การศึกษาเปรียบเทียบการปฏิบัติการพยาบาลและผลลัพธ์การดูแลผู้ป่วยเด็กติดเชื้อในกระแสเลือดตามแนวทางการประเมินแบบ Systemic Inflammatory Response Syndrome ร่วมกับ Thammasat Pediatric Early Warning Scores และ Thammasat University Hospital Pediatric Sepsis Screening Scores

บทคัดย่อ

ภาวะติดเชื้อในกระแสเลือดเป็นภาวะคุกคามต่อชีวิตและเป็นสาเหตุการเจ็บป่วยและเสียชีวิตที่สำคัญในเด็กที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล
การค้นหาผู้ป่วยและให้การดูแลอย่างรวดเร็วจะช่วยลดภาวะแทรกซ้อนและการเสียชีวิตได้ แนวทางการดูแลผู้ป่วยเด็กติดเชื้อในกระแสเลือดในโรงพยาบาลธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติ ประกอบด้วยเครื่องมือในการคัดกรองภาวะติดเชื้อในกระแสเลือดและแนวทางการดูแลรักษาอ้างอิงจาก Surviving Sepsis Campaign Guidelines เครื่องมือทางคลินิก ได้แก่ เกณฑ์การตอบสนองต่อการอักเสบทั่วร่างกาย (Systemic Inflammatory Response Syndrome: SIRS) ที่ใช้ร่วมกับการประเมินสัญญาณเตือนก่อนเข้าสู่ภาวะวิกฤตในเด็ก (Thammasat Pediatric Early Warning Scores: TPEWS) ที่ใช้เป็นมาตรฐานมาอย่างยาวนานสำหรับคัดกรองภาวะติดเชื้อในกระแสเลือดในเด็กและยกระดับการดูแลรักษา อย่างไรก็ตาม โรงพยาบาลธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติได้มีการพัฒนาเครื่องมือคัดกรองแบบใหม่ คือ
แบบประเมิน Thammasat University Hospital (TUH) Pediatric Sepsis Screening Score มีเป้าหมายเพื่อปรับปรุงประสิทธิภาพในการค้นพบผู้ป่วยในระยะแรก การวิจัยครั้งนี้เป็นการศึกษาเปรียบเทียบย้อนหลังมีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินการปฏิบัติการพยาบาลและผลลัพธ์ทางคลินิกที่ใช้การประเมินกลุ่มอาการตอบสนองต่อการอักเสบทั่วร่างกาย (SIRS) ร่วมกับการประเมินสัญญาณเตือนก่อนเข้าสู่ภาวะวิกฤตในเด็ก (TPEWS) เปรียบเทียบกับการประเมิน TUH Pediatric Sepsis Screening Score โดยใช้กรอบแนวคิดการประเมินคุณภาพการดูแลของโดนาบีเดียนเป็นแนวทางการวิจัย ประกอบด้วย 3 องค์ประกอบ ได้แก่ 1) โครงสร้าง คือ แนวทางการคัดกรองภาวะติดเชื้อในกระแสเลือดแบบเดิมและแบบใหม่ 2) กระบวนการ เกี่ยวข้องกับกิจกรรมที่ปฏิบัติจริงในการประเมินภาวะติดเชื้อในกระแสเลือดตามแนวทางการคัดกรองผู้ป่วยและการให้ยาปฏิชีวนะอย่างรวดเร็วภายใน 1 ชั่วโมง และ 3) ผลลัพธ์ ครอบคลุมตัวชี้วัดทางคลินิกที่สำคัญ ได้แก่ การเกิดภาวะช็อค การเสียชีวิตจากการติดเชื้อในกระแสเลือด และความพึงพอใจของพยาบาลวิชาชีพต่อการใช้เครื่องมือคัดกรอง

ในการเก็บรวบรวมข้อมูล ใช้แนวทางการดูแลผู้ป่วยเด็กติดเชื้อในกระแสเลือดแบบเดิมที่มีการประเมินกลุ่มอาการตอบสนองต่อการอักเสบทั่วร่างกาย (SIRS) ร่วมกับการประเมินสัญญาณเตือนก่อนเข้าสู่ภาวะวิกฤต (TPEWS) ระหว่างธันวาคม 2563 ถึงมีนาคม 2565 และแนวทางการดูแลผู้ป่วยเด็กติดเชื้อในกระแสเลือดแบบใหม่ที่มีการประเมิน TUH pediatric sepsis screening score ระหว่างเดือนเมษายน 2565 ถึงกรกฎาคม 2566 เก็บรวบรวมข้อมูลจากเวชระเบียนอิเล็กทรอนิกส์ของกลุ่มตัวอย่างผู้ป่วยเด็กที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะติดเชื้อในกระแสเลือดและเข้ารับการรักษาในหอผู้ป่วยกุมารเวชกรรม โรงพยาบาลธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติ คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจง เกณฑ์คัดเข้า คือ ผู้ป่วยเด็กที่มาด้วยอาการไข้ อุณหภูมิร่างกายมากกว่าหรือเท่ากับ 38.5 องศาเซลเซียส เกณฑ์คัดออก คือ 1) ผู้ป่วยที่มีภาวะช็อคตั้งแต่แรกรับเข้ารักษาในโรงพยาบาล 2) เวชระเบียนที่บันทึกข้อมูลไม่สมบูรณ์ 3) ญาติปฏิเสธการรักษาหรือขอยุติการรักษา 4) ผู้ป่วยที่ได้รับการส่งต่อไปโรงพยาบาลอื่น ผู้วิจัยคัดเลือกเวชระเบียนผู้ป่วยที่เป็นไปตามเกณฑ์คัดเข้าจากข้อมูลที่ได้รับจากงานสารสนเทศ กลุ่มตัวอย่างแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มที่ได้รับการดูแลตามแนวทางแบบเดิมจำนวน 281 ราย และกลุ่มที่ได้รับการดูแลตามแนวทางแบบใหม่จำนวน 514 ราย และความพึงพอใจของพยาบาลต่อการปฏิบัติตามแนวทางการดูแลผู้ป่วยเด็กติดเชื้อในกระแสเลือด จำนวน 43 ราย เกณฑ์คัดเข้า คือ 1) มีประสบการณ์ทำงานดูแลผู้ป่วยเด็กอย่างน้อย 3 ปี 2) มีประสบการณ์ดูแลผู้ป่วยตามแนวทางการดูแลผู้ป่วยเด็กติดเชื้อในกระแสเลือดทั้งแบบเก่าและใหม่ 3) มีความสมัครใจเข้าร่วมการวิจัย ผู้วิจัยเก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามซึ่งใส่ซองเอกสารและแจกจ่ายโดยตรงให้กับกลุ่มตัวอย่างพยาบาลเป็นผู้ตอบแบบสอบถามเอง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วย แบบบันทึกข้อมูลทั่วไปผู้ป่วย แบบบันทึกการประเมิน SIRS และ TPEWS แบบบันทึกการประเมิน TUH pediatric sepsis screening score แบบบันทึกการดูแลผู้ป่วย แบบประเมินผลลัพธ์การดูแล แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคลของพยาบาล และแบบสอบถามความพึงพอใจของพยาบาลต่อแนวทางการดูแลผู้ป่วยเด็กติดเชื้อในกระแสเลือด เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยทุกชนิดผ่านการตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหา ได้ค่าดัชนีความตรงเชิงเนื้อหา (CVI) เท่ากับ 1 และตรวจสอบความเชื่อมั่น (reliability) ของแบบสอบถามความพึงพอใจของพยาบาลต่อแนวทางการดูแลผู้ป่วยเด็กติดเชื้อในกระแสเลือดแบบเดิมแ
ละแบบใหม่โดยใช้สัมประสิทธิ์แอลฟาครอนบาค ได้ค่าความเชื่อมั่นเท่ากับ .95 และ .97 ตามลำดับ วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้โปรแกรมสำเร็จรูป SPSS เวอร์ชัน 29 กำหนดระดับนัยสำคัญทางสถิติ เท่ากับ 0.05 สถิติที่ใช้ ได้แก่ สถิติบรรยาย chi-square, Fisher’s exact test, independent t-test และ paired t-test

ผลการวิจัยพบว่า การเกิดภาวะติดเชื้อในกระแสเลือดของผู้ป่วยเด็กและการได้รับยาปฏิชีวนะภายใน 1 ชั่วโมงในกลุ่มที่ใช้เกณฑ์การประเมินด้วย TUH pediatric sepsis screening score มากกว่า แต่การเกิดภาวะช็อคจากการติดเชื้อในกระแสเลือดต่ำกว่ากลุ่มที่ใช้เกณฑ์การประเมินด้วย SIRS ร่วมกับ TPEWS อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ( = 10.66, p < .05) ส่วนอัตราการเสียชีวิตจากภาวะติดเชื้อในกระแสเลือดไม่แตกต่างกัน (p > .05)และความพึงพอใจโดยรวมและทุกด้านของพยา บาลต่อการปฏิบัติตามแนวทางการดูแลผู้ป่วยเด็กติดเชื้อในกระแสเลือดแบบใหม่มากกว่าแบบเดิมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (t = -5.50, p < .05) ผลการวิจัยครั้งนี้มีความสำคัญต่อการจัดการภาวะติดเชื้อในกระแสเลือดในเด็ก ผลลัพธ์นี้สนับสนุนการใช้แบบประเมิน TUH pediatric sepsis screening score ซึ่งเป็นเครื่องมือที่มีประสิทธิภาพและใช้งานง่ายสำหรับการระบุภาวะติดเชื้อในกระแสเลือดระยะแรกในผู้ป่วยเด็กและการจัดการทางคลินิก

คำสำคัญ : การเสียชีวิต แนวทางการดูแลผู้ป่วยเด็กติดเชื้อในกระแสเลือด การพยาบาลผู้ป่วยเด็กติดเชื้อในกระแสเลือด ภาวะติดเชื้อในกระแสเลือด ภาวะช็อคจากการติดเชื้อ