ปัจจัยที่ส่งผลต่อความสม่ำเสมอในการรับประทานยาต้านไวรัสเอชไอวีของผู้ติดเชื้อเอชไอวีวัยผู้ใหญ่ในโรงพยาบาลระดับทุติยภูมิแห่งหนึ่งในจังหวัดนครราชสีมา
DOI:
https://doi.org/10.14456/taj.2024.11คำสำคัญ:
ผู้ติดเชื้อเอชไอวี, ผู้ใหญ่, ความสม่ำเสมอในการรับประทานยาต้านไวรัสบทคัดย่อ
การวิจัยหาความสัมพันธ์เชิงทำนาย เพื่อศึกษาปัจจัยที่ส่งผลต่อความสม่ำเสมอในการรับประทานยาต้านไวรัสของผู้ติดเชื้อเอชไอวีวัยผู้ใหญ่ ในคลินิกยาต้านไวรัส แผนกผู้ป่วยนอก โรงพยาบาลชุมชนระดับทุติยภูมิแห่งหนึ่งในจังหวัดนครราชสีมา กลุ่มตัวอย่างเลือกแบบเฉพาะเจาะจง 173 คน เก็บข้อมูลตั้งแต่เดือนกรกฎาคม 2566 โดยใช้ (1) แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคลและข้อมูลด้านการรักษา (2) แบบสอบถามอาการข้างเคียงจากการรับประทานยาต้านไวรัสเอชไอวี (3) แบบสอบถามความเชื่อเกี่ยวกับการรับประทานยา (4) แบบสอบถามความรอบรู้ด้านสุขภาพ และ (5) แบบวัดคะแนนความสม่ำเสมอในการรับประทานยาต้านไวรัส ตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหาโดยผู้ทรงคุณวุฒิ 3 ท่าน ได้ค่า CVI=1.00 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา สถิติไคสแควร์ และการวิเคราะห์ถดถอยเชิงโลจิสติกแบบไบนารี ผลการวิจัย พบว่า ผู้ติดเชื้อเอชไอวีส่วนใหญ่เคยลืมและเคยรับประทานยาผิดเวลา (ร้อยละ 62.43 และ 67.63 ตามลำดับ) ปัจจัยที่ส่งผลต่อความสม่ำเสมอในการรับประทานยาต้านไวรัสเอชไอวีของผู้ติดเชื้อเอชไอวีวัยผู้ใหญ่อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.05) ได้แก่ ระยะเวลาในการรักษา 1-3 ปี (adj. OR=6.44) ประวัติการรักษาไม่ต่อเนื่อง (adj. OR=6.43) มีอาการข้างเคียงจากยาต้านไวรัส (adj. OR=2.71) และความเชื่อเฉพาะด้านการรับรู้ความจำเป็นต่อการรับประทานยาในระดับต่ำถึงปานกลาง (adj. OR=4.02) โดยร่วมกันพยากรณ์ได้ ร้อยละ 36.1 (Nagelkerke R2=0.361) ผลการศึกษาครั้งนี้สะท้อนให้เห็นถึงความจำเป็นของการมีระบบการประเมินอาการข้างเคียงและการรับรู้ความจำเป็นในการรับประทานยาต้านไวรัส ระบบการติดตามข้อมูลความต่อเนื่องในการรักษา เพื่อวางแนวทางหรือพัฒนาโครงการในการส่งเสริมให้ผู้ติดเชื้อเอชไอวีมีพฤติกรรมการรับประทานยาต้านไวรัสสม่ำเสมอต่อเนื่อง โดยเฉพาะในกลุ่มผู้ติดเชื้อที่มีระยะเวลาในการรักษา 1-3 ปี
Downloads
References
World Health Organization. HIV statistics, globally and by WHO region 2023 [Internet]. Geneva: World Health Organization; 2023 [cited 2023 Jul 23]. Available from: https://cdn.who.int/media/docs/default-source/hq-hiv-hepatitis-and-stis-library/j0294-who-hiv-epi-factsheet-v7.pdf
Department of Disease Control, Ministry of Public Health. Annual Report 2022 Division of AIDS and STIs. Nonthaburi: Department of Disease Control, Ministry of Public Health; 2019. (in Thai)
Centers for Disease Control and Prevention. Understanding the HIV care continuum. Atlanta: Centers for Disease Control and Prevention; 2019.
Conway B. The role of adherence to antiretroviral therapy in the management of HIV infection. J Acquir Immune Defic Syndr. 2007;45(Suppl 1):14-8.
Ponboobpha A, Maneesriwongul W, Sa-nongdej W. Relationships between selected factors and adherence to antiretroviral therapy among people living with HIV. Journal of The Royal Thai Army Nurses. 2022;23(3):314-22. (in Thai)
World Health Organization. Adherence to long-term therapies: evidence for action. Geneva: World Health Organization; 2003.
Gast A, Mathes T. Medication adherence influencing factors-an (updated) overview of systematic reviews. Syst Rev. 2019;8(1):112.
Srirach C, Boonshuyar C, Pacheun O. Health behaviors and adherence to antiretroviral drug among people living with human immunodeficiency virus. Journal of Nursing Siam University. 2018;19(37):39-55. (in Thai)
Kioko MT, Pertet AM. Factors contributing to antiretroviral drug adherence among adults living with HIV or AIDS in a Kenyan rural community. Afr J Prim Health Care Fam Med. 2017;9(1):1-7.
Bantie B, Seid A, Kerebeh G, Alebel A, Dessie G. Loss to follow-up in “test and treat era” and its predictors among HIV-positive adults receiving ART in Northwest Ethiopia: Institution-based cohort study. Front Public Health. 2022;10:876430.
Telayneh AT, Tesfa M, Woyraw W, Temesgen H, Alamirew NM, Haile D, et al. Time to lost to follow-up and its predictors among adult patients receiving antiretroviral therapy retrospective follow-up study Amhara Northwest Ethiopia. Sci Rep. 2022;12(1):2916.
Fazeli PL, Woods SP, Gakumo CA, Mugavero MJ, Vance DE. Critical and not functional, health literacy is associated with missed HIV clinic visits in adults and older adults living with HIV in the Deep South. AIDS Care. 2020;32(6):694-700.
Stonbraker S, Smaldone A, Luft H, Cushman LF, Nadal LL, Halpern M, et al. Associations between health literacy HIV-related knowledge and information behavior among persons living with HIV in the Dominican Republic. Public Health Nurs. 2018;35(3):166-75.
Sianturi EI, Perwitasari DA, Soltief SN, Islam A, Geboers B, Taxis K. Health literacy of people living with HIV in a rural area in Indonesia: a cross-sectional study. Health Soc Care Community. 2020;29(1):127-34.
World Health Organization. International statistical classification of diseases and related health problems: 10th revision. 5th ed. Geneva: World Health Organization; 2016.
Achappa B, Madi D, Bhaskaran U, Ramapuram JT, Rao S, Mahalingam S. Adherence to antiretroviral therapy among people living with HIV. N Am J Med Sci. 2013;5(3):220-3.
Horne R, Weinman J, Hankins M. The beliefs about medicines questionnaire: the developments and evaluation of a new method for assessing the cognitive representation of medication. Psychol Health. 1999;14(1):1-24.
Leaungsomnapa Y, Leaungsomnapa S, Promproh S, Thasirasawad P, Keawchaum R, Suworawatanakul W. Confirmatory factor analysis of beliefs about medicine questionnaire in Thai Version. The Journal of Prapokklao Hospital Clinical Medical Education Center. 2014;31(4):297-310. (in Thai)
Suka M, Odajima T, Kasai M, Igarashi A, Ishikawa H, Kusama M, et al. The 14-item health literacy scale for Japanese adults (HLS-14). Environ Health Prev Med. 2013;18(5):407-15.
Boonsatean W, Reantippayasakul A. The association of health literacy with self-management in people with type 2 diabetes living in communities Pathum Thani province. Thai Red Cross Nursing Journal. 2021;14(1):198-212. (in Thai)
Mannheimer S, Friedland G, Matts J, Child C, Chesney M. The consistency of adherence to antiretroviral therapy predicts biologic outcomes for human immunodeficiency virus-infected persons in clinical trails. Clin Infect Dis. 2002;34(8):1115-21.
Schneider J, Kaplan SH, Greenfield S, Li W, Wilson IB. Better physician-patient relationships are associated with higher reported adherence to antiretroviral therapy in patients with HIV infection. J Gen Intern wed. 2004;19(11):1096-103.
Chaiyasit Y. Boonyaleepan S. Health behaviors of HIV/AIDS patients receiving antiretroviral therapy more than 10 Years [master’s thesis]. Khon Kaen: Khon Kaen University; 2010. 121 p. (in Thai)
Santos ASC, Silveira EA, Falco MO. Gastrointestinal symptoms in HIV-infected patients: female sex and smoking as risk factors in an outpatient cohort in Brazil. PLoS One. 2016;11(10): e0164774.
Horne R, Cooper V, Gellaitry G, Date HL, Fisher M. Patients’ perceptions of highly active antiretroviral therapy in relation to treatment uptake and adherence the utility of the necessity-concerns framework. J Acquir Immune Defic Syndr. 2007;45(3):334-41.
Phillips LA, Diefenbach MA, Kronish IM, Negron RM, Horowitz CR. The necessity-concerns framework: a multidimensional theory benefits from multidimensional analysis. Ann Behav Med. 2014;48(1):7-16.
Leaungsomnapa Y, Promproh S, Leaungsomnapa S, Sourthao Y. Influence of beliefs about medication on high group of medication adherence in hypertensive patients. The Journal of Prapokklao Hospital Clinical Medical Education Center. 2013;30(2):146-57. (in Thai)
Anderson AN, Haardorfer R, Holstad MM, Nguyen MLT, Waldrop-Valverde D. Predictors of disparities in retention in care among African Americans living with HIV. AIDS Care. 2021;33(1):54-62.
Kumkrong C. Relationships of health literacy and knowledge about antiretroviral therapy to medication adherence among people living with HIV. Kuakarun Journal of Nursing. 2015;21(2):211-28. (in Thai)
Chanklin U, Markmee P. Factors influencing self-disclosure of HIV status among persons living with HIV and AIDS in a lower north province. Kuakarun Journal of Nursing. 2022;29(1):41-53. (in Thai)
