การพัฒนาข้อเสนอเชิงนโยบายและรูปแบบการจัดการศึกษาพยาบาลโดยชุมชนมีส่วนร่วม เพื่อเสริมสร้างความเข้มแข็งของระบบสุขภาพ

บทคัดย่อ

การจัดการศึกษาพยาบาลโดยชุมชนมีส่วนร่วมเพื่อผลิตกำลังคนทางการพยาบาลในระบบสุขภาพมีความสำคัญอย่างยิ่ง อย่างไรก็ตามยังไม่พบรูปแบบการจัดการศึกษาพยาบาลโดยชุมชนมีส่วนร่วมในระบบการศึกษาพยาบาลที่ยั่งยืนในประเทศไทย การวิจัยแบบผสมผสานครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อการพัฒนาข้อเสนอเชิงนโยบายและรูปแบบการจัดการศึกษาพยาบาลโดยชุมชนมีส่วนร่วมเพื่อเสริมสร้างความเข้มแข็งของระบบสุขภาพ การวิจัยแบ่งเป็น 3 ระยะ ได้แก่ 1) ศึกษาสภาพการณ์จริง 2) พัฒนาข้อเสนอเชิงนโยบายและรูปแบบการจัดการศึกษาพยาบาลโดยชุมชนมีส่วนร่วม และ 3) ประเมินความเป็นไปได้และความเหมาะสมในการนำไปปฏิบัติของข้อเสนอเชิงนโยบายและรูปแบบ กลุ่มตัวอย่างจำนวน 80 คน ประกอบด้วย ผู้บริหาร อาจารย์ นักศึกษา ศิษย์เก่า และผู้แทนชุมชน เครื่องมือวิจัย ได้แก่ แบบสอบถามและแบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง รวบรวมข้อมูลโดยการตอบแบบสอบถามและสนทนากลุ่ม วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยสถิติเชิงพรรณนา ส่วนข้อมูลเชิงคุณภาพวิเคราะห์ด้วยการสรุปอุปนัย ผลการศึกษาพบว่า รูปแบบการจัดการศึกษาพยาบาลที่พบส่วนใหญ่ ได้แก่ 1) การเรียนรู้โดยใช้ชุมชนเป็นฐาน  2) การเรียนรู้โดยใช้โครงการเป็นฐาน 3) การเรียนรู้แบบบริการสังคม และ 4) การเรียนรู้แบบสหวิชาชีพ ข้อเสนอเชิงนโยบาย ได้แก่ 1) จัดทำแผนการผลิตบัณฑิตพยาบาลรองรับระบบสุขภาพในปัจจุบันและอนาคต 2) พัฒนาหรือปรับเปลี่ยนหลักสูตรให้สอดคล้องกับบริบทของพื้นที่และพลวัตของระบบสุขภาพ 3) กำหนดนโยบายร่วมและจัดทำแผนความร่วมมือระดับหน่วยงาน/พื้นที่ 4) พัฒนาศักยภาพ ระบบ และกลไกขับเคลื่อนงานในระดับพื้นที่อย่างต่อเนื่อง และ 5) พัฒนาเครื่องมือกำกับ ติดตาม และประเมินการเปลี่ยนแปลง ผลลัพธ์ และผลกระทบ ข้อเสนอแนะจากการวิจัยคือการพัฒนาห้องเรียนชุมชนต้นแบบในการจัดการศึกษาพยาบาลที่ชุมชนมีส่วนร่วมในระบบการศึกษาพยาบาล