ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยพื้นฐาน การรับรู้ประโยชน์ การรู้เท่าทันสื่อ ทัศนคติกับพฤติกรรมการใช้สื่อออนไลน์บนโทรศัพท์มือถือของผู้สูงอายุ
คำสำคัญ:
การรับรู้ประโยชน์, การรู้เท่าทันสื่อ, สื่อออนไลน์, โทรศัพท์มือถือ, ผู้สูงอายุบทคัดย่อ
การวิจัยเชิงพรรณนาหาความสัมพันธ์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยพื้นฐาน การรับรู้ประโยชน์ การรู้เท่าทันสื่อ ทัศนคติกับพฤติกรรมการใช้สื่อออนไลน์บนโทรศัพท์มือถือของผู้สูงอายุ กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้สูงอายุอาศัยอยู่ในตำบลหนองขอนกว้าง อำเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี จำนวน 200 คน เครื่องมือเป็นแบบสอบถาม ประกอบด้วยข้อมูลพื้นฐาน การใช้สื่อออนไลน์ การรับรู้ประโยชน์ การรู้เท่าทันสื่อ ทัศนคติและพฤติกรรมการรับสื่อออนไลน์บนโทรศัพท์มือถือ ตรวจสอบคุณภาพของเครื่องมือโดยผู้เชี่ยวชาญ 3 ท่าน ได้ค่า IOC เท่ากับ 0.70 และนำไปทดลองใช้ได้ค่าความเชื่อมั่นสัมประสิทธิ์อัลฟ่าของครอนบาคของการรับรู้ประโยชน์ การรู้เท่าทันสื่อ ทัศนคติและพฤติกรรมเท่ากับ 0.94, 0.92, 0.88 และ 0.82 ตามลำดับ วิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติเชิงพรรณนาหาความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรด้วยไคสแควรและสัมประสิทธิสหสัมพันธ์ของเพียร์สัน
ผลการวิจัยพบว่ากลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นเพศหญิงร้อยละ 64.50 อายุเฉลี่ย 68.60±5.87 ปี จบการศึกษาระดับประถมศึกษาร้อยละ 61.50 ส่วนใหญ่รายได้น้อยกว่า 5,000 บาทต่อเดือน การรับรู้ประโยชน์ของการใช้สื่อออนไลน์บนโทรศัพท์มือถือภาพรวมระดับน้อย( =2.11±0.58) การรู้เท่าทันสื่อระดับปานกลาง( =2.52±0.84) ทัศนคติในการใช้สื่อออนไลน์บนโทรศัพท์มือถือภาพรวมอยู่ในระดับน้อย ( =2.20±0.76) พิจารณารายด้านพบว่าการได้รับข้อมูลข่าวสารอยู่ในระดับปานกลาง ( =2.66±0.78) ส่วนการติดต่อสื่อสาร ความบันเทิง สุขภาพและการเมืองอยู่ในระดับน้อย พฤติกรรมการใช้สื่อออนไลน์บนโทรศัพท์มือถือพบมีการใช้ระดับน้อย ( =2.22±0.88) พิจารณารายด้านพบว่าการรับข้อมูลข่าวสาร ( =2.68±0.95) และการติดต่อสื่อสาร ( =2.66±0.69)อยู่ในระดับปานกลาง วิเคราะห์ความสัมพันธ์พบว่าปัจจัยพื้นฐานด้านระดับการศึกษา ปัจจัยการรับรู้ประโยชน์ การรู้เท่าทันสื่อและทัศนคติมีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการใช้สื่อออนไลน์บนโทรศัพท์มือถือของผู้สูงอายุอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.01 ปัญหาของการใช้สื่อออนไลน์บนโทรศัพท์มือถือมาจากตัวหนังสือเล็กมองไม่ชัด ไม่มีอินเตอร์เน็ต ถูกหลอกลวงจากการซื้อสินค้าและกลุ่มมิจฉาชีพ จากผลการวิจัยมีข้อเสนอแนะว่าหน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรพัฒนาทักษะการใช้สื่อออนไลน์บนโทรศัพท์มือถือ การรู้เท่าทันสื่อและปรับทัศนคติของผู้สูงอายุเพื่อจะได้ใช้ประโยชน์อย่างมีประสิทธิภาพลดปัญหาที่เกิดจากการใช้
เอกสารอ้างอิง
วัชรากรณ์ ชีวโศภิษฐ. สังคมผู้สูงอายุ: ปัจจัยการตลาดที่เปลี่ยนไป. ว.มหาจุฬานาครทรรศน์. 2562;6(1): 38-54.
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. สถานการณ์ผู้สูงอายุไทยในมิติความต่างเชิงพื้นที่ พ.ศ.2564. [อินเทอร์เน็ต][เข้าถึงเมื่อ 25 ก.พ. 2568]. เข้าถึงได้จากhttps://www.nso.go.th/nsoweb
/storage/ebook/2023/
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. สรุปผลการดําเนินงานตามแผนปฏิบัติการรอบ12 เดือน ประจําปีงบประมาณ 2566 กลุ่มผู้สูงอายุ.[อินเทอร์เน็ต] [เข้าถึงเมื่อ 25 ก.พ. 2568]. เข้าถึงได้จากhttps://eh.anamai.moph.go.th/th/elderlycluster/download?id=115374&mid=
กรมอนามัย. สถานการณ์ผู้สูงอายุไทย. [อินเทอร์เน็ต] [เข้าถึงเมื่อ 25 ก.พ. 2568]. เข้าถึงได้จากhttps://eh.anamai.moph.go.th/th/
elderlycluster/download?id=115374&mid=33846&mkey=m_document&lang
กรมกิจการผู้สูงอายุ. สังคมผู้สูงอายุในปัจจุบันและเศรษฐกิจในประเทศไทย พ.ศ 2564. [อินเทอร์เน็ต] [เข้าถึงเมื่อ 25 ก.พ. 2568].
เข้าถึงได้จาก https://www.dop.go.th/th/
know/15/926
ชัยพัฒน์ พุฒซ้อน, กันตพัฒน์ พรศิริวัชรสิน. แนวทางการแก้ไขปัญหาสังคมผู้สูงอายุของประเทศไทย. ว. เครือข่ายส่งเสริมการวิจัยทางมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์. 2561; 1(1) : 25-36.
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. สรุปผลที่สำคัญการทำงานของผู้สูงอายุในประเทศไทย พ.ศ 2566. [อินเทอร์เน็ต ] [เข้าถึงเมื่อ 25 ก.พ. 2568]. เข้าถึงได้จาก https://www.nso.go.th/nsoweb
/storage
กรมกิจการผู้สูงอายุ. แผนปฏิบัติราชการกรมกิจการผู้สูงอายุระยะ 5 ปี (พ.ศ. 2566 – 2570) [อินเทอร์เน็ต] [เข้าถึงเมื่อ 25 ก.พ. 2568]. เข้าถึงได้จากhttps://www.dop.go.th/
download/laws/
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. สรุปผลที่สำคัญการมีการใช้ไอซีที่ของผู้สูงอายุ พ.ศ. 2565. [อินเทอร์เน็ต] [เข้าถึงเมื่อ 25 ก.พ. 2568]. เข้าถึงได้จากttps://www.nso.go.th/nsoweb/
storage/survey
นณริฎ พิศลยบุตร, จิระวัฒน์ ปั้นเปี่ยมรัฎฐ์. สังคมผู้สูงอายุ. รายงานความก้าวหน้าโครงการพัฒนาทางเทคโนโลยีสังคมผู้สูงอายุและการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจของไทย.สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย.[อินเทอร์เน็ต] [เข้าถึงเมื่อ 25 ก.พ. 2568]. เข้าถึงได้จาก
บุญทิพย์ สิริธรังศรี,ชุติวัฒน์ สุวัตถิพงศ์. ผู้สูงอายุในยุคดิจิทัล: ความท้าทายทางสุขภาพ
ว. สุขภาพและอาหารเชิงสร้างสรรค์,2566; 1(1): 51-63.
ระวีวรรณ ทรัพย์อินทร์, ญาศิณี เคารพธรรม. สื่อกับผู้สูงอายุในประเทศไทย. ว. นิเทศศาสตร์ ธุรกิจบัณฑิตย์,2560, 11(2) : 367-387.
โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลหนองขอนกว้าง. รายงานข้อมูลผู้สูงอายุปี พ.ศ. 2567.
รุ่งนภา จันทรา, อติญาณ์ ศรเกษตริน, ลินดา คล้ายปักษี, จีราพร ทองดี, กฤษณา สังขมุณีจินดา. การใช้สื่อออนไลน์และการรู้เท่าทันสื่อสารสนเทศสุขภาพออนไลน์ของผู้สูงอายุชมรมผู้สูงอายุในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล จังหวัดสุราษฎร์ธานี. ว.วิจัยและพัฒนาระบบสุขภาพ. 2563,13(2) : 502-511.
ธามม วงศ์สรรคกร, ชาญเดช เจริญวิริยะกุล, อัครมณี สมใจ. การรับรู้ประโยชน์ ทัศนคติและพฤติกรรมการใช้สื่อออนไลน์ของผู้สูงอายุ. ว.รัฐประศาสนศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา. 2566; 6(1): 168-178.
เนติยา แจ่มทิม, สินีพร ยืนยง. การใช้สื่อออนไลน์และการรู้เท่าทันสื่อสารสนเทศสุขภาพออนไลน์ของผู้สูงอายุจังหวัดสุพรรณบุรี. ว.วิทยาลัยพยาบาลนครราชสีมา. 2562; 25(2): 168-180.
อัญมณี ภักดีมวลชน. พฤติกรรมการใช้แอปพลเิคชั่นไลน์กับการรู้เท่าทันสื่อข่าวลวงของผู้สูงอายุในเขตพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่. CRRU Journal of Communication Chiang Rai Rajabhat University. 2565; 5(1): 57-88.
ศูนย์วิชาการด้านการรู้เท่าทันสื่อของผู้สูงอายุ. สูงวัยกับประโยชน์จากการใช้ไลน์.[อินเทอร์เน็ต] [เข้าถึงเมื่อ 25 ก.พ. 2568]. เข้าถึงได้จากhttps://www.iceml.org/lineapp/
ดลฤดี ศรีมันตะ. การแสวงหาความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรมการสื่อสารผ่านเครือข่ายสังคมออนไลน์ของผู้สูงอายุในตำบลบางแก้ว อำเภอบางพลี จังหวัดสมุทรปราการ. ว.นิเทศศาสตร์ธุรกิจบัณฑิตย์. 2561; 12 (2) : 177-219.
พัทธ์ปิยา จงชาณสิทโธ. ความแตกต่างระหว่างบุคคล แรงจูงใจในการใช้เว็บไซต์เครือข่ายทางสังคม การใช้เว็บไซต์เครือข่ายทางสังคมและแรงสนับสนุนทางสังคมออนไลน์ในกลุ่มผู้สูงอายุ.มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ 2563. [อินเทอร์เน็ต] [เข้าถึงเมื่อ 25 ก.พ. 2568]. เข้าถึงได้จาก
[https://ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis
สุรัชฎา จิรสุจริตธรรม. ความสัมพันธ์ระหว่างพฤติกรรมการใช้สื่อสังคมออนไลน์กับพฤติกรรมการดูแลสุขภาพตนเองของผู้สูงอายุในกรุงเทพมหานคร 2566. [อินเทอร์เน็ต][เข้าถึงเมื่อ 28 ต.ค. 2567]. เข้าถึงได้จากhttps://digital.
car.chula.ac.th/cgi/viewcontent
สายหยุด มูลเพ็ชร์, ณัทธร สุขสีทอง, วิทญา ตันอารีย์ และ สามารถ ใจเตี้ย. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการใช้สมาร์ทโฟนในผู้สูงอายุชาติพันธุ์ พื้นที่ตำบลยั้งเมิน อำเภอสะเมิง จังหวัดเชียงใหม่. ว.วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีสู่ชุมชน; 1(3): 25-38.
ดวงทิพย์ เจริญรุกข์. พฤติกรรมการใช้และการยอมรับนวัตกรรมสื่อสังคมออนไลน์ของกลุ่มผู้สูงอายุในเขตกรุงเทพมหานคร.ว.นิเทศศาสตร์ปริทัศน์. 2563; 24(2): 229-237.
สราลี สนธิ์จันทร์, วิรัตน์ สนธิ์จันทร์. การเปิดรับสื่อ ทัศนคติ และพฤติกรรมการป้องกันความเสี่ยงของผู้สูงอายุในสถานการณ์การระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา มหาวิทยาลัยบูรพา. 2564[อินเทอร์เน็ต][เข้าถึงเมื่อ 25 ก.พ. 2568]. เข้าถึงได้จาก https://buuir.buu.ac.th/
bitstream/1234567890/
Marikyan, D.& Papagiannidis. S. Technology Acceptance Model: A review. In S. Papagiannidis(Ed)TheoryHubBook [internet] [Access February 2025]. Access from https://ua.pressbooks.
pub/persuasiontheoryinaction/chapter/technology-acceptance-model/
มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. การสุ่มตัวอย่างเพื่อการวิจัย. [อินเทอร์เน็ต] [เข้าถึงเมื่อ 25 ก.พ. 2568]. เข้าถึงได้จาก https://plan.eng.
cmu.ac.th/wp-content/uploads/2015/
/sampling.pdf
ธนิต พฤกธรา.การส่งเสริมคุณภาพผู้สูงอายุกับการสื่อสารผ่านไลน์ออฟฟิเชียลกับการท่องเที่ยวรอบเกาะรัตนโกสินทร์. การประชุมวิชาการระดับชาติ มหาวิทยาลัยราชภัฎนครปฐม2565 [อินเทอร์เน็ต] [เข้าถึงเมื่อ 25 ก.พ. 2568].เข้าถึงได้จาก ttps://publication.npru.ac.th/
bitstream/123456789/1763/1/npru-
อธิชา วุฒิรังสี. การรู้เท่าทันสื่อดิจิทัลของผู้สูงอายุ. ว.สหศาสตร์,2021; 21(1): 90-106.
ชัชชญา เรืองยศ, แอนนา จุมพลเสถียร. การรู้เท่าทันสื่อสังคมออนไลน์ของผู้สูงวัย. Media and Communication Inquiry. 2022; 4 (1): 144-169.
พนม คลี่ฉายา. การใช้เทคโนโลยีดิจิทัลของผู้สูงอายุและข้อเสนอเพื่อการเสริมสร้างภาวะพฤฒิพลังและผลิตภาพของผู้สูงอายุไทย. ว. นิเทศศาสตร์. 2564; 39(2): 56-78.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
การละเมิดลิขสิทธิ์ถือเป็นความรับผิดชอบของผู้ส่งบทความโดยตรง
ผลงานที่ได้รับการตีพิมพ์ถือเป็นลิขสิทธิ์ของผู้นิพนธ์ ขอสงวนสิทธิ์มิให้นำเนื้อหา ทัศนะ หรือข้อคิดเห็นใด ๆ ของบทความในวารสารไปเผยแพร่ทางการค้าก่อนได้รับอนุญาตจากกองบรรณาธิการ อย่างเป็นลายลักษณ์อักษร
