การทบทวนสถานการณ์การจัดบริการภายใต้โครงการงบจ่ายตามตัวชี้วัดเกณฑ์คุณภาพและผลงานบริการในหน่วยบริการปฐมภูมิ

บทคัดย่อ

Reviewing the situation of service provision under the Quality and Outcome Framework (QOF)

in primary care units

โครงการงบจ่ายตามตัวชี้วัดเกณฑ์คุณภาพและผลงานบริการในหน่วยงานปฐมภูมิ เริ่มดำเนินการโดยสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) ในปีงบประมาณ 2557 มีจุดมุ่งหมายที่จะใช้กลไกด้านการเงินกระตุ้นหรือจูงใจให้สถานพยาบาลพัฒนาตนเองจนสามารถให้บริการปฐมภูมิที่มีคุณภาพและได้ผลลัพธ์ทางสุขภาพตามตัวชี้วัดที่กำหนด การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อทบทวนสถานการณ์ที่เกี่ยวข้องกับโครงการ QOF ในหน่วยบริการปฐมภูมิ โดยใช้วิธีการศึกษาเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลด้วยการทบทวนเอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึก และการสนทนากลุ่ม ซึ่งกลุ่มตัวอย่างประกอบด้วยผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย ได้แก่ ผู้กำหนดนโยบาย ผู้บริหาร นักวิชาการ ผู้ปฏิบัติงานระดับพื้นที่ ได้แก่ สำนักงานสาธารณสุขจังหวัด (สสจ.) สำนักงานสาธารณสุขอำเภอ (สสอ.) โรงพยาบาล โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) รวมถึงหน่วยงานไม่แสวงกำไร ผลการศึกษาพบว่า จากการดำเนินโครงการ QOF ในระยะเวลา 2 ปีที่ผ่านมายังไม่มีความชัดเจนในการบรรลุวัตถุประสงค์ของโครงการ คือ การเพิ่มคุณภาพบริการปฐมภูมิ อย่างไรก็ตาม โครงการ QOF ส่งผลให้ความร่วมมือในการทำงานของเครือข่ายบริการดีขึ้น หน่วยบริการได้รับเงินสนับสนุนเพิ่มขึ้นซึ่งช่วยชดเชยความขาดแคลนของงบประมาณพื้นฐาน และผู้ปฏิบัติงานสามารถดำเนินงานตามตัวชี้วัดคุณภาพที่กำหนดไว้ได้ แต่ยังมีปัญหาอุปสรรคในการดำเนินโครงการช่วงเริ่มต้น บทเรียนที่ได้จากโครงการ QOF นี้จะเป็นประโยชน์สำหรับผู้กำหนดนโยบายและผู้ปฏิบัติงานในการปรับปรุงการดำเนินโครงการในอนาคต อีกทั้งยังชี้ให้เห็นว่า ตัวชี้วัดคุณภาพเป็นหนึ่งในเครื่องมือสำคัญที่สามารถนำมาใช้ในการพัฒนาคุณภาพงานบริการปฐมภูมิได้

In the fiscal year 2014, the National Health Security Office (NHSO) initiated the Quality and Outcomes Framework (QOF) for the Thai primary care. The purpose was to provide financial incentives to health facilities for improving the quality of primary care services by using quality indicators. Currently, no monitoring and evaluation of the program and quality indicators were conducted in systematic manner. This study aims to review current situation of the QOF program implementation, obstacles and factors affecting the implementation of the program in terms of management and the development of indicators. This qualitative study used different methods including literature review, in-depth interviews and focus group discussions. The stakeholders involved in this study were policy makers, healthcare professionals cover central and regional organizations. The study found that the QOF program implementation had some limitations including policy alignment between the Ministry of Public Health (MOPH) and the NHSO, the development of quality indicators, and the reporting systems and reliable databases. The MOPH and the NHSO should jointly manage the project at the policy level and implement the policy in the same direction, indicators should be developed from evidence based, transparent process and involvement of all relevant stakeholders and improving the information technology system of the MOPH so that reliable data can be obtained and used. Finally, the learned lessons on the current QOF will be useful for policymakers and health practitioners in improving the implementation of this initiative.