ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยส่วนบุคคล ความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรมของพยาบาลในการป้องกันการเกิดภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำชั้นลึกที่ขาในผู้ป่วยศัลยกรรม

บทคัดย่อ

                ภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำชั้นลึก เป็นภาวะที่ลิ่มเลือดเกิดการยึดเกาะบริเวณหลอดเลือดดำ ซึ่งจะพบได้บ่อยที่หลอดเลือดดำส่วนปลายบริเวณรยางค์ส่วนล่าง ซึ่งมักพบในผู้ปวยศัลยกรรม เนื่องจากพบปัจจัยสนับสนุนคือ การได้รับการผ่าตัดเป็นเวลานานมากกว่า 30 นาที การได้รับยาระงับความรู้สึกตัว การบาดเจ็บของหลอดเลือดจากการผ่าตัดและการอยู่บนเตียงเป็นเวลานานจากการถูกจำกัดการเคลื่อนไหวหลังผ่าตัด ปัจจุบันมีการพัฒนาแนวปฏิบัติเพื่อป้องกันภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำชั้นลึก ตั้งแต่ระยะก่อนผ่าตัดจนถึงระยะหลังผ่าตัด โดยการพยาบาลที่ต่อเนื่องจะช่วยลดการเกิดภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำชั้นลึกในระยะหลังผ่าตัดของผู้ป่วย รวมทั้งป้องกันอันตรายที่อาจเกิดขึ้นกับผู้ป่วยโดยเฉพาะการเสียชีวิตอย่างเฉียบพลันหลังผ่าตัด อย่างไรก็ตาม ยังขาดงานวิจัยในการศึกษาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์ต่อพฤติกรรมของพยาบาลในการป้องกันการเกิดภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำชั้นลึกที่ขาในผู้ป่วยศัลยกรรม ซึ่งจะนำมาเป็นข้อมูลพื้นฐานในการวางแผนพัฒนาประสิทธิภาพของการพยาบาลในการป้องกันการเกิดภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำชั้นลึกในหน่วยงานศัลยกรรม

                การศึกษานี้เป็นการวิจัยเชิงบรรยาย มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยส่วนบุคคล ความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรมของพยาบาลในการป้องกันการเกิดภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำชั้นลึกที่ขาในผู้ป่วยศัลยกรรม โดยใช้ทฤษฎีรูปแบบประสิทธิภาพบทบาทพยาบาลของเออร์วิน ร่วมกับการทบทวนวรรณกรรม โดยกำหนดองค์ประกอบให้เฉพาะเจาะจงกับบริบททางการพยาบาล ซึ่งได้แก่ โครงสร้าง กระบวนการทางการพยาบาลและผลลัพธ์จากการปฏิบัติตามกระบวนการ ซึ่งจะเชื่อมโยงให้เห็นถึงปัจจัยต่างๆ ภายในส่วนประกอบของโครงสร้างพยาบาลที่มีผลต่อกระบวนการพยาบาลในรูปแบบบทบาทอิสระ โดยการนำความรู้และทักษะไปใช้ในการให้การพยาบาลแก่ผู้ป่วย ซึ่งจะส่งผลต่อเนื่องไปยังผลลัพธ์ทางสุขภาพที่ดีของผู้ป่วย กลุ่มตัวอย่าง คือ พยาบาลวิชาชีพหน่วยงานการพยาบาลศัลยกรรมแบบเต็มเวลา และมีประสบการณ์ในการดูแลผู้ป่วยศัลยกรรมหลังผ่าตัดอย่างน้อย 1 ปีขึ้นไป ที่ปฏิบัติงาน ณ แผนกหอผู้ป่วยใน โรงพยาบาลระดับตติยภูมิ 2 แห่งในสังกัดกองทัพเรือ กระทรวงกลาโหม จำนวน 93 คน โดยเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจงตามเกณฑ์คัดเข้า เก็บรวบรวมข้อมูลระหว่างเดือน กันยายน ถึง พฤศจิกายน พ.ศ. 2567 โดยใช้แบบสอบถามจำนวน 4 ชุด ประกอบด้วย แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล แบบสอบถามความรู้ของพยาบาลเกี่ยวกับภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำชั้นลึก แบบสอบถามทัศนคติของพยาบาลในการป้องกันภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำชั้นลึก และแบบสอบถามพฤติกรรมของพยาบาลในการป้องกันการเกิดภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำชั้นลึก วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติบรรยาย หาค่าความสัมพันธ์ด้วยสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ของสเปียร์แมน และค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์พอยท์ไบซีเรียล

                ผลการวิจัยพบว่า กลุ่มตัวอย่างอายุเฉลี่ย 31.92 ปี มีประสบการณ์การทำงานในการดูแลผู้ป่วยศัลยกรรมหลังผ่าตัดเฉลี่ยเท่ากับ 9.02 ปี พยาบาลมีคะแนนความรู้โดยรวมอยู่ในระดับดี คะแนนทัศนคติโดยรวมอยู่ในเชิงบวก และคะแนนพฤติกรรมในการป้องกันการเกิดภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำชั้นลึกโดยรวมอยู่ในระดับดี เมื่อวิเคราะห์ความสัมพันธ์พบว่า ประสบการณ์การทำงานได้รับการอบรม
และความรู้ของพยาบาลเกี่ยวกับภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำชั้นลึก (r = .22, p < .05; r = .21, p < .05; r =.25, p < .05 ตามลำดับ)
มีความสัมพันธ์ทางบวกในระดับต่ำกับพฤติกรรมของพยาบาลในการป้องกันการเกิดภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำชั้นลึกอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ส่วนทัศนคติของพยาบาลในการป้องกันการเกิดภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำชั้นลึก มีความสัมพันธ์ทางบวกในระดับปานกลางกับพฤติกรรมของพยาบาลในการป้องกันการเกิดภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำชั้นลึกอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (r = .33, p < .01)
ผลการวิจัยนี้สามารถนำไปใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานในการวางแผนการพยาบาลเพื่อพัฒนาประสิทธิภาพการพยาบาลในการป้องกันการเกิดภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำชั้นลึกที่ขาในผู้ป่วยศัลยกรรมและใช้เป็นข้อมูลในการเสริมสร้างทัศนคติ ส่งเสริมความรู้และทักษะในการป้องกันการเกิดภาวะลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดดำชั้นลึกที่ขาให้แก่พยาบาลในหน่วยงานศัลยกรรม
คำสำคัญ : ทัศนคติ ภาวะลิ่มเลือดดำชั้นลึก ความรู้ พฤติกรรมการป้องกัน พยาบาลศัลยกรรม