ความชุกและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการสูญเสียฟันในผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 อำเภอคูเมือง จังหวัดบุรีรัมย์
คำสำคัญ:
การสูญเสียฟัน, โรคเบาหวานชนิดที่ 2, ความรอบรู้ด้านทันตสุขภาพ, ดัชนีอิชเนอร์บทคัดย่อ
การวิจัยเชิงวิเคราะห์แบบภาคตัดขวางนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความชุกและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการสูญเสียฟันในผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 อำเภอคูเมือง จังหวัดบุรีรัมย์ กลุ่มตัวอย่างจำนวน 363 คน ที่ถูกเลือกโดยการสุ่มแบบเป็นระบบ ตอบแบบสอบถามแบบมีโครงสร้างที่ได้รับการตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหาโดยผู้เชี่ยวชาญ 3 ท่าน และทดสอบค่าความเที่ยงของเครื่องมือ ได้ค่าสัมประสิทธิ์แอลฟ่าของคอนบาช (Cronbach’s Alpha) เท่ากับ 0.84 ใช้สถิติเชิงพรรณนาในการอธิบายสถานการณ์ความชุกของการสูญเสียฟันและสมการการถดถอยพหุโลจิสติกในการประเมินปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการสูญเสียฟันในผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 นำเสนอค่า Adjusted OR (ORadj) ที่ช่วงเชื่อมั่น 95%CI
ผลการศึกษา พบว่า ความชุกของการสูญเสียฟันในผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 เท่ากับร้อยละ 77.13 ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการสูญเสียฟัน ได้แก่ ปัจจัยคุณลักษณะส่วนบุคคลด้านอาชีพเกษตรกร/รับจ้าง/ค้าขาย (ORadj = 5.07, 95% CI = 1.92 to 13.39) ปัจจัยระดับน้ำตาลในเลือด (ORadj = 4.46, 95% CI = 2.04 to 9.74) ปัจจัยการบริโภคเครื่องดื่มรสหวาน (ORadj = 4.00, 95% CI = 1.40 to 11.39) ปัจจัยการเข้าพบทันตบุคลากร (ORadj = 11.87, 95% CI = 5.94 to 23.74)
ปัจจัยความรู้ความเข้าใจทางสุขภาพช่องปาก (ORadj = 2.43, 95% CI = 1.16 to 5.08) และปัจจัยการเข้าถึงข้อมูลสุขภาพ (ORadj = 5.16, 95% CI = 2.08 to 12.79) สรุปได้ว่า ผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 2 มีความชุกของการสูญเสียฟันในระดับสูง ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการสูญเสียฟันส่วนใหญ่เป็นปัจจัยที่สามารถปรับเปลี่ยนได้ จึงควรมีการพัฒนาโปรแกรมส่งเสริมทันตสุขภาพเชิงบูรณาการสำหรับผู้ป่วยโรคเบาหวาน
เอกสารอ้างอิง
Saeedi P, Petersohn I, Salpea P, Malanda B, Unwin N, Colagiuri S, et al. Global and regional diabetes prevalence estimates for 2019 and projections for 2030 and 2045: Results from the International Diabetes Federation Diabetes Atlas, 9th edition. Diabetes Research and Clinical Practice. 2019; 157: 107843.
Health Data Center. รายงานสถานะสุขภาพ [อินเทอร์เน็ต]. นนทบุรี: กระทรวงสาธารณสุข; 2566-2567 [เข้าถึงเมื่อ 20 ธ.ค. 2567]. เข้าถึงได้จาก: https://hdcservice.moph.go.th/hdc/reports/report
วิชัย เอกพลากร, หทัยชนก พรรคเจริญ, วราภรณ์ เสถียรนพเก้า. รายงานการสำรวจสุขภาพประชาชนไทย โดยการตรวจร่างกาย ครั้งที่ 6 พ.ศ. 2562 - 2563. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์อักษรกราฟฟิคแอนด์ดีไซน์; 2564.
สำนักทันตสาธารณสุข กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. รายงานผลการสำรวจสภาวะสุขภาพช่องปากแห่งชาติ ครั้งที่ 9 ประเทศไทย พ.ศ. 2566. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์อักษรกราฟฟิคแอนด์ดีไซน์; 2567.
Furukawa T, Wakai K, Yamanouchi K, Oshida Y, Miyao M, Watanabe T, et al. Associations of periodontal damage and tooth loss with atherogenic factors among patients with type 2 diabetes mellitus. Intern Med. 2007; 46(17): 1359-64.
Hastings JF, Vasquez E. Diabetes and tooth loss among working-age African Americans: A national perspective. Soc Work Public Health. 2017; 32(7): 443-51.
ศักดิ์สิทธิ คำเกาะ, ชบาไพร สุวรรณชัยรบ, ศุภศิลป์ ดีรักษา, รัชฎา ฉายจิต. ความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ด้านทันตสุขภาพกับการสูญเสียฟันของผู้ใหญ่ที่เป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2. วารสารโรงพยาบาลสกลนคร. 2563; 23(1): 63-72.
Erfan O, Mahmody H. Comparison of dental caries and tooth loss prevalence between diabetic and non-diabetic patients: Kabul, Afghanistan. Eur J Dent Oral Health. 2023; 4(4): 1-4.
ธิดา รัตนวิไลศักดิ์, จิราพร แน่นอุดร. การศึกษาสภาวะทันตสุขภาพและปัจจัยที่เกี่ยวข้องในผู้สูงอายุ อำเภอเมืองบุรีรัมย์. วารสารการแพทย์โรงพยาบาลศรีสะเกษ สุรินทร์ บุรีรัมย์. 2554; 26(1): 13-22.
กนกอร โพธิ์ศรี, เกรียงศักดิ์ เวทีวุฒาจารย์. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการสูญเสียฟันของผู้สูงอายุที่มีอายุช่วง 60-74 ปี ในเขตและนอกเขตเทศบาลนครขอนแก่น อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น. วารสารทันตาภิบาล. 2558; 26(2): 73-86.
López-Gómez SA, González-López BS, Scougall-Vilchis RJ, Pontigo-Loyola AP, Márquez-Corona MDL, Villalobos-Rodelo JJ, et al. Tooth loss in patients with and without diabetes. J Am Dent Assoc. 2020; 151(4): 276-86.
Zhang Y, Leveille SG, Shi L. Multiple chronic diseases associated with tooth loss among the US adult population. Front Big Data. 2022; 5: 932618.
Souto MLS, Rovai ES, Villar CC, Braga MM, Pannuti CM. Effect of smoking cessation on tooth loss: A systematic review with meta-analysis. BMC Oral Health. 2019; 19(1): 245.
กวินธิดา สิงห์ทะ, ศศนัท เรือนปัญโญ, มุจลินท์ แปงศิริ, สิวลี รัตนปัญญา. พฤติกรรมที่มีความสัมพันธ์กับการสูญเสียฟันในผู้สูงอายุ ตำบลข่วงเปา อำเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม่. วารสารสาธารณสุขล้านนา. 2563; 16(1): 46-56.
Wiener RC, Shen C, Findley PA, Sambamoorthi U, Tan X. The association between diabetes mellitus, sugar-sweetened beverages, and tooth loss in adults: Evidence from 18 states. J Am Dent Assoc. 2017; 148(7): 500-9.
Hsieh FY, Bloch DA, Larsen MD. A simple method of sample size calculation for linear and logistic regression. Stat Med. 1998; 17(14): 1623-34.
กองสุขศึกษา กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ, สถาบันวิจัยพฤติกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัย ศรีนครินทรวิโรฒ. แบบประเมินความรอบรู้ด้านสุขภาพ. นนทบุรี: กระทรวงสาธารณสุข; 2557.
Eichner K. Renewed examination of the group classification of partially edentulous arches by Eichner and application advices for studies on morbidity statistics. Stomatol DDR. 1990; 40(8): 321-5.
Taylor GW, Borgnakke WS. Periodontal disease: Associations with diabetes, glycemic control and complications. Oral Dis. 2008; 14(3): 191-203.
Jiang L, Li J, Yang Z, Huang X, Zhong X, Huang Y, et al. Analysis of epidemiological trends of and associated factors for tooth loss among 35- to 44-year-old adults in Guangdong, Southern China, 1995-2015: A population-based cross-sectional survey. BMC Oral Health. 2023; 23(1): 74.
Petersen PE, Baez RJ, Ogawa H. Global application of oral disease prevention and health promotion as measured 10 years after the 2007 World Health Assembly statement on oral health. Community Dent Oral Epidemiol. 2019; 47(1): 1-9.
Watt RG, Heilmann A, Listl S, Peres MA. London Charter on Oral Health Inequalities. J Dent Res. 2016; 95(3): 245-47.
Vu GT, Little BB, Lai PC, Cheng GL. Tooth loss and uncontrolled diabetes among US adults. J Am Dent Assoc. 2022; 153(6): 542-51.
Kim S, Park S, Lin M. Permanent tooth loss and sugar-sweetened beverage intake in U.S. young adults. J Public Health Dent. 2017; 77(2): 148-54.
Salas MMS, Nascimento GG, Vargas-Ferreira F, Tarquinio SB, Huysmans MC, Demarco FF. Diet influenced tooth erosion prevalence in children and adolescents: Results of a meta-analysis and meta-regression. J Dent. 2015; 43(8): 865-75.
Cheng R, Yang H, Shao M, Hu T, Zhou X. Dental erosion and severe tooth decay related to soft drinks: A case report and literature review. J Zhejiang Univ Sci B. 2009; 10(5): 395-99.
Lula EC, Ribeiro CC, Hugo FN, Alves CM, Silva AA. Added sugars and periodontal disease in young adults: An analysis of NHANES III data. Am J Clin Nutr. 2014; 100(4): 1182-187.
McGrath C, Saesan R, Yahya NA. Relationship between dental attendance and tooth loss among older adults in Thailand. Gerodontology. 2019; 36(2): 138-45.
Listl S, Grytten JI, Birch S. What is health economics and why is it important? Results from a population-based survey of dental health professionals. Eur J Dent Educ. 2018; 22(4): 233-41.
ชนนิกานต์ เขื่อนเขตร, สมชาย จาดศรี. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการสูญเสียฟันในผู้สูงอายุ ชนเผ่าม้ง และลัวะ ของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านน้ำตวง อำเภอแม่จริม จังหวัดน่าน. วารสารวิชาการสาธารณสุขชุมชน. 2567; 10(2): 98-109.
Horowitz AM, Kleinman DV. Oral health literacy: A pathway to reducing oral health disparities in Maryland. J Public Health Dent. 2012; 72(s1): S26-S30.
Baskaradoss JK. Relationship between oral health literacy and oral health status. BMC Oral Health. 2018; 18(1): 172.
Kanupuru KK, Fareed N, Sudhir KM. Relationship between oral health literacy and oral health status among adults attending dental college hospital. J Educ Health Promot. 2020; 9: 196.
Eichner K. Über eine Gruppeneinteilung der Lückengebisse für die Prothetik. Dtsch Zahnärztl Z. 1955; 10: 1831-834.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารทันตาภิบาล
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารทันตาภิบาล
