ภาระของผู้ดูแลชายที่ดูแลผู้สูงอายุโรคหลอดเลือดสมอง: บทบาทที่สำคัญของพยาบาล
คำสำคัญ:
ผู้ดูแลชาย, ผู้สูงอายุโรคหลอดเลือดสมอง, การลดภาระของผู้ดูแล, บทบาทของพยาบาลบทคัดย่อ
โรคหลอดเลือดสมอง (stroke) เป็นความผิดปกติทางระบบประสาทที่พบบ่อยในผู้สูงอายุ มีความรุนแรงและเป็นปัญหาของสาธารณสุขที่สำคัญ ผู้ที่รอดชีวิตจากโรคหลอดเลือดสมองมักมีความพิการหลงเหลืออยู่ ทำให้มีข้อจำกัดในการทำกิจวัตรประจำวัน เนื่องจากเป็นภาวะที่เกิดขึ้นอย่างกะทันหัน ไม่ได้คาดการณ์ไว้ก่อน จึงส่งผลกระทบต่อผู้ดูแลเป็นสำคัญทั้งสุขภาพกายและสุขภาพจิต ดังนั้นการจัดการปัญหาเหล่านี้จึงเป็นเรื่องที่ยากลำบากสำหรับผู้ดูแลผู้ป่วยสูงอายุโรคหลอดเลือดสมอง โดยเฉพาะในกลุ่มผู้ดูแลชายที่มีแนวโน้มเพิ่มขึ้น เนื่องจากโครงสร้างของสังคมไทยในปัจจุบันได้เปลี่ยนแปลงไป ความเหลื่อมล้ำในบทบาทระหว่างผู้หญิงและผู้ชายลดลง มีความเสมอภาคมากขึ้น ผู้ชายจึงเข้ามามีบทบาทในการดูแลผู้ป่วยซึ่งการดูแลผู้สูงอายุโรคหลอดเลือดสมองเป็นบทบาทที่ต้องดูแลอย่างต่อเนื่องและยาวนาน ส่งผลกระทบต่อการดำเนินชีวิตของผู้ดูแลชายเป็นสำคัญทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจ อารมณ์ สังคมและเศรษฐกิจ หากไม่สามารถปรับตัวได้และเผชิญกับปัญหาได้ อาจส่งผลให้เกิดความรู้สึกหนักใจหรือการรับรู้ภาระจากการดูแลตามมา ดังนั้นพยาบาลเป็นบุคลากรทางการแพทย์ที่สำคัญ จึงควรมีความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับภาระของผู้ดูแลชายที่ดูแลผู้สูงอายุโรคหลอดเลือดสมอง ให้ผู้ดูแลชายสามารถปรับตัวในบทบาทใหม่ที่เกิดขึ้นได้ เพื่อลดภาระของผู้ดูแลชาย อันจะนำมาซึ่งคุณภาพชีวิตที่ดีผู้สูงอายุโรคหลอดเลือดสมองต่อไป
เอกสารอ้างอิง
World Stroke Organization. Annual Report 2023 [Internet]. 2023 [cited 2024 Jul 4]. Available from: https://www.world-stroke.org
กลุ่มข้อมูลและสารสนเทศสุขภาพ. สถิติสาธารณสุข พ.ศ.2565. นนทบุรี: กองยุทธศาสตร์และแผนงาน กระทรวงสาธารณสุข; 2565.
ประเสริฐ อัตสันตชัย. ปัญหาสุขภาพที่พบบ่อยในผู้สูงอายุและการป้องกัน. กรุงเทพฯ: ยูเนี่ยน ครีเอชั่น; 2552.
พิศสมัย สุระกาญจน์, ดารุณี จงอุดมการณ์. บทบาทของผู้ดูแลในการดูแลสุขภาพของสมาชิกครอบครัวที่มีภาวะเจ็บป่วยเรื้อรัง: การสังเคราะห์วิทยานิพนธ์ แบบการวิจัยเชิงคุณภาพ. ว.สำนักงานควบคุมโรคที่ 7 ขอนแก่น 2562;26(2):83-92.
Limpawattana P, Intarasattakul N, Chindaprasirt J, Tiamkao S. Perceived Burden of Thai Caregivers for Older Adults After Stroke. J Clinical Gerontologist 2015;38(1):19-31.
Achilike S, Beauchamp JE, Cron SG, Okpala M, Payen SS, Baldridge L, et al. Caregiver Burden and Associated Factors Among Informal Caregivers of Stroke Survivors. J of Neuroscience Nursing 2020;52(6):277-283.
สดสวย ทองมหา, กนกวรรณ ธราวรรณ, มัลลิกา มัติโก, พิมพ์วัลย์ บุญมงคล. ประสบการณ์ของผู้ชายในฐานะผู้ดูแลในบริบทสังคมไทย. ว.สหศาสตร์ 2555;11(2):70-95.
Tucker J. The Differences Between Male and Female Caregivers [Internet]. 2019 [cited 2024 Aug 15]. Available from: https://www.verywellhealth.com/the-differences-between-male-and-female-caregivers-197369
Lopez-Anuarbe M, Kohli P. Understanding male caregivers’ emotional, financial, and physical burden in the United States. J Healthcare 2019;7(2):1-18.
National alliance for caregiving in collaboration with AARP. Caregiving in the U.S. 2020. New York: MetLife Foundation; 2020. p.10-13.
อังคณา ศรีสุข, จิราพร เกศพิชญวัฒนา. ประสบการณ์ชีวิตของบุตรชายที่เป็นผู้ดูแลบิดา มารดาสูงอายุภาวะพึ่งพิง. ว.พยาบาลศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย 2562;31(2):72-84.
ศิราณี ศรีหาภาค, โกมาตร จึงเสถียรทรัพย์, คณิศร เต็งรั้ง. ผลกระทบและภาระการดูแลผู้สูงอายุระยะยาวภายใต้วัฒนธรรมไทย. นนทบุรี: สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข; 2557.
เชิดชาย ชยวัฑโฒ. การศึกษาภาวะซึมเศร้าในผู้ดูแลผู้ป่วยโรคอัมพาตหลอดเลือดสมอง. ว.แพทย์เขต 4-5 2559;35(1):14-27.
Kuriakose D, Xiao Z. Pathophysiology and Treatment of Stroke: Present Status and Future Perspectives. Int J Mol Sci 2020;21(20):1-24.
Kleindorfer DO, Towfighi A, Chaturvedi S, Cockroft KM, Gutierrez J, Lombardi-Hill D, et al. 2021 Guideline for the Prevention of Stroke in Patients With Stroke and Transient Ischemic Attack: A Guideline From the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke 2021;52(7):e364-e467.
Sharma N, Chakrabarti S, Grover S. Gender differences in caregiving among family-caregivers of people with mental illnesses. World J Psychiatry 2016;6(1):7-17.
Pierce LL, Steiner V, Alamina, F, Onyekelu D, Stevenson, S. Male caregivers report problems in caring at home after spouses survive stroke. Home Healthc Now 2019;37(1): 23-32.
Zarit SH, Reever KE, Bach-Peterson J. Relatives of the impaired elderly: Correlates
of feelings of burden. Gerontologist 1980;20(6):649-655.
ภาวิณี พรหมบุตร, นพวรรณ เปียซื่อ, สมนึก สกุลหงส์โสภณ. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความเครียดในญาติผู้ดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่บ้าน. ว.รามาธิบดีพยาบาลสาร 2557;20(1):82-96.
Novak M, Guest C. Application of a multidimensional caregiver burden inventory. Gerontologist 1989;29(6):798-803.
Elmståhl S, Malmberg B, Annerstedt L. Caregiver's burden of patients 3 years after stroke assessed by a novel caregiver burden scale. Arch of Phys Med Rehabil 1996;77(2):177-182.
Zarit SH, Zarit JM. The Memory and Behavior Problems Checklist and the Burden Interview. Pennsylvania: Penn State University Gerontology Center; 1990.
ชนัญชิดาดุษฎี ทูลศิริ, รัชนี สรรเสริญ, วรรณรัตน์ ลาวัง. การพัฒนาแบบวัดภาระในการดูแลของผู้ดูแลผู้ป่วยเรื้อรัง. ว.การพยาบาลและการศึกษา 2554;4(1):62-75.
ศตวรรษ อุดรศาสตร์, พรชัย จูลเมตต์, นัยนา พิพัฒน์วณิชชา. ภาระของผู้ดูแลชายที่ดูแลผู้สูงอายุโรคหลอดเลือดสมองและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์. ใน: ประชุมวิชาการและนำเสนอผลงานวิจัยระดับชาติ “ราชธานีวิชาการ ครั้งที่ 3”. อุบลราชธานี: มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี; 2561. หน้า 451-461.
จุฬาวรี ชัยวงค์นาคพันธ์, ปริมล หงส์ศรี, ปิ่นนเรศ กาศอุดม. ความสัมพันธ์ระหว่างการรับรู้ภาระการดูแลกับสัมพันธภาพในครอบครัวของผู้ดูแล ความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรประจำวัน และสมรรถภาพทางสมองของผู้สูงอายุป่วยเรื้อรังในเขตภาคเหนือ. ว. สมาคมพยาบาลแห่งประเทศไทยฯ สาขาภาคเหนือ 2563;26(2):24-39.
Hanh PT, Jullamate P, Piphatvanitcha N. Factors related to caregiver burden among family caregivers of older adults with stroke in Hai Duong, Vietnam. The Southern College Network Journal of Nursing and Public Health 2017;4(3):45-62.
House JS. Work stress and social support. Phillippines: Addison-Wesle; 1981.
ธนาสิทธิ์ วิจิตราพันธ์. ความชุกและปัจจัยที่มีผลต่อภาระในการดูแลของผู้ดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง. ว.การส่งเสริมสุขภาพและอนามัยสิ่งแวดล้อมล้านนา 2559;6(1):56-62.
ไชยยงค์ ลุนพิรา. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับภาระดูแลของผู้ดูแลผู้สูงอายุติดเตียงในเขตอำเภอเมือง จังหวัดมหาสารคาม. ว.โรงพยาบาลมหาสารคาม 2564;18(2):33-43.
พรพรรณ ศรีโสภา, ธนวรรณ อาษารัฐ. บทบาทพยาบาลในการป้องกันและจัดการความเครียด.
ว.บูรพาเวชสาร 2560;4(2):79-92.
นัยน์ปพร จันทรธิมา, ทศพร คําผลศิริ, เดชา ทําดี. ผลของโปรแกรมการโค้ชต่อการเตรียมพร้อมและภาระของผู้ดูแลผู้สูงอายุที่เป็นโรคหลอดเลือดสมอง. ว.พยาบาลสาร 2561;45(2):51-63.
จารุวรรณ ธนะสุข, ชมชื่น สมประเสริฐ, จุลจราพร สินศิริ. ผลของโปรแกรมสัมพันธภาพบำบัดสำหรับผู้ดูแลต่อสัมพันธภาพในครอบครัวผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง. ว.พยาบาลทหารบก 2561;19(ฉบับพิเศษ):98-107.
กรมการแพทย์. สถาบันประสาทวิทยา. แนวทางการพยาบาลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองสำหรับพยาบาลทั่วไป. กรุงเทพฯ: ธนาเพรส; 2559. หน้า 19-29.
Ashghali Farahani M, Najafi Ghezeljeh T, Haghani S, Alazmani-Noodeh F. The effect of a supportive home care program on caregiver burden with stroke patients in Iran: an experimental study. BMC Health Serv Res 2021;21(1):346.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
การละเมิดลิขสิทธิ์ถือเป็นความรับผิดชอบของผู้ส่งบทความโดยตรง
ผลงานที่ได้รับการตีพิมพ์ถือเป็นลิขสิทธิ์ของผู้นิพนธ์ ขอสงวนสิทธิ์มิให้นำเนื้อหา ทัศนะ หรือข้อคิดเห็นใด ๆ ของบทความในวารสารไปเผยแพร่ทางการค้าก่อนได้รับอนุญาตจากกองบรรณาธิการ อย่างเป็นลายลักษณ์อักษร
