ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อความรอบรู้ในการเลี้ยงดูเด็กปฐมวัยของปู่ย่า ตายาย จังหวัดจันทบุรี

บทคัดย่อ

ช่วงปฐมวัยถือเป็นช่วงเวลาที่สำคัญอย่างยิ่งในการพัฒนาของสมองและพัฒนาการตลอดช่วงชีวิต ในสังคมไทย ปู่ย่าตายายมีบทบาทในการเลี้ยงดูเด็กในวัยนี้ ความรอบรู้ของปู่ย่าตายายจึงมีความสำคัญต่อการส่งเสริมการเลี้ยงดูที่เหมาะสมต่อพัฒนาการและการเจริญเติบโตของเด็ก การวิจัยครั้งนี้เป็นการศึกษาเชิงวิเคราะห์ภาคตัดขวาง เพื่อศึกษาสถานการณ์ความรอบรู้สุขภาพในการเลี้ยงดูเด็กปฐมวัย และปัจจัยทำนายความรอบรู้สุขภาพในการเลี้ยงดูเด็กปฐมวัยของปู่ย่า ตายาย ในจังหวัดจันทบุรี กลุ่มตัวอย่าง คือ ปู่ย่าตายายที่เป็นผู้เลี้ยงดูหลาน อายุแรกเกิด ถึง 4 ปี 11 เดือน 29วัน จำนวน 250 คน โดยการสุ่มกลุ่มตัวอย่างแบบหลายขั้นตอน เก็บรวบรวมข้อมูลระหว่างเดือน สิงหาคม - กันยายน 2567 ด้วยแบบสัมภาษณ์เกี่ยวกับ ความรอบรู้สุขภาพในการเลี้ยงดูเด็กปฐมวัย ซึ่งมีค่าความตรงเชิงเนื้อหา เท่ากับ .93  และมีค่าความเที่ยง เท่ากับ .91 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณา และการวิเคราะห์สมการถดถอยพหุคูณแบบขั้นตอน ผลการวิจัยพบว่า ปู่ย่า ตายาย ส่วนใหญ่ ร้อยละ 74.40 มีความรอบรู้ด้านสุขภาพในการเลี้ยงดูเด็กปฐมวัยในระดับไม่เพียงพอ ปัจจัยที่สามารถร่วมกันทำนายระดับความรอบรู้ในการเลี้ยงดูเด็กปฐมวัยของปู่ย่า ตายาย อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ การมีโทรศัพท์/เครื่องมือสื่อสาร ความสามารถในการอ่านออกเขียนได้ การมีย่าเป็นผู้เลี้ยงดูหลัก การเป็นสมาชิกกลุ่มของชุมชน การได้รับแรงสนับสนุนด้านวัสดุอุปกรณ์จากอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน แรงสนับสนุนด้านการประเมินจากองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และการได้รับแรงสนับสนุนด้านอารมณ์จากเจ้าหน้าที่สาธารณสุข ซึ่งสามารถร่วมกันทำนายได้ร้อยละ 34.00 ของความแปรปรวน (R² = .340, p < .001) ดังนั้น บุคลากรสาธารณสุขและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรออกแบบกิจกรรมเพื่อเสริมสร้างความรอบรู้ในการเลี้ยงดูเด็กปฐมวัยที่เหมาะสมให้กับปู่ย่า ตายาย โดยคำนึงถึงปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อศักยภาพในการเรียนรู้ และให้การสนับสนุนในด้านต่างๆ ตามบริบทและความต้องการของปู่ย่า ตายาย