อาการแสดงทางคลินิก ระดับโปรแลคติน และการจัดการ ในผู้ป่วยที่มีภาวะโปรแลคตินในเลือดสูงจากยาจิตเวช

ผู้แต่ง

  • ชมภูนุช วีระวัธนชัย กลุ่มงานเภสัชกรรม โรงพยาบาลพระศรีมหาโพธิ์
  • อภิรดี แสงงาม กลุ่มงานเภสัชกรรม โรงพยาบาลพระศรีมหาโพธิ์
  • กมลรัตน์ โสมรักษ์ กลุ่มงานเภสัชกรรม โรงพยาบาลพระศรีมหาโพธิ์
  • สิปณัฐ ศิลาเกษ กลุ่มงานการแพทย์ โรงพยาบาลพระศรีมหาโพธิ์
  • ทวนธน บุญลือ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี

คำสำคัญ:

ระดับโปรแลคติน, ยาจิตเวช, ภาวะโปรแลคตินในเลือดสูง, การจัดการ

บทคัดย่อ

ความเป็นมา: ภาวะโปรแลคตินในเลือดสูงเป็นอาการไม่พึงประสงค์ที่พบได้บ่อยในผู้ป่วยจิตเวชที่ได้รับยาต้านโรคจิต

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาอาการแสดงทางคลินิกและผลลัพธ์การจัดการภาวะโปรแลคตินในเลือดสูง

วิธีวิจัย: การศึกษาเชิงวิเคราะห์แบบภาคตัดขวางในผู้ป่วยโรคทางจิตเวชที่ได้รับการรักษาด้วยยาต้านโรคจิต และมีอาการแสดงของภาวะโปรแลคตินในเลือดสูงโดยทำการคัดกรองจากแบบสอบถามที่พัฒนาโดยผู้วิจัย กลุ่มตัวอย่างได้รับการวัดระดับโปรแลคตินในเลือดที่เริ่มต้นและหลังจากได้รับการจัดการ

ผลการวิจัย: ผู้ป่วยที่เข้าร่วมการศึกษาจำนวน 127 ราย มีระดับโปรแลคตินในเลือดสูงจำนวน 109 ราย (ร้อยละ 85.83) อาการแสดงที่พบมากที่สุด คือ ประจำเดือนผิดปกติ จำนวน 84 ราย (ร้อยละ 77.06) พบค่าเฉลี่ยของระดับโปรแลคตินในเลือดมากที่สุดในกลุ่มผู้ป่วยที่ได้รับ amisulpride รองลงมาคือ paliperidone และยาต้านโรคจิตกลุ่มเก่าร่วมกับกลุ่มใหม่ ตามลำดับ การจัดการที่มีผลในการคงระดับโปรแลคตินในเลือดไม่ให้สูง ได้แก่ การลดขนาดยาที่เป็นสาเหตุ (p-value < 0.001) การเปลี่ยนยาเป็นยาที่คงระดับโปรแลคติน (p-value = 0.02) และการให้ยาขนาดเดิมและติดตามอาการ (p-value = 0.001)

สรุปผล: ผู้ป่วยจิตเวชที่มีอาการแสดงทางคลินิกที่เกี่ยวเนื่องกับโปรแลคตินสูงส่วนมากจะตรวจพบระดับโปรแลคตินสูง อาการแสดงที่พบมากที่สุดคือ ประจำเดือนผิดปกติ มีหลายวิธีการจัดการที่ลดระดับโปรแลคตินในเลือดได้อย่างมีนัยสำคัญ ควรมีการพัฒนาและวางแนวทางการติดตามและการจัดการภาวะนี้ในผู้ป่วยจิตเวชต่อไป

Author Biographies

ชมภูนุช วีระวัธนชัย, กลุ่มงานเภสัชกรรม โรงพยาบาลพระศรีมหาโพธิ์

ภ.บ., ภ.ม. (เภสัชกรรมคลินิก)

อภิรดี แสงงาม, กลุ่มงานเภสัชกรรม โรงพยาบาลพระศรีมหาโพธิ์

ภ.บ., ภ.ม. (เภสัชกรรมคลินิก)

กมลรัตน์ โสมรักษ์, กลุ่มงานเภสัชกรรม โรงพยาบาลพระศรีมหาโพธิ์

ภ.บ., ภ.ม. (เภสัชกรรมคลินิก)

สิปณัฐ ศิลาเกษ, กลุ่มงานการแพทย์ โรงพยาบาลพระศรีมหาโพธิ์

พ.บ., ว.ว. (จิตเวชศาสตร์)

ทวนธน บุญลือ, คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี

ภ.บ., ว.ภ. (เภสัชบำบัด)

References

Madhusoodanan S, Parida S, Jimenez C. Hyperprolactinemia associated with psychotropics--a review. Hum Psychopharmacol. 2010;25(4):281-97.

Fitzgerald P, Dinan TG. Prolactin and dopamine: What is the connection? A review article. J Psychopharmacol. 2008;22(2 Suppl):12-9.

Tewksbury A, Olander A. Management of antipsychotic-induced hyperprolactinemia. Ment Health Clin. 2016;6(4):185-90.

Bushe C, Shaw M, Peveler RC. A review of the association between antipsychotic use and hyperprolactinaemia. J Psychopharmacol. 2008;22(2 Suppl):46-55.

Byerly M, Suppes T, Tran QV, Baker RA. Clinical implications of antipsychotic-induced hyperprolactinemia in patients with schizophrenia spectrum or bipolar spectrum disorders: recent developments and current perspectives. J Clin Psychopharmacol. 2007;27(6):639-61.

Holt RI, Peveler RC. Antipsychotics and hyperprolactinaemia: mechanisms, consequences and management. Clin Endocrinol (Oxf). 2011;74(2):141-7.

Peuskens J, Pani L, Detraux J, De Hert M. The effects of novel and newly approved antipsychotics on serum prolactin levels: a comprehensive review. CNS Drugs. 2014;28(5):421-53.

Grigg J, Worsley R, Thew C, Gurvich C, Thomas N, Kulkarni J. Antipsychotic-induced hyperprolactinemia: synthesis of world-wide guidelines and integrated recommendations for assessment, management and future research. Psychopharmacology (Berl). 2017;234(22):3279-97.

Rusgis MM, Alabbasi AY, Nelson LA. Guidance on the treatment of antipsychotic-induced hyperprolactinemia when switching the antipsychotic is not an option. Am J Health Syst Pharm. 2021;78(10):862-71.

Dehelean L, Romosan AM, Papava I, Bredicean CA, Dumitrascu V, Ursoniu S, et al. Prolactin response to antipsychotics: an inpatient study. PLoS One. 2020;15(2):e0228648. doi: 10.1371/journal.pone.0228648.

Alosaimi FD, Fallata EO, Abalhassan M, Alhabbad A, Alzain N, Alhaddad B, et al. Prevalence and risk factors of hyperprolactinemia among patients with various psychiatric diagnoses and medications. Int J Psychiatry Clin Pract. 2018;22(4):274-81.

Walters J, Jones I. Clinical questions and uncertainty--prolactin measurement in patients with schizophrenia and bipolar disorder. J Psychopharmacol. 2008;22(2 Suppl):82-9.

Kelly DL, Conley RR. A randomized double-blind 12-week study of quetiapine, risperidone or fluphenazine on sexual functioning in people with schizophrenia. Psychoneuroendocrinology. 2006;31(3):340-6.

Roke Y, Buitelaar JK, Boot AM, Tenback D, van Harten PN. Risk of hyperprolactinemia and sexual side effects in males 10-20 years old diagnosed with autism spectrum disorders or disruptive behavior disorder and treated with risperidone. J Child Adolesc Psychopharmacol. 2012;22(6):432-9.

Bargiota SI, Bonotis KS, Messinis IE, Angelopoulos NV. The effects of antipsychotics on prolactin levels and women's menstruation. Schizophr Res Treatment. 2013;2013:502697. doi: 10.1155/2013/502697.

Glocker C, Grohmann R, Engel R, Seifert J, Bleich S, Stübner S, et al. Galactorrhea during antipsychotic treatment: results from AMSP, a drug surveillance program, between 1993 and 2015. Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci. 2021;271(8):1425-35.

Rettenbacher MA, Hofer A, Ebenbichler C, Baumgartner S, Edlinger M, Engl J, et al. Prolactin levels and sexual adverse effects in patients with schizophrenia during antipsychotic treatment. J Clin Psychopharmacol. 2010;30(6):711-5.

Redman B, Kitchen C, Johnson KW, Bezwada P, Kelly DL. Levels of prolactin and testosterone and associated sexual dysfunction and breast abnormalities in men with schizophrenia treated with antipsychotic medications. J Psychiatr Res. 2021;143:50-3.

Kopecek M, Bares M, Svarc J, Dockery C, Horácek J. Hyperprolactinemia after low dose of amisulpride. Neuro Endocrinol Lett. 2004;25(6):419-22.

Skopek M, Manoj P. Hyperprolactinaemia during treatment with paliperidone. Australas Psychiatry. 2010;18(3):261-3.

Kearns AE, Goff DC, Hayden DL, Daniels GH. Risperidone-associated hyperprolactinemia. Endocr Pract. 2000;6(6):425-9.

Stojkovic M, Radmanovic B, Jovanovic M, Janjic V, Muric N, Ristic DI. Risperidone induced hyperprolactinemia: from basic to clinical studies. Front Psychiatry. 2022;13:874705. doi: 10.3389/fpsyt.2022.874705.

Gupta S, Lakshmanan DAM, Khastgir U, Nair R. Management of antipsychotic-induced hyperprolactinaemia. BJPsych Advances. 2017;23(4):278-86.

Labad J, Montalvo I, González-Rodríguez A, García-Rizo C, Crespo-Facorro B, Monreal JA, et al. Pharmacological treatment strategies for lowering prolactin in people with a psychotic disorder and hyperprolactinaemia: a systematic review and meta-analysis. Schizophr Res. 2020;222:88-96.

Navy H, Gardner K. Strategies for managing medication-induced hyperprolactinemia. Current Psychiatry. 2018;17(3):42-7.

Downloads

เผยแพร่แล้ว

28-12-2022