากครรภ์และที่ห้องอุบัติเหตุฉุกเฉิน โรงพยาบาลอุดรธานี วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา ด้วยการแจกแจงความถี่ ร้อยละ ค่าต่ำสุด ค่าสูงสุด ค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และใช้สถิติอ้างอิงในการเปรียบเทียบค่าเฉลี่ยของคะแนนความรู้ก่อนและหลังการอบรม โดยใช้ Paired t-test วิเคราะห์ค่าความเที่ยงโดยใช้วิธีสัมประสิทธิ์แอลฟ่าของครอนบาค (Cronbach’s Coefficient of Alpha) ค่าเท่ากับ 0.86

                ผลการวิจัยพบว่ากลุ่มตัวอย่างเป็นเพศหญิงทั้งหมด อายุเฉลี่ย 46.53 ปี (S.D. 5.8) ส่วนใหญ่จบการศึกษาระดับปริญญาตรี ร้อยละ 90.60 เป็นผู้ที่มีประสบการณ์ในคลินิกฝากครรภ์ตั้งแต่ 10 ปี ขึ้นไป ร้อยละ 43.80 เปรียบเทียบค่าเฉลี่ยคะแนนความรู้ก่อนและหลังการอบรม พบว่า มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 และค่าเฉลี่ยคะแนนความคิดเห็นต่อการใช้แนวทางการแบ่งประเภทการดูแลหญิงตั้งครรภ์พบว่ามีระดับความคิดเห็นระดับมากขึ้นไปทุกหัวข้อ ( X =4.43, S.D.=0.56) การส่งต่อหญิงตั้งครรภ์มาที่ห้องฝากครรภ์ โรงพยาบาลอุดรธานี มีการตรวจส่งต่อ 150 ราย โดยร้อยละ 68.70 เป็นระดับความเสี่ยงต่ำมาก มีการบันทึกผลการตรวจคัดกรอง ร้อยละ 99.30 มีการบันทึกผลตรวจเลือดขั้นพื้นฐาน ร้อยละ 90.66 มีการบันทึกอาการสำคัญและสาเหตุที่ส่ง ร้อยละ 96.00 ส่งต่อทันเวลาตามความเร่งด่วนของอาการและอายุครรภ์ ร้อยละ 94.70 การส่งต่อหญิงตั้งครรภ์มาที่ห้องอุบัติเหตุและฉุกเฉิน โรงพยาบาลอุดรธานี มีการส่งเข้ามาช่องทางนี้ จำนวน 2 ราย ทั้งสองรายไม่มีการตรวจครรภ์หรือตรวจร่างกายก่อนส่งต่อข้อเสนอแนะจากการวิจัยด้านบริการ คือ การพัฒนาระบบบริการสนับสนุนให้ความรู้และมีทักษะการดูแลตนเองแก่หญิงตั้งครรภ์ การเพิ่มศักยภาพของสถานพยาบาลปฐมภูมิให้สามารถคัดกรองหญิงตั้งครรภ์รายที่มีความเสี่ยงได้เพิ่มมากขึ้น ด้านการบริหาร ควรมีการกำกับติดตามการใช้แนวทางแบ่งประเภทการดูแลหญิงตั้งครรภ์ อย่างต่อเนื่อง ด้านการวิจัย ควรมีการศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพด้านคุณภาพการดูแล การส่งต่อหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะครรภ์เสี่ยงสูง และควรมีการวิจัยโดยใช้กระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการอย่างมีส่วนร่วมในการพัฒนาบริการในกลุ่มโรคอื่นๆ