กรณีศึกษาภาวะพิษต่อระบบประสาทส่วนกลางจากวอริโคนาโซล

บทคัดย่อ

ภาวะพิษต่อระบบประสาทส่วนกลางจากวอริโคนาโซลเป็นฤทธิ์ไม่พึงประสงค์ที่พบได้บ่อย และมีความสัมพันธ์กับระดับวอริโคนาโซลในเลือดที่สูงเกินระดับปกติ ร่วมกับมีปัจจัยอื่นที่ทำให้มีการขจัดยาออกได้ลดลง ภาวะพิษนี้สามารถป้องกันได้โดยการเริ่มใช้ยาในขนาดที่แนะนำ (ขนาดยาตามน้ำหนักตัว) ตรวจติดตามการทำงานของตับ ตรวจวัดระดับวอริโคนาโซลในเลือด ผู้ป่วยที่มีอาการดังกล่าวสามารถหายได้โดยการหยุดยาหรือลดขนาดยา และแก้ไขปัจจัยร่วมที่เป็นสาเหตุของภาวะพิษต่อระบบประสาทส่วนกลางจากวอริโคนาโซล บทความนี้เป็นกรณีศึกษาผู้ป่วยหญิงไทย อายุ 40 ปี มีโรคประจำตัวเป็น B cell - acute lymphoblastic leukemia (B-ALL) ได้รับวอริโคนาโซลชนิดรับประทานขนาด 200 มิลลิกรัม ทุก 12 ชั่วโมง (4.7 มิลลิกรัม/กิโลกรัม) เพื่อรักษาการติดเชื้อราที่ปอด หลังได้รับยา 3 วัน ผู้ป่วยมีอาการสับสน พูดเรื่อยเปื่อย หูแว่ว (ได้ยินเสียงคนพูด) เห็นภาพหลอน (เห็นนางฟ้าปลายเตียง) แพทย์คาดว่าผู้ป่วยเป็นภาวะพิษต่อระบบประสาทส่วนกลางจากวอริโคนาโซล จึงส่งให้เภสัชกรประเมิน ซึ่งจากผลตรวจร่างกาย ผลตรวจทางห้องปฏิบัติการและประวัติการรักษา พบว่าผู้ป่วยได้รับยาในขนาดที่สูงกว่าคำแนะนำเล็กน้อย และมีค่าการทำงานของตับที่ผิดปกติ ซึ่งสาเหตุดังกล่าว ทำให้ระดับวอริโคนาโซลในเลือดเพิ่มสูงขึ้นจนเกิดภาวะพิษต่อระบบประสาทส่วนกลาง
จากกรณีศึกษาแสดงให้เห็นว่าการป้องกันพิษต่อระบบประสาทส่วนกลางจากวอริโคนาโซลมีความสำคัญ เภสัชกรสามารถมีบทบาทในการป้องกันการเกิดภาวะดังกล่าว โดยการคัดกรองผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยง ทบทวนขนาดยาที่ได้รับ ยาอื่นที่ผู้ป่วยได้รับร่วมด้วย รวมถึงปฏิกิริยาระหว่างยา พร้อมทั้งให้คำปรึกษาแนะนำในการตรวจติดตามค่าการทำงานของตับและการตรวจวัดระดับยาในเลือด รวมถึงช่วยสืบค้นสาเหตุและปัจจัยร่วมในการเกิดพิษต่อระบบประสาทส่วนกลางจากวอริโคนาโซล