การพัฒนาแนวทางการควบคุมและป้องกันโรคเล็บโตสไปโรซีส จังหวัดนครศรีธรรมราช

บทคัดย่อ

     การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสภาพการณ์ ปัญหา ความต้องการ พัฒนารูปแบบ และประสิทธิผลของรูปแบบแนวทางการดำเนินงานป้องกันและควบคุมโรคเลปโตสไปโรซีสของจังหวัดนครศรีธรรมราช โดยประยุกต์ใช้แนวคิด 4E2C กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วยบุคลากรสาธารณสุขคัดเลือกแบบเฉพาะเจาะจงและการสุ่มอย่างง่าย จำนวน 15 คน และผู้มีส่วนได้ส่วนเสียจากแต่ละอำเภอ อำเภอละ 31 คน ซึ่งคัดเลือกโดยการสุ่มแบบหลายขั้นตอนตามสัดส่วนหมู่บ้านและตำบล เครื่องมือที่ใช ได้แก่ แบบสอบถาม การสนทนากลุ่มแบบบันทึก และเครื่องมือบันทึกข้อมูล การเก็บรวบรวมข้อมูลระหว่างเดือนสิงหาคม พ.ศ. 2567 ถึงเดือนมกราคม พ.ศ. 2568 ดำเนินการวิจัย 3 ขั้นตอน ได้แก่ (1) การศึกษาสถานการณ์ ปัญหา และความต้องการ (2) พัฒนารูปแบบการดำเนินงาน และ (3) ศึกษาประสิทธิผลของรูปแบบที่พัฒนา วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพ โดยการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ส่วนข้อมูลเชิงปริมาณใช้สถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และ Paired sample t-test พร้อมทั้งเปรียบเทียบจำนวนผู้ป่วยโดยใช้ค่าความถี่ และมัธยฐาน

          ผลการศึกษาพบว่า อัตราการเกิดโรคเลปโตสไปโรซีสในจังหวัดนครศรีธรรมราชเพิ่มสูงขึ้นในปี พ.ศ. 2565– 2566 โดยปัญหาหลักคือ การวินิจฉัยและรักษาล่าช้า รวมถึงการขาดความร่วมมือจากชุมชน การพัฒนารูปแบบ Leptospirosis-CARE (L-CARE Model) ประกอบด้วย 4 องค์ประกอบ ได้แก่ C - Community awareness (การสร้างความตระหนักรู้ในชุมชน), A - Active surveillance (การเฝ้าระวังอย่างกระตือรือร้น), R - Rapid diagnosis & report (การตรวจคัดกรองและวินิจฉัยอย่างรวดเร็ว) และ E - Effective coordination (การประสานงานที่มีประสิทธิภาพ) และเมื่อนำรูปแบบ L-CARE ไปทดลองใช้ พบว่า การสร้างความตระหนักรู้ในชุมชนและการประสานงานที่มีประสิทธิภาพสามารถเพิ่มความรู้และการมีส่วนร่วมของชุมชนในการควบคุมโรค อีกทั้งช่วยลดจำนวนผู้ป่วยโรคเลปโตสไปโรซีสได้อย่างมีนัยสำคัญ ผลการวิจัยยืนยันว่า การผสมผสานแนวคิดระบาดวิทยาและการมีส่วนร่วมของชุมชนช่วยให้การควบคุมโรคมีประสิทธิภาพและยั่งยืน

          หน่วยงานสาธารณสุขสามารถนำ L-CARE Model ไปใช้ โดยปรับให้เหมาะสมกับบริบทของพื้นที่ตนเอง และใช้ข้อมูลในการพัฒนาแผนอบรมสำหรับบุคลากรในหน่วยงานเพื่อการเฝ้าระวังอย่างต่อเนื่อง