สภาพปัญหา และข้อเสนอเชิงนโยบายที่เกี่ยวข้องกับแรงงานข้ามชาติในประเทศไทย: ผลจากการสังเคราะห์งานวิจัยที่ได้รับการสนับสนุนจาก สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ
คำสำคัญ:
ข้อเสนอเชิงนโยบาย, แรงงานข้ามชาติในประเทศไทย, การสังเคราะห์งานวิจัยบทคัดย่อ
ประเทศไทย นับเป็นประเทศปลายทางที่มีแรงงานข้ามชาติเข้ามาทำงานจำนวนมาก โดยเฉพาะแรงงานข้ามชาติจากประเทศเพื่อนบ้าน บทความนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอปัญหา และข้อเสนอแนะเชิงนโยบายที่เกี่ยวกับแรงงานข้ามชาติในประเทศไทยที่ได้จากการสังเคราะห์งานวิจัยว่าด้วยแรงงานข้ามชาติในประเทศไทย ซึ่งได้รับการสนับสนุนจากสำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ จำนวน 79 เล่ม ในช่วงปี 2540-2559 ผลจากการศึกษาพบว่า ปัญหา และนโยบายที่รัฐควรให้ความสำคัญใน 4 ด้าน ได้แก่ (1) ด้านการใช้แรงงานข้ามชาติ (2) ด้านความเป็นอยู่ของแรงงานข้ามชาติ (3) ด้านสุขภาพของแรงงานข้ามชาติ (4) ด้านความรุนแรง การละเมิดสิทธิ ผลกระทบ และการจัดระเบียบของแรงงานข้ามชาติ เพื่อพัฒนาแรงงานข้ามชาติให้เป็นทรัพยากรมนุษย์ที่มีคุณภาพของประเทศไทย
เอกสารอ้างอิง
กานต์มณี ไวยครุฑ. (2557). แนวทางการพัฒนาระบบการบริหารจัดการแรงงานต่างด้าวชาวกัมพูชาในเขตพื้นที่ จังหวัดสระแก้ว. วารสารบัณฑิตศึกษา. 11(53), 179-186.
กิตติชัย ปัญญาวัน และจตุพร เสถียรคง. (2558). ชุมชนกับการจัดการปัญหาแรงงานต่างด้าว: กรณีศึกษาบ้านต้นโชค ตำบลหนองบัว อำเภอไชยปราการ จังหวัดเชียงใหม่. สืบค้นเมื่อวันที่ 9 กันยายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/281966.
กิริยา กุลกลการ. (2557). การศึกษาเชิงเปรียบเทียบการบริหารจัดการแรงงานข้ามชาติในประเทศไทยกับต่างประเทศ. สืบค้นเมื่อวันที่ 10 สิงหาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/281004.
คงกระพัน เวฬุสาโรจน์. (2550). มาตรการทางกฎหมายในการคุ้มครองสิทธิการได้รับบริการสุขภาพของแรงงานต่างด้าว ที่ไม่ชอบด้วยกฎหมายแต่ได้รับการผ่อนผันให้ทำงานในประเทศไทย. สืบค้นเมื่อวันที่ 1 กรกฎาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/199767.
คริษฐา พานาสันต์. (2557). คุณภาพชีวิตกับความเครียดในกลุ่มแรงงานต่างด้าวชาวเมียนมาร์. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 ตุลาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/289650.
จเร ธรรมนิมิต. (2550). การนำนโยบายแรงงานต่างด้าวไปปฏิบัติ: กรณีศึกษาพื้นที่ชายแดนจังหวัดตาก. สืบค้นเมื่อวันที่ 10 สิงหาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/212561.
จอมขวัญ ขวัญยืน. (2549). การศึกษาการจัดสวัสดิการแรงงานต่างด้าว: กรณีศึกษาจังหวัดสมุทรสาคร. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 ตุลาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/179504.
จิดาภา ดิษสุธรรม. (2549). ทัศนคติของเจ้าหน้าที่ตรวจคนเข้าเมืองต่อการป้องกันปราบปรามแรงงานต่างด้าวหลบหนีเข้าเมือง: ศึกษาเฉพาะศูนย์ตรวจคนเข้าเมืองภาคกลาง. สืบค้นเมื่อวันที่ 10 สิงหาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/171679.
จิตรภัทร อันตระกูล. (2552). การมีส่วนร่วมระหว่างหน่วยงานสาธารณสุขภาครัฐ องค์กรพัฒนาเอกชนและผู้ย้ายถิ่นในการให้บริการด้านสาธารณสุขแก่แรงงานต่างด้าวและผู้ติดตามในอำเภอแม่สอด จังหวัดตาก. สืบค้นเมื่อวันที่ 20 มิถุนายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/ShowFulltext/2/233216.
ฉัตรชัย ใจดี. (2546). ปัญหาทางกฎหมายในการคุ้มครองแรงงานต่างด้าวในกิจการประมงทะเล. สืบค้นเมื่อวันที่ 1 กันยายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/143057.
ชญาดา สัจจวีรวรรณ. (2558). อำนาจระหว่างหญิงชายกับความรุนแรงในครอบครัวของแรงงานหญิงข้ามชาติจากประเทศเมียนมาร์. สืบค้นเมื่อวันที่ 1 ตุลาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/289420.
ชนิดา เปล่งเสียง. (2549). ศักยภาพการประสานกลไกในแนวทางทวิภาคีและพหุภาคีในการแก้ไขปัญหาแรงงานข้ามชาติผิดกฎหมายจากประเทศพม่า ในยุครัฐบาลทักษิณ (2549-2544). สืบค้นเมื่อวันที่ 10 สิงหาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/200840.
ชนิดา พิทักษ์โสภณ. (2550). สภาพและปัญหาการทำงานร่วมกันของแรงงานไทยและแรงงานต่างด้าว: กรณีศึกษาบริษัท ส.ประภาคาร จำกัด อำเภอแม่สะเรียง จังหวัดแม่ฮ่องสอน. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 ตุลาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/193136.
ชมนาท รัตนมณี. (2547). แรงงานต่างด้าวเข้าเมืองผิดกฎหมายกับปัญหาความมั่นคงแห่งชาติ สาธารณสุข สังคม และเศรษฐกิจ (การติดตามผลภายหลังรัฐบาลมีนโยบายผ่อนผันให้มีการจดทะเบียนแรงงานต่างด้าวในกิจการ 6 ประเภท พ.ศ. 2545). สืบค้นเมื่อวันที่ 5 กรกฎาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/228515.
ชัยวัฒน์ ทวีพิริยะ. (2557). สภาพปัญหาและความต้องการใช้แรงงานต่างด้าว กรณีศึกษาในอุตสาหกรรมไม้อัด ไม้บางและวัสดุแผ่น. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 มิถุนายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/284275.
ฐิติมา จงราเชนทร์. (2550). สุขภาพจิตของแรงงานต่างด้าวสัญชาติพม่า ในกิจการประมงทะเล. สืบค้นเมื่อวันที่ 4 กรกฎาคม 2561 จากhttp://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/202088.
ณัฐพล รักชาติ. (2549). การนำนโยบายการจัดระบบแรงงานต่างด้าวไปปฏิบัติ: ศึกษากรณีจังหวัดสมุทรปราการ. กรุงเทพฯ: สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์. สืบค้นเมื่อวันที่ 20 มกราคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/177363.
ดุษฎี อายุวัฒน์, อดิเรก เร่งมานะวงษ์ และสังคม ศุภรัตนกุล. (2552). ภาวะสุขภาพและการรับบริการสุขภาพของแรงงานข้ามชาติในภาคการผลิตเกษตรกรรม กรณีศึกษาตำบลแห่งหนึ่งในภาคอีสาน. สืบค้นเมื่อวันที่ 10 มิถุนายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/217652.
เดชา พฤกษ์พัฒนรักษ์. (2557). การกำหนดนโยบายความมั่นคงแห่งชาติเกี่ยวกับแรงงานต่างด้าว. สืบค้นเมื่อวันที่ 20 มกราคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/284757.
ถวิล เพิ่มเพียรสิน. (2558). การศึกษาการขับเคลื่อนนโยบายของคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) เกี่ยวกับปัญหาแรงงานต่างด้าวและการค้ามนุษย์ด้านแรงงาน. สืบค้นเมื่อวันที่ 20 มกราคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/289892.
ทรงชัย ทองปาน. (2563). การสังเคราะห์งานวิจัยว่าด้วยแรงงานข้ามชาติในประเทศไทย ที่ได้รับการสนับสนุนจากสำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ: องค์ความรู้ และข้อเสนอเชิงนโยบาย. ปทุมธานี: คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
ทรงศักดิ์ แก้วสุข. (2553). ผลกระทบจากการจ้างแรงงานต่างด้าวชาวพม่าผิดกฎหมายต่อการจัดทำบริการสาธารณะของเทศบาลตำบลท่าสายลวด อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 ตุลาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/239242.
ทัศน์วรรณ ภูมิไชยโชติ. (2559). การตัดสินใจทำประกันสุขภาพของแรงงานต่างด้าวชาวเมียนมาตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง การตรวจสุขภาพและประกันสุขภาพแรงงานต่างด้าว พ.ศ. 2557 ในจังหวัดสมุทรสาคร. สืบค้นเมื่อวันที่ 7 มิถุนายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/ShowFulltext/2/293468.
ธนะพงษ์ โพธิปิติ. (2553). จำนวนแรงงานต่างด้าวไร้ฝีมือจากประเทศพม่า ลาวและกัมพูชาในอนาคต และความต้องการแรงงานต่างด้าวไร้ฝีมือสำหรับภาวะสังคมผู้สูงอายุ. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 มิถุนายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/229928.
ธิติวิตร์ สัตยธิติอริย. (2552). การแก้ปัญหาการขาดแคลนแรงงานไทยในภาคอุตสาหกรรมก่อสร้างโดยใช้แรงงานต่างด้าว. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 มิถุนายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/262126.
ธีระพงษ์ ภูริปาณิก. (2546). แรงงานต่างด้าวอาชีพประมงทะเลอำเภอสัตหีบ จังหวัดชลบุรี. สืบค้นเมื่อวันที่ 1 สิงหาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/GetFulltext/1/136963.
นนทพัทธ์ นุริคมนนต์. (2549). วิถีชีวิตแรงงานประมงต่างด้าว: กรณีศึกษาลูกเรือประมงสัญชาติพม่าในชุมชนชาวประมงปากน้ำหลังสวน จังหวัดชุมพร. สืบค้นเมื่อวันที่ 28 กรกฎาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/177578.
นฤมล วงษ์เดือน. (2558). สมรรถนะการสื่อสารระหว่างวัฒนธรรมในการให้บริการสุขภาพแรงงานข้ามชาติ. สืบค้นเมื่อวันที่ 18 มิถุนายน 2561 จากhttp://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/289250.
น้ำทิพย์ เสมอเชื้อ. (2562). พัฒนาการของการดำเนินการต่อแรงงานต่างด้าว, 2521-2551: มุมมองของรัฐ และนโยบาย. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา. 7(1), 229-250.
แนบ สุดสงวน. (2553). สถานภาพสิทธิในการรักษาพยาบาลของแรงงานต่างด้าวในราชอาณาจักรไทย. สืบค้นเมื่อวันที่ 4 กรกฎาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/ShowFulltext/2/262186.
บุญธรรม ศรีวิชัย. (2553). ผลกระทบจากากรใช้แรงงานต่างด้าวต่อแรงงานไทยในอำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 ตุลาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/232489.
บุษยรัตน์ กาญจนดิษฐ์. (2550). ยุทธศาสตร์การอยู่รอดของแรงงานข้ามชาติจากประเทศพม่า กรณีศึกษาในเขตกรุงเทพมหานคร. สืบค้นเมื่อวันที่ 1 ตุลาคม 2561 http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/213112.
ประสูติพล พรประภา. (2548). ทัศนคติของแรงงานไทย ที่ทำงานร่วมกับแรงงานต่างด้าวในธุรกิจอุตสาหกรรมปลาทูน่าบรรจุกระป๋อง. สืบค้นเมื่อวันที่ 1 กันยายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/ShowFulltext/1/184959.
ปรีดา รอดนวล. (2551). ชีวิตแรงงานข้ามชาติในชุมชนชนบทไทย: กรณีศึกษาแรงงานสัญชาติพม่าในชุมชนตำบลโคกขาม อำเภอเมือง จังหวัดสมุทรสาคร. สืบค้นเมื่อวันที่ 1 สิงหาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/214710.
พรรณภัทร ปลั่งศรีเจริญสุข. (2551). อัตลักษณ์ของแรงงานข้ามชาติคืนถิ่น กับการต่อรองการพัฒนาของชาวบ้านในจังหวัดลำปาง. สืบค้นเมื่อวันที่ 1 สิงหาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/204870.
พระมหาแพง เตชสีโล (ชานิงาน). 2556). การบริหารจัดการการใช้แรงงานต่างด้าวของผู้ประกอบการขนาดย่อมในเขตกรุงเทพมหานคร. สืบค้นเมื่อวันที่ 1 กันยายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/ShowFulltext/2/281566.
พฤกษ์ เถาถวิล. (2553). นโยบายการจัดการแรงงานข้ามชาติของไทย: จากความเกลียดกลัวคนต่างชาติถึง (เหนือกว่า) สิทธิมนุษยชน. วารสารสังคมลุ่มน้ำโขง. 6(3), 1-30.
พัชนา เฮ้งบริบูรณ์พงศ์. (2551). การพัฒนาแนวทางการป้องกันโรคมาลาเรียที่เหมาะสมสำหรับแรงงานต่างด้าวในเขตชายแดนไทย-พม่า. สืบค้นเมื่อวันที่ 9 มิถุนายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/198678.
พัชรินทร์ ขันคำ. (2553). ปัจจัยที่มีผลต่ออุปสรรค์การจ้างแรงงานต่างด้าวของนายจ้างในเขตจังหวัดเชียงใหม่. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 มิถุนายน 2561 จากhttp://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/232219.
พิทยา ฟูสาย. (2553). กระบวนการเคลื่อนย้ายแรงงานข้ามชาติจากประเทศพม่าสู่จังหวัดแม่ฮ่องสอน กรณีศึกษากลุ่มชาติพันธุ์ไทใหญ่ คะยาห์ และกะเหรี่ยง. สืบค้นเมื่อวันที่ 3 กันยายน 2560 จาก https://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/252137.
พิทักษ์พงศ์ กางการ. (2560). ผลกระทบของการค้าแรงงานต่างด้าวต่อความมั่นคงของชาติในเชิงเศรษฐกิจ สังคม และการเมือง: กรณีศึกษาจังหวัดชัยภูมิ. วารสารราชพฤกษ์. 15(3), 55-62.
พิมพ์ใจ ญาณวรพงศ์. 2553)). ปัจจัยที่มีผลต่อการจ้างแรงงานต่างด้าวของผู้ประกอบการธุรกิจโรงแรมในเขตอำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 มิถุนายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/234193.
พิมพ์ชนก บุลยเลิศ. (2551). แรงงานต่างด้าวในภาคธุรกิจก่อสร้างในจังหวัดเชียงใหม่. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 มิถุนายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/204876.
พิมพ์ชนก ลาพิงค์. (2557). การบริหารจัดการสิทธิประโยชน์ ความสำเร็จด้านประกันสังคมของสำนักงานประกันสังคม อำเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่และการเข้าถึงสิทธิประโยชน์ประกันสังคมของแรงงานต่างด้าว. สืบค้นเมื่อวันที่ 7 มิถุนายน 2561 http://dric.nrct.go.th/Search/ShowFulltext/2/277738.
พิริยะ ผลพิรุฬห์. (2552). แรงงานไทยภายใต้กระแสโลกาภิวัตน์. วารสารพัฒนศาสตร์. 49(3), 39-74.
พีระ รัตนวิจิตร. (2552). ผลกระทบของแรงงานประมงทะเลชาวต่างด้าวบริเวณปากน้ำ จังหวัดระยอง ที่มีผลต่อความมั่นคงและการเมืองท้องถิ่น. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 ตุลาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/230500.
ภณิการ์ เพชรเขียว. (2549). การปรับตัวของแรงงานต่างด้าวชาวพม่า เชื้อสายมอญ: ศึกษาเฉพาะกรณีแรงงานในบริบทสวนยางจังหวัดสุราษฎร์ธานี. สืบค้นเมื่อวันที่ 28 กรกฎาคม 2561จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/173065.
ภัคสิริ แอนิหน. (2560). แรงงานต่างด้าว: การบริหาร และการจัดการในประเทศไทย. วารสารศิลปการจัดการ. 2(2), 117-132.
มะลิวัลย์ เครือมณี. (2546). แรงงานต่างด้าว: ศึกษากรณีผู้ช่วยแม่บ้านในเขตกรุงเทพมหานครและปริมณฑล. สืบค้นเมื่อวันที่ 29 กรกฎาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/137043.
มาลัยรักษ์ ใจเย็น. (2552). การพยากรณ์ขนาดแรงงานต่างด้าวสัญชาติพม่า ลาวและกัมพูชาในประเทศไทย ระหว่างปี พ.ศ. 2551-2560. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 มิถุนายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/230909.
รัตนา วรยศ. (2549). คุณภาพชีวิตแรงงานสตรีลาวข้ามชาติในจังหวัดหนองคาย. สืบค้นเมื่อวันที่ 1 สิงหาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/214710.
โลมฤทัย วงษ์น้อย. (2550). ภาพการจ้างแรงงานต่างด้าวภาคการผลิตเกษตรของอำเภอพบพระ จังหวัดตาก. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 มิถุนายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/191644.
วันดี โพธิ์พรหม. (2558). ประสบการณ์ความเจ็บป่วยของแรงงานข้ามชาติพม่าที่ติดเชื้อเอชไอวี. สืบค้นเมื่อวันที่ 7 มิถุนายน 2561 จาก https://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/289589.
วันดี โพธิ์พรหม. (2558). ประสบการณ์ความเจ็บป่วยของแรงงานข้ามชาติพม่าที่ติดเชื้อเอชไอวี. สืบค้นเมื่อวันที่ 9 กันยายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/289589.
วิชุดา สังขฤกษ์. (2556). ปัจจัยที่มีผลต่อการใช้บริการผ่านครรภ์ของแรงงานต่างด้าวในโรงพยาบาลของรัฐจังหวัดสมุทรสาคร. สืบค้นเมื่อวันที่ 26 มิถุนายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/281057.
วิทวัส ขุนหนู และประสพชัย พสุนนท์. (2558). ผลกระทบของแรงงานข้ามชาติในเขตเทศบาลนครสุราษฎร์ธานี. วารสารมนุษยศาสตร์ และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ. 10(1), 75-94.
วิภาดา โนตา. (2552). คุณภาพชีวิตแรงงานสตรีลาวข้ามชาติ ในจังหวัดหนองคาย. สืบค้นเมื่อวันที่ 4 สิงหาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/214710.
วีระกุล อรัณยะนาค. (2555). การพัฒนากิจกรรมการเรียนรู้เพื่อสร้างเสริมคุณภาพชีวิตแรงงานต่างด้าว. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 ตุลาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/281570.
วีระกุล อรัณยะนาค. (2557). การพัฒนากิจกรรมการเรียนรู้เพื่อสร้างเสริมคุณภาพชีวิตแรงงานต่างด้าว. วารสารศิลปากรศึกษาศาสตร์วิจัย. 6(1), 43-51.
เวนิกา คันธี. (2554). สภาพสังคม และเศรษฐกิจของแรงงานต่างด้าวที่อาศัยอยู่ในเขตอำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่. สืบค้นเมื่อวันที่ 29 กรกฎาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/281561.
ศรัญญา ศิริวงศ์ถวัลย์. (2555). การย้ายถิ่น และรูปแบบการปรับตัวของแรงงานข้ามชาติ: กรณีศึกษาแรงงานข้ามชาติชาวกัมพูชาในโรงงานอุตสาหกรรม เมืองพัทยา. สืบค้นเมื่อวันที่ 27 กรกฎาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/287837.
ศักดิ์สิทธิ์ ทุมเชียงลำ. (2557). เสียงเงียบในรอยยิ้ม: ภาพสะท้อนบริบทแห่งความเปราะบางซ้ำซ้อนของแรงงานอพยพชาวพม่ากับการเผชิญความรุนแรงในครอบครัว. สืบค้นเมื่อวันที่ 4 ตุลาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/289432.
ศิพิมพ์ ศรบัลลังก์. (2555). การทำให้แรงงานข้ามชาติเป็นปัญหาความมั่นคง: ศึกษากรณีแรงงานพม่าในไทย. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 ตุลาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/280218.
ศิริพร จันทร์ฉาย และวัลลภ ใจดี. (2555). การพัฒนารูปแบบที่ใช้อธิบายผลของนโยบายต่อผลลัพธ์ทางสุขภาพและการใช้บริการสุขภาพของกลุ่มแรงงานต่างด้าวที่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม. สืบค้นเมื่อวันที่ 9 มิถุนายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/285942.
ศิริศักดิ์ ธรรมรักษ์. (2540). ปัญหาแรงงานบุคคลต่างด้าวสัญชาติพม่าหลบหนีเข้าเมืองผิดกฎหมายในประเทศไทย. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 ตุลาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/74425.
ศิวิไล ชยางกูร. (2555). แรงงานข้ามชาติกับความต้องการดูแลผู้สูงอายุในประเทศไทย. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 มิถุนายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/281560.
ศุภกิจ ศิริลักษณ์. (2558). รูปแบบการประกันสุขภาพ และการจัดการด้านสุขภาพในแรงงานต่างด้าว และผู้ติดตาม. สืบค้นเมื่อวันที่ 4 กรกฎาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/ShowFulltext/1/289625.
ศุภลักษณ์ สุขอร่าม. (2552). ทัศนคติของแรงงานไทยต่อการทำงานร่วมกับแรงงานต่างด้าวในธุรกิจแปรรูปอาหารทะเลในอำเภอเมืองสมุทรสาคร. สืบค้นเมื่อวันที่ 1 กันยายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/212615.
สถาบันระหว่างประเทศเพื่อการค้าและการพัฒนา. (2559). การพัฒนานโยบายการบริหารจัดการแรงงานข้ามชาติภายใต้ประชาคมอาเซียน เพื่อไทยความมั่นคงทางเศรษฐกิจและสังคมไทย. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 ตุลาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/288559.
สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศ. (2553). ผลกระทบจากการจ้างแรงงานข้ามชาติของไทยภายใต้ยุคพิสูจน์สัญชาติ. กรุงเทพฯ: สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศ.
สมเกียรติ ชัยพิบูลย์. (2552). ผลกระทบของการนำเข้าแรงงานต่างด้าวต่อเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อมเมืองการค้าชายแดนแม่สอด อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 ตุลาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/261146.
สมชาย นันทวัฒนากรณ์. (2552). การเข้าถึงบริการสุขภาพของแรงงานข้ามชาติในสถานีอนามัยสันพระนคร อำเภอสันทราย จังหวัดเชียงใหม่. สืบค้นเมื่อวันที่ 11 มิถุนายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/216651.
สมศักดิ์ ดารารัตนโรจน์. (2557). ปัญหาแรงงานต่างด้าวในประเทศไทยกับความมั่นคง. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 ตุลาคม 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/284405.
สำนักบริหารแรงงานต่างด้าว (2563). สถานการณ์แรงงานต่างด้าว. สืบค้นเมื่อวันที่ 7 กรกฎาคม 2563 จาก https://www.doe.go.th/prd/assets/upload/files/alien_th/55f7218ef5a7863995444e13701e8f71.pdf.
สุกัญญา เบานิค. (2549). การสร้างอัตลักษณ์ของคนมอญย้ายถิ่น: ศึกษากรณีแรงงานข้ามชาติในจังหวัดสมุทรสาคร. สืบค้นเมื่อวันที่ 9 กันยายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/196894.
สุธิมา อารมย์เกลี้ยง. (2558). กระบวนการจดทะเบียนแรงงานข้ามชาติ: กรณีศึกษาสำนักงานจัดหางานจังหวัดปทุมธานี. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 ธันวาคม 2560 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/289444.
สุภาพร พิมลลิขิต. (2548). ความคิดเห็นของประชาชนต่อผลกระทบของแรงงานต่างด้าวในอำเภอเมือง จังหวัดสมุทรสาคร. สืบค้นเมื่อวันที่ 9 กันยายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/162409.
สุสัณหา ยิ้มแย้ม, ชลลิสา จริยาเลิศศักดิ์ และสุจิตรา เทียนสวัสดิ์. (2551). คุณภาพชีวิต ปัญหาสุขภาพและพฤติกรรมการดูแลสุขภาพด้านอนามัยเจริญพันธุ์ในแรงงานข้ามชาติสตรี. สืบค้นเมื่อวันที่ 10 มิถุนายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/214924.
อนามัย เทศกะทึก, ทนงศักดิ์ ยิ่งรัตนสุข และวัลลภ ใจดี. (2556). สิ่งคุกคามทางอาชีวอนามัยและผลกระทบต่อสุขภาพของแรงงานข้ามชาติในกระบวนการผลิตของโรงงานอุตสาหกรรมอาหารแช่แข็ง. สืบค้นเมื่อวันที่ 20 มิถุนายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/280453.
อนุรักษ์ ทศรัตน์. (2554). การแก้ไขปัญหาการขาดแคลนแรงงานในกิจการประมงทะเลและการใช้แรงงานต่างด้าว. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 มิถุนายน 2561 จากhttp://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/268938.
อมรรัตน์ พีระพล. (2549). ความคิดเห็นของข้าราชการโรงพยาบาลศูนย์เขตภาคกลาง ต่อการประกันสุขภาพแรงงานต่างด้าว. สืบค้นเมื่อวันที่ 28 มิถุนายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/ShowFulltext/2/171713.
อมราภรณ์ จรจันทร์. (2550). การเข้าถึงบริการด้านสุขภาพในโครงการหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าสำหรับแรงงานต่างด้าว กรณีศึกษา: อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย. สืบค้นเมื่อวันที่ 28มิถุนายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/192951.
อรทัย ศรีทองธรรม, สุภาภรณ์ สงค์ประชา, วิศิษฎ์ สงวนวงศ์วาน และสุวารี เจริญมุขยนันท์. (2556). ผลกระทบจากแรงงานข้ามชาติลาว กัมพูชา และพม่า ต่อภาระงานบริการสุขภาพของโรงพยาบาลตามแนวชายแดนในประเทศไทย. สืบค้นเมื่อวันที่ 6 มิถุนายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/278865.
อรรถยาลักษณ์ ใจบุญ. (2553). สภาพการทำงานของแรงงานไทยและแรงงานต่างด้าวในโรงงานสิ่งทอ จังหวัดลำพูน. สืบค้นเมื่อวันที่ 1 กันยายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/ShowFulltext/2/234194.
อรรถสิทธิ์ อัตโถปกร. (2550). การเปรียบเทียบแรงงานไทยและแรงงานต่างด้าวในอุตสาหกรรมก่อสร้างไทย. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 มิถุนายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/190948.
อรสา ธรรมสรางกูร. (2552). อิทธิพลของแรงงานต่างด้าวต่อผลิตภาพการทำงานก่อสร้างอาคาร กรณีศึกษาจังหวัดเชียงราย. สืบค้นเมื่อวันที่ 2 มิถุนายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/ShowFulltext/2/216900.
อาจินต์ สงทับ และวุฒิชัย ทองสามสี. (2560). การพัฒนาปัจจัยที่มีผลต่อคุณภาพชีวิตของแรงงานต่างด้าวในอำเภอกันตรัง จังหวัดตรัง. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยอิสเทิร์นเอเชีย. 11(2), 191-205.
อุมาวัลย์ จ้านสกุล. (2553). ปัจจัยที่ส่งผลต่อผลการรักษาวัณโรคด้วยระยะสั้นแบบสังเกตโดยตรงของผู้ป่วยวัณโรคในแรงงานต่างด้าวจังหวัดระนอง. สืบค้นเมื่อวันที่ 29 มิถุนายน 2561 จาก http://dric.nrct.go.th/Search/SearchDetail/228515.
