ปัจจัยทำนายความตั้งใจในการปฏิบัติพฤติกรรมการป้องกันการติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น

บทคัดย่อ

แม้ว่าภัยคุกคามจากโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 จะลดลง แต่โรคติดเชื้ออุบัติใหม่ยังคงเป็นปัญหาสำคัญระดับโลก เมื่อมาตรการควบคุมโรคได้รับการผ่อนคลายลง การคงไว้ซึ่งพฤติกรรมป้องกัน เช่น การสวมหน้ากากอนามัย การล้างมือ และการเว้นระยะห่างทางสังคม กลับกลายเป็นเรื่องที่ท้าทายมากยิ่งขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มวัยรุ่นที่มักไม่แสดงอาการ อาจเป็นพาหะนำโรคและมีแนวโน้มที่จะละเลยมาตรการป้องกัน ส่งผลให้เกิดการแพร่กระจายของเชื้อไปยังบุคคลอื่นภายในครอบครัวและชุมชน ผ่านการติดต่อภายในสถานศึกษา นักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนต้นถือเป็นกลุ่มเป้าหมายสำคัญ เนื่องจากอยู่ในช่วงพัฒนาการที่มีอิทธิพลต่อการสร้างพฤติกรรมด้านสุขภาพในระยะยาว
อีกทั้งโรงเรียนยังเป็นสภาพแวดล้อมที่มีการสัมผัสใกล้ชิด ซึ่งเอื้อต่อการแพร่กระจายของการติดเชื้อ ดังนั้น การทำความเข้าใจถึงปัจจัยที่ส่งผลต่อการคงไว้ซึ่งพฤติกรรมป้องกันในกลุ่มนักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอน
ต้นจึงเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อเตรียมความพร้อมสำหรับการระบาดครั้งใหญ่ในอนาคต การศึกษานี้เป็นการวิจัยเชิงพรรณนาแบบหาความสัมพันธ์เชิงทำนาย มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยทำนายความตั้งใจในการปฏิบัติพฤติกรรมการป้องกันการติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาตอนต้นในจังหวัดสุรินทร์ ประกอบด้วย เจตคติ บรรทัดฐานของกลุ่มอ้างอิงและการรับรู้การควบคุมพฤติกรรม โดยใช้ทฤษฎีพฤติกรรมตามแผนเป็นกรอบแนวคิดในการศึกษาทฤษฎีนี้เน้นองค์ประกอบสำคัญสามประการ ได้แก่ ทัศนคติ บรรทัดฐานของกลุ่มอ้างอิง
และการรับรู้การควบคุมพฤติกรรม ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการกำหนดความตั้งใจและพฤติกรรม โดยเจตคติหมายถึงการประเมินของนักเรียนต่อมาตรการป้องกัน หากนักเรียนมองว่าพฤติกรรมป้องกันเป็นสิ่งที่มีคุณค่าและมีประสิทธิภาพ พวกเขาจะมีแนวโน้มที่จะปฏิบัติต่อไป ส่วนบรรทัดฐานของกลุ่มอ้างอิงสะท้อนถึงอิทธิพลของเพื่อน ครอบครัว ครู และสังคม ต่อการเลือกปฏิบัติด้านสุขภาพของนักเรียนโดยแรงกดดันทางสังคมหรือการสนับสนุนจากบุคคลสำคัญสามารถส่งผลต่อการตัดสินใจของนักเรียนได้ส่วนการรับรู้ความสามารถในการควบคุมพฤติกรรมสะท้อนถึงความมั่นใจของนักเรียนในการดำเนินพฤติกรรมป้องกัน หากพวกเขาเชื่อว่ามีทรัพยากรและความสามารถในการปฏิบัติต่อไป ก็จะมีแนวโน้มที่จะปฏิบัติพฤติกรรมดังกล่าวมากขึ้นกลุ่มตัวอย่างในการศึกษานี้ประกอบด้วยนักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนต้นจำนวน 99 รายจากโรงเรียนในสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษาที่ 33 จังหวัดสุรินทร์ ปีการศึกษา 2565 โดยใช้การสุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง ตามเกณฑ์ที่กำหนด ได้แก่ อายุระหว่าง 12-15 ปี มีความสามารถในการอ่าน เขียน และฟังภาษาไทยได้ มีความสมัครใจเข้าร่วมการศึกษา และได้รับความยินยอมจากผู้ปกครอง การคำนวณขนาดกลุ่มตัวอย่าง คำนวณโดยใช้โปรแกรม G*Power ตามสูตรวิเคราะห์การถดถอยพหุคูณ โดยกำหนดขนาดอิทธิพลที่ 0.15 อำนาจการทดสอบที่ 0.80 และระดับนัยสำคัญที่ 0.05 ได้ขนาดกลุ่มตัวอย่างที่ 77 ราย อย่างไรก็ตาม นักวิจัยเพิ่มจำนวนกลุ่มตัวอย่างอีกร้อยละ 30 เพื่อป้องกันการสูญหายของข้อมูล ดังนั้น จำนวนกลุ่มตัวอย่างทั้งหมดจึงมีจำนวน 99 คน เครื่องมือวิจัยประกอบด้วย แบบสอบถามข้อมูลทั่วไป แบบสอบถามเจตคติ แบบสอบถามบรรทัดฐานของกลุ่มอ้างอิง แบบสอบถามการรับรู้การควบคุมพฤติกรรม และแบบสอบถามความตั้งใจ เครื่องมือทั้งหมดพัฒนาโดยพาร์คและโอ และแปลเป็นภาษาไทยโดยใช้เทคนิคการแปลกลับ
การเก็บรวบรวมข้อมูลดำเนินการระหว่างเดือนกุมภาพันธ์ถึงมีนาคม พ.ศ. 2566 โดยใช้การเก็บข้อมูลที่สถานศึกษาและวิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนาและการวิเคราะห์การถดถอยพหุคูณแบบขั้นตอนผลการศึกษา พบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง (ร้อยละ 85.90) มีอายุอยู่ในช่วง 12-15 ปีอายุเฉลี่ย 13.85 ปี (SD = 1.04) ส่วนใหญ่มีประสบการณ์การเรียนรู้เกี่ยวกับโรคติดเชื้อโควิด-19 (ร้อยละ 84.80) มีประสบการณ์ในการเข้าถึงเอกสารที่นำเสนอข้อมูลเกี่ยวกับโรคติดเชื้อโควิด-19 ที่จัดทำโดยหน่วยงานในระดับประเทศ (ร้อยละ 80.80)มีประสบการณ์ในการแยกกักตัวที่เกี่ยวข้องกับโรคติดเชื้อโควิด-19 (ร้อยละ 79.80) คะแนนเจตคติโดยเฉลี่ยเท่ากับ 26.61 (SD = 2.75) แสดงว่ากลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มีเจตคติที่ดีต่อการปฏิบัติพฤติกรรมการป้องกันการติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 คะแนนบรรทัดฐานของกลุ่มอ้างอิงเฉลี่ย 61.86 (SD = 11.62)แสดงว่ากลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มีบรรทัดฐานของกลุ่มอ้างอิงต่อการปฏิบัติพฤติกรรมการป้องกันการติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ที่ดี คะแนนการรับรู้ความสามารถในการควบคุมพฤติกรรมเฉลี่ย 21.57 (SD = 2.68) แสดงว่ากลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มีการรับรู้การควบคุมการปฏิบัติตนเพื่อป้องกันการติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 อยู่ในระดับมาก
และค่าคะแนนความตั้งใจในการปฏิบัติพฤติกรรมการป้องกันการติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ค่าเฉลี่ยคะแนน 17.34 (SD = 2.09) แสดงว่ากลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่มีความตั้งใจในการปฏิบัติพฤติกรรมการป้องกันการติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 อยู่ในระดับมาก ผลการวิเคราะห์สหสัมพันธ์ พบว่า ความตั้งใจมีความสัมพันธ์ทางบวกกับตัวแปรต้นทั้ง 3 ตัวแปรอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ โดยการรับรู้การควบคุมพฤติกรรมและความตั้งใจมีความสัมพันธ์กันมากที่สุด (r=.64,p<.001) รองลงมาคือบรรทัดฐานของกลุ่มอ้างอิง (r=.52,p<.001) ส่วนตัวแปรที่มีความสัมพันธ์กับความตั้งใจน้อยที่สุดคือเจตคติ (r=.41,p<.001) ผลการวิเคราะห์พบว่าเจตคติและการรับรู้การควบคุมพฤติกรรม สามารถร่วมทำนายความตั้งใจในการปฏิบัติพฤติกรรมการป้องกันการติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ได้ร้อยละ 43.9 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (R ²=.44; p-value =.027) อย่างไรก็ตาม บรรทัดฐานของกลุ่มอ้างอิงไม่สามารถทำนายความตั้งใจดังกล่าวได้ ซึ่งแสดงให้เห็นว่าบรรทัดฐานของกลุ่มอ้างอิงอาจมีผลต่อความรู้สึกของกลุ่มตัวอย่าง เกี่ยวกับการเว้นระยะห่างทางสังคม แต่ไม่ได้มีอิทธิพลนำไปสู่ความตั้งใจในการปฏิบัติพฤติกรรมโดยตรง จากแบบสอบถามในข้อคำถามเกี่ยวกับบรรทัดฐานของกลุ่มอ้างอิง พบว่า บุคคลอ้างอิง เช่น ครู โรงเรียน และผู้ปกครอง มีคะแนนเฉลี่ยสูงสุด ในขณะที่รายการที่เกี่ยวข้องกับเพื่อนนั้นมีคะแนนต่ำสุด ผลการศึกษาในครั้งนี้สามารถนำไปใช้เป็นแนวทางในการพัฒนาโปรแกรมการศึกษาสุขภาพในโรงเรียน
โดยมุ่งเน้นการส่งเสริมเจตคติเชิงบวกต่อพฤติกรรมป้องกันโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา และเสริมสร้างการรับรู้การควบคุมพฤติกรรมเพื่อกระตุ้นความตั้งใจในการปฏิบัติพฤติกรรมการป้องกันดังกล่าว นอกจากนี้ การวิจัยในอนาคตควรพิจารณาปัจจัยอื่นเพิ่มเติม เพื่ออธิบายความแปรปรวนของความตั้งใจในการปฏิบัติพฤติกรรมการป้องกันได้อย่างครอบคลุมยิ่งขึ้น
คำสำคัญ : วัยรุ่น เชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ความตั้งใจ พฤติกรรมการป้องกัน พฤติกรรมตามแผน