กรณีศึกษาภาวะถอนยาจากเฟนทานิลในผู้ป่วยวิกฤตเด็ก

บทคัดย่อ

ผู้ป่วยเด็กในหอผู้ป่วยเวชบำบัดวิกฤตมักจะมีความเจ็บปวดจากสภาวะโรคและการทำหัตถการ รวมถึงในบางรายมีการใส่ท่อช่วยหายใจ จึงจำเป็นต้องได้รับยาระงับปวดและยาสงบระงับ โดยยาที่มีการใช้บ่อย คือ เฟนทานิล อย่างไรก็ตามพบว่าการใช้เฟนทานิลขนาดสูงและระยะเวลานานแล้วหยุดทันทีทำให้เกิดอาการถอนยาตามมาได้ ซึ่งอาการดังกล่าวสามารถป้องกันได้โดยการให้เฟนทานิลในขนาดที่เหมาะสม หยุดยาเมื่อหมดข้อบ่งใช้ แต่หากได้รับเฟนทานิลเกินกว่า 5 วันหรือขนาดยาสะสมเกิน 0.48 มิลลิกรัม/กิโลกรัม ควรค่อยๆ ลดขนาดยาและพิจารณาให้ยาในกลุ่มโอปิออยด์อื่นที่มีค่าครึ่งชีวิตยาวกว่า เช่น เมททาโดน หรือมอร์ฟีนรูปแบบรับประทานทดแทน บทความนี้เป็นกรณีศึกษา ผู้ป่วยเด็กไทยเพศชาย อายุ 1 เดือน เป็นโรคหัวใจพิการแต่กำเนิด ได้รับเฟนทานิลขนาด 1 – 3 ไมโครกรัม/กิโลกรัม/ชั่วโมง เป็นเวลานาน 11 วัน เมื่อหยุดเฟนทานิลผู้ป่วยมีอาการกระวนกระวาย อาเจียน หายใจเร็ว และเหงื่อแตก ทำการประเมิน withdrawal assessment tool-1 ได้ 4 คะแนน ซึ่งเข้าได้กับอาการถอนยากลุ่มโอปิออยด์ จึงให้มอร์ฟีนรูปแบบรับประทานทดแทนเฟนทานิล และลดมอร์ฟีนอย่างช้าๆ จนสามารถหยุดยาได้ โดยใช้เวลาในการรักษาอาการถอนยา 12 วัน

จากกรณีศึกษาแสดงให้เห็นว่าอาการถอนยาเป็นอาการที่สามารถป้องกันและรักษาได้ เภสัชกรมีบทบาทในการช่วยประเมินความเสี่ยงในการเกิดภาวะถอนยา รวมทั้งให้คำแนะนำในการเลือกยาทดแทนแก่แพทย์ และคำนวณขนาดยาทดแทนที่เหมาะสมในผู้ป่วยแต่ละราย