การระบุเชื้อก่อโรคที่มีปัญหาดื้อยาในประเทศไทยระหว่างปี พ.ศ. 2557 - 2561 โดยใช้ดัชนีทางเลือกยาปฏิชีวนะ

ผู้แต่ง

  • ทวีศักดิ์ มโนมยิทธิกาญจน์ ฝ่ายเภสัชกรรม ศูนย์หัวใจสิริกิติ์ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น
  • นุศราพร เกษสมบูรณ์ สาขาวิชาเภสัชศาสตรสังคมและการบริหาร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น
  • แสง อุษยาพร ภาควิชาเภสัชกรรมปฏิบัติ คณะเภสัชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

คำสำคัญ:

ดัชนีทางเลือกยาปฏิชีวนะ, การดื้อยาต้านจุลชีพ, เชื้อก่อโรคที่พบบ่อย, ประเทศไทย

บทคัดย่อ

ความเป็นมา: สถานการณ์การดื้อยาต้านจุลชีพของเชื้อก่อโรคชนิดหนึ่ง ๆ มักเกี่ยวข้องกับยาปฏิชีวนะหลายชนิดเสมอ ซึ่งยาปฏิชีวนะบางชนิดอาจมีความไวลดลง ในขณะที่ยาปฏิชีวนะชนิดอื่นอาจมีความไวเพิ่มขึ้น ทำให้ยากต่อการประเมินภาพรวมของสถานการณ์การดื้อยา ดัชนีทางเลือกยาปฏิชีวนะ (antibiotic options index, AOI) สามารถแสดงสถานการณ์นี้ในรูปแบบความน่าจะเป็นของการรักษาด้วยยาปฏิชีวนะ

วัตถุประสงค์: เพื่อระบุเชื้อก่อโรคที่เป็นปัญหาโดยใช้ดัชนีทางเลือกยาปฏิชีวนะจากเชื้อก่อโรคที่พบบ่อย 8 ชนิดที่แยกได้จากตัวอย่างเลือดในประเทศไทยระหว่างปี พ.ศ. 2557 - 2561

วิธีวิจัย: รวบรวมข้อมูลความไวต่อยาปฏิชีวนะของเชื้อก่อโรคทั้ง 8 ชนิดที่แยกได้จากตัวอย่างเลือด จากแอนติไบโอแกรมระหว่างปี พ.ศ. 2557 - 2561 ซึ่งเผยแพร่โดยเว็บไซต์ของศูนย์เฝ้าระวังการดื้อยาต้านจุลชีพแห่งชาติ หลังจากนั้นนำมาสร้างดัชนีทางเลือกยาปฏิชีวนะ ซึ่งแทนด้วยสัญลักษณ์ AOIm2 หมายถึงความน่าจะเป็นที่จะมียาปฏิชีวนะที่มีประสิทธิผลอย่างน้อย 2 ชนิดจากตัวเลือกยาปฏิชีวนะทั้งหมด m ชนิด ทั้งนี้ กำหนดให้เชื้อก่อโรคที่เป็นปัญหาคือ เชื้อก่อโรคที่มีค่า AOIm2 ของกลุ่มยาปฏิชีวนะหลัก (1o AOIm2) หรือกลุ่มยาปฏิชีวนะรอง (2o AOIm2) ต่ำกว่าร้อยละ 80

ผลการวิจัย: ระหว่างปี พ.ศ. 2557-2560 พบว่าเชื้อก่อโรคที่มีค่า 1o AOIm2  ต่ำกว่าร้อยละ 80 มี 5 ชนิด ได้แก่ Acinetobacter baumannii, Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Enterococcus faecium, และ Streptococcus pneumoniae ส่วนใน พ.ศ. 2561 มีเชื้อก่อโรคที่เป็นปัญหาเช่นเดียวกับปี พ.ศ. 2557-2560 ยกเว้น A. baumannii ช่วงระหว่างปี พ.ศ. 2557-2561 เชื้อก่อโรคที่มี 2o AOIm2 ต่ำกว่าร้อยละ 80 มีเพียงชนิดเดียวคือ A. baumannii

สรุปผล: เชื้อก่อโรคที่มีค่า 1o AOIm2 ต่ำกว่าร้อยละ 80 มี 5 ชนิด ระหว่างปี พ.ศ. 2557 - 2560 และ 4 ชนิดในปี พ.ศ. 2561 ส่วนเชื้อก่อโรคที่มีค่า 2o AOIm2 ต่ำกว่าร้อยละ 80 มีเพียงหนึ่งชนิดระหว่างปี พ.ศ. 2557 – 2561

Author Biographies

ทวีศักดิ์ มโนมยิทธิกาญจน์, ฝ่ายเภสัชกรรม ศูนย์หัวใจสิริกิติ์ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น

ภ.บ., ปร.ด.(เภสัชกรรมและระบบสุขภาพ)

นุศราพร เกษสมบูรณ์, สาขาวิชาเภสัชศาสตรสังคมและการบริหาร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น

ภ.บ., ปร.ด.

แสง อุษยาพร, ภาควิชาเภสัชกรรมปฏิบัติ คณะเภสัชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ภ.บ., B.C.I.D.P.

References

Kraker MEA, Wolkewitz M, Davey PG, Grundmann H. Clinical impact of antimicrobial resistance in European hospitals: Excess mortality and length of hospital stay related to methicillin-resistant Staphylococcus aureus bloodstream infections. Antimicrob Agents Chemother. 2011;55(4):1598–605.

Cosgrove SE. The relationship between antimicrobial resistance and patient outcomes: mortality, length of hospital stay, and health care costs. Clin Infect Dis. 2006;42(Suppl 2): S82-9.

Dellit TH, Owens RC, McGowan JE, Gerding DN, Weinstein RA, Burke JP, et al. Infectious Diseases Society of America and the Society for Healthcare Epidemiology of America guidelines for developing an institutional program to enhance antimicrobial stewardship. Clin Infect Dis. 2007;44(2):159–77.

Timsit JF, Harbarth S, Carlet J. De-escalation as a potential way of reducing antibiotic use and antimicrobial resistance in ICU. Intensive Care Med. 2014;40:1580–2.

Munoz-Price LS, Quinn JP. Deconstructing the infection control bundles for the containment of carbapenem-resistant Enterobacteriaceae. Curr Opin Infect Dis. 2013;26(4):378–87.

Tacconelli E, Cataldo MA, Dancer SJ, Angelis GD, Falcone M, Frank U, et al. ESCMID guidelines for the management of the infection control measures to reduce transmission of multidrug-resistant Gram-negative bacteria in hospitalized patients. Clin Microbiol Infect. 2014;20 (Suppl 1):1–55.

Doshi P. Speeding new antibiotics to market: A fake fix? BMJ. 2015;350:h1453.

Laxminarayan R, Duse A, Wattal C, Zaidi AKM, Wertheim HFL, Sumpradit N, et al. Antibiotic resistance—the need for global solutions. Lancet Infect Dis. 2013;13(12):1057–98.

Centers for Disease Control and Prevention. US CDC report on antibiotic resistance threats in the United States, 2013 [Internet]. [cited 2020 January 30]. Available from: https://www.cdc.gov/drugresistance/threat-report-2013/pdf/ar-threats-2013-508.pdf

Manomayitthikan T, Borlace GN, Kessomboon N. Development of an antibiotic options index for antibiotic resistance monitoring. Southeast Asian J Trop Med Public Health. 2016;47(6):1288–97.

National Antimicrobial Resistance Surveillance Center of Thailand. Antibiogram [Internet]. [cited 2020 February 10]. Available from: http://narst.dmsc.moph.go.th/antibiograms.html

Clinical and laboratory standards institute. M100 Performance standards for antimicrobial susceptibility testing [Internet]. [cited 2020 January 15]. Available from: https://file.qums.ac.ir/repository/mmrc/CLSI-2018-M100-S28.pdf

National Antimicrobial Resistance Surveillance Center of Thailand. Antibiogram [Internet]. [cited 2020 February 10]. Available from: http://narst.dmsc.moph.go.th/antibiograms/anti2000.pdf

Malathum K. Antibiotic resistance crisis and antibiotic use in Thailand. The report of the situation of drug system 2010:11-15 (in Thai). Available from: http://www.thaidrugwatch.org/download/otherprint/2010_drug_system_report.pdf

Cao J, Song W, Gu B, Mei Y, Tang J, Meng L, et al. Correlation between carbapenem consumption and antimicrobial resistance rates of Acinetobacter baumannii in a university-affiliated hospital in China. J Clin Pharmacol. 2013;53:96-102.

Yang P, Chen Y, Jiang S, Shen P, Lu X, Xiao Y, et al. Association between antibiotic consumption and the rate of carbapenem-resistant Gram-negative bacteria from China based on 153 tertiary hospitals data in 2014. Antimicrob Resist Infect Control. 2018;7:137.

Downloads

เผยแพร่แล้ว

28-04-2022