รูปแบบการสอนตามแนวคิดการเรียนรู้ระหว่างวัยเพื่อถ่ายทอดภูมิปัญญาท้องถิ่น: การทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบ

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้เป็นการวิเคราะห์และสังเคราะห์องค์ความรู้จากบทความวิจัยทั้งในประเทศไทยและต่างประเทศเกี่ยวกับรูปแบบการสอนตามแนวคิดการเรียนรู้ระหว่างวัยเพื่อถ่ายทอดภูมิปัญญาท้องถิ่น โดยอาศัยกระบวนการทบทวนงานวิจัยอย่างเป็นระบบ ประกอบด้วย 7 ขั้นตอน ได้แก่ 1) กำหนดหัวข้อ 2) กำหนดวัตถุประสงค์ 3) กำหนดเกณฑ์การคัดเลือก 4) กำหนดวิธีการสืบค้นเอกสาร 5) การประเมินคุณภาพ
6) วิเคราะห์และสังเคราะห์ความรู้ และ 7) นำเสนอผล มีเกณฑ์ในการคัดเลือกดังนี้ 1) บทความวิจัยที่ศึกษารูปแบบการสอนตามแนวคิดการเรียนรู้ระหว่างวัยร่วมกับภูมิปัญญาท้องถิ่นจากฐานข้อมูลของในประเทศและต่างประเทศ 2) บทความวิจัยที่ตีพิมพ์ในระยะเวลา 5 ปี นับตั้งแต่ปี พ.ศ. 2561 ถึง พ.ศ. 2565 และ3) บทความวิจัยเกี่ยวข้องกับรูปแบบการสอนตามแนวคิดการเรียนรู้ระหว่างวัยร่วมกับภูมิปัญญาท้องถิ่นเท่านั้น ผลการคัดกรองตามเกณฑ์ที่กำหนด พบว่า 1) มีการจัดกิจกรรมภูมิปัญญาท้องถิ่นโดยชุมชนหรือหน่วยงานอื่นมากกว่าสถานศึกษา 2) องค์ประกอบหลักในการจัดกิจกรรม มี 3 องค์ประกอบ คือ 2.1 การสานสัมพันธ์ระหว่างเด็กและผู้สูงอายุ 2.2 การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างเด็กและผู้สูงอายุ และ 2.3 การสร้างความภาคภูมิใจร่วมกัน 3) สื่อการสอนที่ใช้มีความหลากหลาย และ 4) การวัดและประเมินผลมีความหลากหลายขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์ของแต่ละโครงการ จากการทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบจึงเสนอแนะให้มีการพัฒนากิจกรรมตามแนวคิดการเรียนรู้ระหว่างวัยเพื่อถ่ายทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นในสถานศึกษาเพิ่มขึ้น โดยนอกจากเพื่อเรียนรู้และเห็นคุณค่าแล้วควรมีกิจกรรมที่สานความสัมพันธ์ มีพื้นที่แลกเปลี่ยนเรียนรู้ซึ่งกันและกันระหว่างเด็กและผู้สูงอายุ เพื่อเป็นการลดช่องว่างระหว่างวัยของผู้เรียนและปราชญ์ชาวบ้าน และเสริมสร้างให้เกิดการพัฒนาอย่างยั่งยืน