ประสิทธิผลของนวัตกรรม “Sugar Safety Alert” ทางไลน์แอปพลิเคชันสำหรับผู้เป็นเบาหวานชนิดที่ 2

บทคัดย่อ

โรคเบาหวานชนิดที่ 2 เป็นโรคเรื้อรังซึ่งเป็นปัญหาสาธารณสุขที่พบอุบัติการณ์เพิ่มขึ้นและมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง การให้ความรู้และคำแนะนำในการปฏิบัติตัวเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนในรูปแบบออนไลน์ที่มีความเหมาะสม เข้าถึงง่าย และรวดเร็วยังมีอยู่จำกัด การศึกษาครั้งนี้เป็นการวิจัยกึ่งทดลองแบบ 2 กลุ่ม วัดผลก่อนหลัง เพื่อศึกษาประสิทธิผลของนวัตกรรม “Sugar Safety Alert”ทางไลน์แอปพลิเคชันสำหรับผู้เป็นเบาหวานชนิดที่ 2 กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้เป็นเบาหวานชนิดที่ 2 จำนวน 63 ราย ที่มีอายุ 20-65 ปี แบ่งเป็นกลุ่มทดลอง จำนวน 32 ราย และกลุ่มควบคุม จำนวน 31 ราย สุ่มตัวอย่างอย่างง่ายจากรายชื่อของผู้เป็นเบาหวานที่เข้าเกณฑ์คัดเข้า กลุ่มทดลองได้รับเนื้อหาในไลน์แอปพลิเคชันประยุกต์มาจากทฤษฎีแบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพร่วมกับโปรแกรมปิงปองจราจรชีวิต 7 สี ทดสอบความตรงตามเนื้อหาของแอปพลิเคชันได้ค่าความตรงตามเนื้อหา เท่ากับ .94 ประกอบด้วย การบันทึกข้อมูลระดับน้ำตาลในเลือด การแสดงผลระดับน้ำตาลในเลือด คำแนะนำทั่วไปในการดูแลตัวเองของผู้เป็นเบาหวาน
ระดับความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนจากโรคเบาหวาน และคำแนะนำความรู้ที่เฉพาะเจาะจงต่อระดับน้ำตาลในเลือดของผู้เป็นเบาหวานเฉพาะราย ความรุนแรงของการเกิดภาวะแทรกซ้อนจากโรคเบาหวาน ประโยชน์ของการป้องกันภาวะแทรกซ้อน และการส่งเสริมพฤติกรรมการป้องกันและควบคุมความรุนแรงของโรค การทดลองใช้แอปพลิเคชันเป็นเวลา 4 สัปดาห์ สัปดาห์ที่ 1 ผู้วิจัยอธิบายวิธีการใช้งาน
รูปแบบการเข้าใช้ การเริ่มเข้าใช้งาน การทำงานของไลน์แอปพลิเคชันในแต่ละส่วน การทดลองใช้ไลน์แอปพลิเคชันด้วยตนเอง และแจกสมุดสถานการณ์ระดับน้ำตาลในเลือดสัปดาห์ที่ 1–4 ที่มีความหลากหลายระดับน้ำตาลให้แต่ละบุคคล มีโจทย์สถานการณ์เพื่อให้ได้เรียนรู้
กลุ่มทดลองได้ทดลองกรอกและศึกษาเนื้อหาจากแอปพลิเคชัน
เพื่อเป็นแนวทางการปฏิบัติตัวตามคำแนะนำจากไลน์แอปพลิเคชัน สัปดาห์ที่ 2–4 ให้กลุ่มตัวอย่างกรอกข้อมูลตามโจทย์สถานการณ์ระดับน้ำตาลในเลือดที่ให้ไปในสัปดาห์แรก สัปดาห์ละ 2 ครั้ง ครั้งละ 1 ค่าระดับ ให้ครบทั้ง 8 ค่าระดับ เพื่อศึกษาคำแนะนำจากไลน์แอปพลิเคชันไว้ไปประยุกต์ใช้ในอนาคต สำหรับกลุ่มควบคุมได้รับบริการทางสุขภาพตามปกติ และเมื่อสิ้นสุดการทดลองแล้ว กลุ่มควบคุมได้ทดลองใช้ไลน์แอปพลิเคชันเช่นเดียวกับกลุ่มทดลอง ผู้วิจัยประเมินผลหลังสิ้นสุดกิจกรรมในสัปดาห์ที่ 4 โดยใช้แบบสอบถามเพื่อประเมินประสิทธิผลของนวัตกรรม Sugar Safety Alert ประกอบด้วย ความรู้เกี่ยวกับโรคเบาหวานและภาวะแทรกซ้อน การรับรู้ความเสี่ยง ความรุนแรงของการเกิดภาวะแทรกซ้อนจากโรคเบาหวาน การรับรู้ประโยชน์ของการป้องกันการเกิดภาวะแทรกซ้อนจากโรคเบาหวาน พฤติกรรมการป้องกันและควบคุมภาวะแทรกซ้อนและความรุนแรงของโรค และค่าระดับน้ำตาลในเลือด
เก็บรวบรวมข้อมูลระดับน้ำตาลในเลือดของกลุ่มตัวอย่างหลังการทดลองที่เจาะระดับน้ำตาลในเลือดในสัปดาห์เดียวกัน โดยได้รับความยินยอมจากผู้เป็นเบาหวานที่เข้าร่วมโครงการให้ใช้ข้อมูลผลระดับน้ำตาลในเลือดจากแฟ้มข้อมูลสุขภาพ (ข้อมูลทุติยภูมิ) วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติพรรณนาและเปรียบเทียบค่าเฉลี่ยภายในกลุ่มด้วยสถิติ paired t-test และเปรียบเทียบค่าเฉลี่ยระหว่างกลุ่มด้วยสถิติ Independent t-test
ผลการศึกษา พบว่า กลุ่มทดลองมีระดับความรู้ การรับรู้ความเสี่ยง ความรุนแรงการรับรู้ประโยชน์ของการป้องกันภาวะแทรกซ้อนจากโรคเบาหวาน เพิ่มสูงกว่าก่อนทดลอง และสูงกว่ากลุ่มควบคุม อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ แต่ผลการศึกษาไม่พบความแตกต่างในพฤติกรรมการป้องกันภาวะแทรกซ้อนจากโรคเบาหวานและระดับน้ำตาลในเลือด แสดงให้เห็นว่า การให้ข้อมูลที่ครอบคลุมและไม่เฉพาะเจาะจงกับภาวะแทรกซ้อน
รวมถึงระยะเวลาการทดลองที่สั้นกว่าการศึกษาก่อนหน้านี้ อาจเป็นสาเหตุที่ทำให้ไม่สามารถสังเกตเห็นการเปลี่ยนแปลงในพฤติกรรมการป้องกันภาวะแทรกซ้อนหรือระดับน้ำตาลในเลือดอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ดังนั้น ควรเพิ่มระยะเวลาการทดลองใช้ให้มากขึ้นเพื่อให้เพียงพอต่อการแสดงออกทางพฤติกรรมการป้องกันภาวะแทรกซ้อนจากโรค และการควบคุมระดับน้ำตาลสะสมในเลือด อย่างไรก็ตาม ผลการศึกษานี้ช่วยให้บุคลากรที่เกี่ยวข้องกับการดูแลผู้เป็นเบาหวานได้มีทางเลือกในการจัดกิจกรรมในหลากหลายช่องทางอย่างมีประสิทธิผลมากขึ้น ไลน์แอปพลิเคชันสามารถนำไปใช้เป็นเครื่องมือที่ช่วยในการให้ความรู้และส่งเสริมทัศนคติที่ดีในการดูแลตนเอง และควรพัฒนาให้สามารถติดตามระดับน้ำตาลอย่างต่อเนื่อง เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการดูแลผู้เป็นเบาหวานในชุมชนให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
คำสำคัญ : ระดับน้ำตาลในเลือด แบบแผนความเชื่อด้านสุขภาพ ไลน์แอปพลิเคชัน โรคเบาหวานชนิดที่ 2