ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการป่วยเป็นวัณโรคปอด ในกลุ่มผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2

บทคัดย่อ

วัณโรคปอด เป็นโรคติดต่อทางเดินหายใจที่เป็นปัญหาของประเทศไทย ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 เป็นกลุ่มผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงสูงต่อการเป็นวัณโรคปอด ปัจจุบันระบบคัดกรองวัณโรคปอดยังไม่ได้มีการดำเนินการอย่างแพร่หลายในผู้ป่วยกลุ่มนี้ งานวิจัยนี้มีจุดประสงค์ในการหาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการป่วยเป็นวัณโรคปอดในกลุ่มผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ศึกษาในอำเภอพระนครศรีอยุธยา เพื่อนำข้อมูลไปใช้อ้างอิงว่าควรนำผู้ป่วยเบาหวานกลุ่มที่มีปัจจัยเสี่ยงใดบ้างไปคัดกรองวัณโรคปอด

การวิจัยนี้เป็นการวิจัยรูปแบบ Retrospective case-control study เก็บข้อมูลย้อนหลัง โดยใช้แบบสอบถาม และข้อมูลจากเวชระเบียน ใช้กลุ่มผู้ป่วยที่ขึ้นทะเบียนว่าเป็นเบาหวานอายุตั้งแต่ 18 ปี ขึ้นไป รับการรักษาในโรงพยาบาลพระนครศรีอยุธยาหรือในเครือข่ายหน่วยบริการปฐมภูมิ โดยกลุ่มตัวอย่างศึกษา (Case) คือกลุ่มผู้ที่เป็นวัณโรคปอด และกลุ่มตัวอย่างควบคุม (Control) คือกลุ่มผู้ที่ไม่เคยเป็นวัณโรคชนิดใด นำมาทำการวิเคราะห์โดยใช้สถิติเชิงพรรณนา และวิเคราะห์ถดถอยพหุลอจิสติก (Multiple logistic regression)

ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อการป่วยเป็นวัณโรคในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ที่มีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่  การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ (AOR=3.57 [95%CI 1.18-10.79]), ระดับ HbA1C มากกว่า 8.5% (AOR=2.53 [95%CI 1.93-6.89]), การสัมผัสใกล้ชิดผู้ป่วยวัณโรค (AOR 4.78 [95%CI 1.45-15.72]) และการมีจำนวนสมาชิกในบ้านเดียวกันมากกว่า 4 คน (AOR=2.73 [95%CI 1.15-6.49])

จากผลการศึกษาแสดงให้เห็นว่าควรมีการตรวจคัดกรองวัณโรคในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ให้สม่ำเสมอทุกปี และส่งเสริมความรู้เรื่องวัณโรคปอด โดยเฉพาะกลุ่มที่มีประวัติดื่มสุราหรือของมึนเมา มีประวัติสัมผัสใกล้ชิดผู้ป่วยวัณโรค และกลุ่มที่มีระดับ HbA1C มากกว่า 8.5%