ภาวะแทรกซ้อนของการตั้งครรภ์ในมารดาวัยรุ่น: การศึกษาจากเหตุไปหาผลย้อนหลังแบบสหสถาบัน

บทคัดย่อ

การตั้งครรภ์ในมารดาวัยรุ่นเป็นปัญหาทางสูติศาสตร์ที่สำคัญของประเทศ งานวิจัยของไทยในเรื่องนี้ส่วนใหญ่มีขนาดตัวอย่างน้อย และเนื่องจากในปัจจุบันหญิงไทยมีการเปลี่ยนแปลงของร่างกายเข้าสู่วัยรุ่นและวัยผู้ใหญ่เร็วขึ้น การศึกษาถึงอายุมารดาวัยรุ่นไทยในปัจจุบันที่เริ่มเพิ่มความเสี่ยงต่อการตั้งครรภ์จึงมีความสำคัญสำหรับผู้ที่ดูแลหญิงตั้งครรภ์ การศึกษาวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเปรียบเทียบอัตราการเกิดภาวะแทรกซ้อนและภาวะแทรกซ้อนของการตั้งครรภ์ในมารดาวัยรุ่น (>10-19 ปี) กับมารดาที่มีอายุระหว่าง 20-34 ปี และศึกษาอายุของมารดาวัยรุ่นที่เริ่มเพิ่มภาวะแทรกซ้อนของการตั้งครรภ์ รูปแบบวิธีวิจัยเป็นการศึกษาจากเหตุไปหาผลย้อนหลังแบบสหสถาบันในโรงพยาบาลอ่างทอง, อุดรธานี, บ้านดุง, บ้านผือ และเพ็ญ ช่วงเวลาที่ศึกษาอยู่ระหว่างเดือนมกราคม พ.ศ. 2558 – เดือนธันวาคม พ.ศ. 2565 เกณฑ์การคัดเข้า ได้แก่ หญิงตั้งครรภ์วัยรุ่น และหญิงตั้งครรภ์ที่มีอายุระหว่าง 20-34 ปีทุกราย ที่คลอดในโรงพยาบาลที่เข้าร่วมวิจัยในช่วงเวลาที่ศึกษาและมีข้อมูลอยู่ในฐานข้อมูลคอมพิวเตอร์ของโรงพยาบาล เกณฑ์การคัดออกได้แก่ข้อมูลไม่ครบถ้วน ข้อมูลเชิงพรรณาจะนำเสนอโดยค่าเฉลี่ยและส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน หรือจำนวนและร้อยละ ส่วนการเปรียบเทียบข้อมูลระหว่างกลุ่มมารดาวัยรุ่นและมารดาอายุ 20-34 ปี จะใช้การทดสอบ unpaired T test และ Pearson’ s chi square และทำการวิเคราะห์ค่า Crude และ adjusted Odds ratio และช่วงเชื่อมั่นร้อยละ 95 โดยการวิเคราะห์สหสัมพันธ์โลจิสติกแบบถดถอยชนิดตัวแปรเดียวและพหุตัวแปร โดยปรับค่าตัวแปรที่อาจมีผลต่อภาวะแทรกซ้อนของมารดาและทารก  และทำการวิเคราะห์อัตราการเกิดภาวะแทรกซ้อนอายุของมารดาแต่ละปี

ผลการศึกษา พบมีผู้คลอดจำนวน 24,068 ราย โดยเป็นมารดาวัยรุ่นอายุ 10-19 ปี ร้อยละ 13.24 ในมารดาวัยรุ่นมีภาวะแทรกซ้อนร้อยละ 43.35 จะเกิดภาวะแทรกซ้อนโดยมีค่า adjusted Odds ratio (aOR) เท่ากับ 1.15 (95% CI 1.05 - 1.25, p=0.002) เมื่อเทียบกับมารดาอายุ 20-34 ปี ความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนที่เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญได้แก่ ทารกแรกคลอดน้ำหนัก <2,500 กรัม (aOR 1.24 (95% CI 1.09-1.40), p=0.001), ทารกคลอดก่อนกำหนด (aOR 1.16 (95%CI 1.02-1.32), p=0.023), ภาวะเลือดจางก่อนคลอด (aOR 1.62 (95% CI 1.42-1.85), p<0.001) และค่าคะแนน Apgar ต่ำ (aOR 1.27 (95% CI 1.04-1.54), p=0.018) โดยพบว่ามารดาวัยรุ่นอายุ 10-14 ปี มีภาวะแทรกซ้อนสูงกว่ากลุ่มอายุ 15-19 ปี (aOR 1.82, (95%CI 1.25-2.65), p=0.002) และพบว่าความเสี่ยงของมารดาวัยรุ่นจะเพิ่มขึ้นเมื่ออายุมารดา <15 ปี

สรุป พบความชุกมารดาวัยรุ่นร้อยละ 13.24 ของผู้คลอด มารดาวัยรุ่นมีความเสี่ยงที่จะเกิดภาวะแทรกซ้อนมากกว่ากลุ่มเปรียบเทียบ และภาวะแทรกซ้อนที่เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติได้แก่ ทารกแรกคลอดน้ำหนักน้อยกว่า 2,500 กรัม, ทารกคลอดก่อนกำหนด, ภาวะเลือดจางก่อนคลอด, ทารกค่าคะแนน Apgar ต่ำ โดยพบว่าความเสี่ยงของมารดาวัยรุ่นจะเพิ่มขึ้นเมื่ออายุมารดาน้อยกว่าหรือเท่ากับ 15 ปี