การประเมินคาร์บอนฟุตพริ้นท์ของโรงงานผลิตวัคซีนแห่งหนึ่งในจังหวัดสระบุรี

Main Article Content

รุ่งนภา จิรวัฒน์สมพร
บุษราคัม ฐิตานุวัฒน์

บทคัดย่อ

อุตสาหกรรมการผลิตวัคซีน มีกิจกรรมต่าง ๆ ที่มีความต้องการใช้ทั้งพลังงานและทรัพยากรสิ้นเปลือง ในรูปแบบต่าง ๆ ซึ่งเกี่ยวข้องโดยตรงกับการปล่อยก๊าซเรือนกระจก การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินปริมาณการปล่อยและดูดกลับก๊าซเรือนกระจก (GHGs) และเพื่อเสนอแนะมาตรการในการลดการปล่อย GHGs ให้กับโรงงานผลิตวัคซีนแห่งหนึ่งในจังหวัดสระบุรี โดยประยุกต์ใช้หลักการประเมินคาร์บอนฟุตพริ้นท์ขององค์กรเป็นเครื่องมือในการศึกษา ผลจากการศึกษาพบว่า ปริมาณการปล่อย GHGs ของโรงงานผลิตวัคซีน มีค่าเท่ากับ 6,974,252.99 กิโลกรัมคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่าต่อปี (kgCO2e/y) การปล่อย GHGs ทางอ้อมจากการใช้พลังงานไฟฟ้า เป็นกิจกรรมที่ส่งผลต่อปริมาณการปล่อย GHGs สูงที่สุด คิดเป็นร้อยละ 67.43 รองลงมาเป็นการปล่อย GHGs ทางอ้อมอื่น ๆ และการปล่อย GHGs ทางตรง คิดเป็นร้อยละ 23.08 และ 9.49 ตามลำดับ กิจกรรมที่ส่งผลต่อการปล่อย GHGs สูงสุด 5 อันดับแรก ได้แก่ การใช้และการได้มาซึ่งไฟฟ้า การใช้และการได้มาซึ่ง LPG การใช้ไข่ไก่ฟัก การใช้สารทำความเย็น และการกำจัดของเสียทั่วไป (ปริมาณการปล่อย GHGs เท่ากับ 5,631,207.39, 576,488.71, 244,821.55, 224,268.00 และ154,771.24 kgCO2e/y ตามลำดับ) ขณะที่ปริมาณการดูดกลับ GHGs จากการปลูกไม้ยืนต้น มีค่าเท่ากับ 21,907 kgCO2e/y ดังนั้นคาร์บอนฟุตพริ้นท์ขององค์กรจึงมีค่าเท่ากับ 6,952,345.99 kgCO2e/y แนวทางในการลดการปล่อย GHGs สำหรับโรงงานฯ สามารถลดได้เพิ่มเติมจากกิจกรรมการคัดแยกของเสียรีไซเคิลและของเสียอินทรีย์ ทดแทนการกำจัดโดยวิธีฝังกลบ โดยจะสามารถลดการปล่อย GHGs ได้เท่ากับ 23,215 และ 30,954 kgCO2e/y ตามลำดับ

Article Details

รูปแบบการอ้างอิง
จิรวัฒน์สมพร ร. ., & ฐิตานุวัฒน์ บ. (2025). การประเมินคาร์บอนฟุตพริ้นท์ของโรงงานผลิตวัคซีนแห่งหนึ่งในจังหวัดสระบุรี. วารสารสาธารณสุข มหาวิทยาลัยบูรพา, 20(1), 104–119. สืบค้น จาก https://he02.tci-thaijo.org/index.php/phjbuu/article/view/273744
ประเภทบทความ
นิพนธ์ต้นฉบับ (Original Articles)

เอกสารอ้างอิง

Greenpeace. ผลกระทบภาวะโลกร้อน [อินเทอร์เน็ต]. 2566 [เข้าถึงเมื่อ 2566 ธ.ค. 10]. เข้าถึงได้จาก: https://www.greenpeace.org/thailand/explore/protect/climate/impacts

สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. การตั้งเป้าหมายของไทยเพื่อลดผลกระทบการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ตามแนวทางจากการประชุม COP26 [อินเทอร์เน็ต]. 2566 [เข้าถึงเมื่อ 2568 ก.พ. 15]. เข้าถึงได้จาก: https://www.nxpo.or.th/th/9651

องค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก. รายชื่อบริษัทและองค์กรที่ขอการรับรอง [อินเทอร์เน็ต]. 2568 [เข้าถึงเมื่อ 2568 ก.พ. 15]. เข้าถึงได้จาก: https://thaicarbonlabel.tgo.or.th/index.php?lang=TH&mod=YjNKbllXNXBlbUYwYVc5dVgyRndjSEp2ZG1Gcw

Gonzalez-Delgado AD, Garcia-Martinez JB, Barajas-Solano AF. Environmental Evaluation of a Vaccine Production Plant in North-East Colombia. Chem Eng Trans. 2022;95:229-34. เข้าถึงได้จาก: https://www.cetjournal.it/cet/22/95/039.pdf

Sukkar E. Green vaccine procurement: How multilateral organisations can prepare for sustainability. Economist Impact. 2024 Apr. Available from: https://impact.economist.com/health/green-vaccine-procurement-how-multilateral-organisations-can-prepare-sustainability

องค์การเภสัชกรรม. รายงานความยั่งยืน ปี 2566 [อินเทอร์เน็ต]. 2566 [เข้าถึงเมื่อ 2567 พ.ย. 8]. หน้า 135. เข้าถึงได้จาก: https://www.gpo.or.th/view/839

Sanofi. Climate Change – Road to Net Zero [อินเทอร์เน็ต]. 2023 ก.พ. 17 [เข้าถึงเมื่อ 2568 มิ.ย. 4]. เข้าถึงได้จาก: https://www.sanofi.com/assets/dotcom/content-app/documents/climate-change-road-to-net-zero.pdf

องค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก. ค่าการปล่อยก๊าซเรือนกระจก (Emission Factor) รวบรวมมาจากข้อมูลทุติยภูมิสำหรับการประเมินคาร์บอนฟุตพริ้นท์ขององค์กร [อินเทอร์เน็ต]. 2565 [เข้าถึงเมื่อ 2567 พ.ย. 8]. เข้าถึงได้จาก: https://thaicarbonlabel.tgo.or.th/index.php?lang=TH&mod=YjNKbllXNXBlbUYwYVc5dVgyVnRhWE56YVc5dQ

องค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก. ค่า Emission Factor แบ่งตามประเภทกลุ่มอุตสาหกรรม [อินเทอร์เน็ต]. 2565 [เข้าถึงเมื่อ 2567 พ.ย. 8]. เข้าถึงได้จาก: https://thaicarbonlabel.tgo.or.th/index.php?lang=TH&mod=Y0hKdlpIVmpkSE5mWlcxcGMzTnBiMjQ

IPCC. 2006 IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories. Eggleston HS, Buendia L, Miwa K, Ngara T, Tanabe K, editors. Hayama (Japan): Institute for Global Environmental Strategies; 2006. Chapter 6: Wastewater Treatment and Discharge; p. 6.11-6.14. เข้าถึงได้จาก: https://www.ipcc-nggip.iges.or.jp/public/2006gl/pdf/5_Volume5/V5_6_Ch6_Wastewater.pdf

Department for Energy Security and Net Zero, Department for Environment, Food & Rural Affairs, Department for Transport (UK). Government Greenhouse Gas Conversion Factors for Company Reporting 2023: Methodology Paper for Conversion Factors Final Report [อินเทอร์เน็ต]. 2023 [เข้าถึงเมื่อ 2567 พ.ย. 8]. หน้า 102. เข้าถึงได้จาก: https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/1161317/2023-ghg-cf-methodology-paper.pdf

บุญญิศา บัวเผื่อน. การประเมินคาร์บอนฟุตพริ้นท์ขององค์กร กรณีศึกษาบริษัท บีเอ็มที เอเชีย จำกัด [วิทยานิพนธ์ปริญญาโท]. กรุงเทพฯ: สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์; 2563.

องค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก. การฝึกอบรมหลักสูตรความรู้เบื้องต้นโครงการ T-VER ภาคป่าไม้ และการเกษตรสำหรับผู้ประเมินภายนอกและผู้พัฒนาโครงการ: หัวข้อวิธีการคำนวณการลด/กักเก็บก๊าซเรือนกระจกภาคป่าไม้. 2564. หน้า 26.

องค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก. ข้อกำหนดในการคำนวณและรายงานคาร์บอนฟุตพริ้นท์ขององค์กร. 2565.

Kurzweil P, Müller A, Wahler S. The Ecological Footprint of COVID-19 mRNA Vaccines: Estimating Greenhouse Gas Emissions in Germany. Int J Environ Res Public Health. 2021 Jul 12;18(14):7425. เข้าถึงได้จาก: https://www.mdpi.com/1660-4601/18/14/7425

เตือนใจ ดุลย์จินดาชบาพร, ลำใย ณีรัตนพันธุ์, นุชนาท วรารักษ์ประภัทร์. คาร์บอนฟุตพริ้นท์ขององค์กรของโรงงานสุรา. วารสารวิชาการโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า. 2557;12:45.

ชลิดา สมมะณา, เศรษฐ์ สัมภัตตะกุล. การประเมินและจัดการก๊าซเรือนกระจกโดยใช้คาร์บอนฟุตพริ้นท์องค์กรของบริษัทผลิตชิ้นส่วนอิเล็กทรอนิกส์ [วิทยานิพนธ์ปริญญาโท]. เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่; 2564.

นวพร เหลืองยวง, สุพรรณนิกา วัฒนะ. การประเมินคาร์บอนฟุตพริ้นท์ขององค์กร กรณีศึกษา โรงงานอุตสาหกรรมผลิตเครื่องดื่ม (PM04) [วิทยานิพนธ์ปริญญาโท]. มหาสารคาม: มหาวิทยาลัยมหาสารคาม; 2565. เข้าถึงได้จาก: https://khoon.msu.ac.th/_dir/fulltext/2023/01/Nawaporn_Luengyuang65.pdf

My Green Lab, Urgentem. The Carbon Impact of Biotech & Pharma: A Roadmap to 1.5°C [อินเทอร์เน็ต]. 2021 [เข้าถึงเมื่อ 2568 มิ.ย. 4]. เข้าถึงได้จาก: https://www.mygreenlab.org/uploads/2/1/9/2/21945752/the_carbon_impact_of_biotech_and_pharma_-_a_roadmap_to_1.5c_final_report.pdf

GlobalData. Anheuser-Busch InBev: Greenhouse Gases Emissions in 2021 [อินเทอร์เน็ต]. อัปเดต 2022 [เข้าถึงเมื่อ 2566 พ.ย. 29]. เข้าถึงได้จาก: https://www.globaldata.com/data-insights/consumer/anheuser-busch-inbev-greenhouse-gases-emissions-2091498/

ภัทรานิษฐ์ ปริญญากุลเสฏฐ์. รายงานวิจัยสถาบัน เรื่อง การประเมินศักยภาพในการลดคาร์บอนฟุตพริ้นท์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี [อินเทอร์เน็ต]. นครราชสีมา: ส่วนอาคารสถานที่ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี; 2563 [เข้าถึงเมื่อ 2568 มิ.ย. 4]. เข้าถึงได้จาก: http://sutir.sut.ac.th:8080/jspui/handle/123456789/8350

องค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก. การฝึกอบรมหลักสูตรความรู้เบื้องต้นโครงการ T-VER ภาคป่าไม้ และการเกษตรสำหรับผู้ประเมินภายนอกและผู้พัฒนาโครงการ หัวข้อวิธีการคำนวณการลด/กักเก็บก๊าซเรือนกระจกภาคป่าไม้. 2564. หน้า 31. ไม่พบแหล่งที่มาออนไลน์ที่ชัดเจน.

บ้านและสวน. รวม 10 ต้นไม้ยืนต้นโตเร็ว ให้ร่มเงาและบังแดดได้ดีมาก [อินเทอร์เน็ต]. 2021 เม.ย. 18 [เข้าถึงเมื่อ 2567 พ.ย. 8]. เข้าถึงได้จาก: https://www.baanlaesuan.com/229858/plant-scoop/growing-so-fast

กรมพัฒนาพลังงานทดแทนและอนุรักษ์พลังงาน. คู่มือแนวทางการอนุรักษ์พลังงาน. 2566. ไม่พบแหล่งที่มาออนไลน์ที่ชัดเจนสำหรับฉบับปี 2566.

Biogenetech. การประชุมวิชาการประจำปี 2567 ของมูลนิธิส่งเสริมการศึกษาไข้หวัดใหญ่ บริษัท ไบโอจีนีเทค จำกัด. กรุงเทพฯ: บริษัทไบโอจีนีเทค; 2567.