ความสัมพันธ์เชิงทำนายของปัจจัยด้านเพศ อายุ และระดับความดันโลหิตกับภาวะน้ำหนักเกิน/อ้วนในผู้ป่วยความดันโลหิตสูงที่มารักษา ในสถานบริการระดับปฐมภูมิ
คำสำคัญ:
ความดันโลหิตสูง, น้ำหนักเกิน-อ้วน, ปัจจัยเสี่ยงโรคหัวใจและหลอดเลือดบทคัดย่อ
บทคัดย่อ:
วัตถุประสงค์การวิจัย: ศึกษาความสัมพันธ์เชิงทำนายของปัจจัยด้านเพศ อายุ ระดับความดันโลหิต กับภาวะน้ำหนักเกิน/อ้วนในผู้ป่วยความดันโลหิตสูงที่มารักษาในสถานบริการสุขภาพระดับปฐมภูมิ
การออกแบบวิจัย: การวิจัยแบบบรรยายของความสัมพันธ์เชิงทำนาย
การดำเนินการวิจัย: ข้อมูลทุติยภูมิจากโครงการวิจัยภาคตัดขวางสามโครงการ กลุ่มตัวอย่าง ผู้ป่วยความดันโลหิตสูงรวม 782 ราย จำแนกค่าดัชนีมวลกายตามเกณฑ์ของชาวเอเชีย จัดเป็นกลุ่มภาวะน้ำหนักเกิน/อ้วน (ค่าดัชนีมวลกาย ≥ 23.0 กก./ตร.ม.) กับกลุ่มน้ำหนักไม่เกิน (ค่าดัชนีมวลกาย< 23.0 กก./ตร.ม.) จำแนกอายุออกเป็นหกกลุ่ม ทุกๆ ช่วง 10 ปี จากวัยผู้ใหญ่ตอนต้น อายุน้อยกว่า 45 ปี จนถึงวัยสูงอายุตอนปลาย ตั้งแต่ 85 ปี จำแนกความดันโลหิตทั้งค่าซิสทอลิกและค่าไดแอสทอลิก เป็นสี่ระดับตามเกณฑ์ JNC-7 วิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยด้านเพศ กลุ่มอายุ และระดับความดันโลหิตในการทำนายภาวะน้ำหนักเกิน/อ้วนโดยวิเคราะห์การถดถอยโลจิสติกโมเดลปัจจัยเดี่ยว
ผลการวิจัย: ผู้ป่วยประมาณสองในสาม (ร้อยละ 66.2) มีภาวะน้ำหนักเกิน/อ้วน ผู้หญิงมีโอกาสเสี่ยงภาวะน้ำหนักเกิน/อ้วนไม่ต่างจากผู้ชาย (OR 1.38, 0.93-2.06, p = 0.104) โอกาสเสี่ยงภาวะน้ำหนักเกิน/อ้วนเพิ่มขึ้นสัมพันธ์กับอายุน้อยและระดับความดันไดแอสทอลิกที่ยิ่งสูง แต่
ไม่สัมพันธ์กับระดับความดันซิสทอลิก และการควบคุมความดันโลหิตได้หรือไม่ได้ตามเกณฑ์เป้าหมายทั้งนี้ เมื่อเทียบกับวัยผู้ใหญ่ตอนต้น พบว่าโอกาสเสี่ยงลดลงในกลุ่มวัยสูงอายุตอนกลาง (OR 0.24,95%CI 0.11-0.51, p = 0.000) และตอนปลาย (OR 0.14, 95%CI 0.05-0.37, p = 0.000) แต่โอกาสเสี่ยงเพิ่มขึ้นประมาณสามเท่าในวัยผู้ใหญ่ตอนกลาง (OR 2.79, 95%CI 1.10-7.03,p = 0.026) นอกจากนี้ยังพบโอกาสเสี่ยงเพิ่มขึ้นประมาณสองเท่าในผู้ป่วยที่มีค่าความดันไดแอสทอลิกระดับเกือบสูง (OR 1.94, 95%CI 1.34-2.82, p = 0.000) และสูงระดับที่ 1 (OR 2.14, 95%CI 1.09-4.16, p = 0.039)
ข้อเสนอแนะ: ผู้ป่วยความดันโลหิตสูงทั้งผู้หญิงและผู้ชายมีภาวะน้ำหนักเกิน/อ้วนในอัตราสูง โอกาสเสี่ยงเพิ่มขึ้นในกลุ่มอายุน้อยและค่าความดันไดแอสทอลิกยิ่งสูง และพบได้ในผู้ป่วยทุกระดับความดันซิสทอลิก ไม่ขึ้นอยู่กับว่าควบคุมความดันโลหิตได้หรือไม่ได้ตามเกณฑ์ ดังนั้น การรักษาพยาบาลจึงควรมีแนวทางปฏิบัติในการติดตามน้ำหนักตัว การจัดการควบคุมน้ำหนัก และการลดน้ำหนักสำหรับผู้ป่วยที่มีความดันโลหิตสูงทุกราย
Downloads
เอกสารอ้างอิง
Chobanian AV, Bakris GL, Black HR, Cushman WC, Green LA, Izzo Jr JL, et al. Seventh Report of
the Joint National Committee on prevention, detection, evaluation, and treatment of high blood pressure.
Hypertension 2003;42:1206-52.
Ärnlöv J, Ingelsson E, Sundström J, Lind L. Impact of body mass index and the metabolic syndrome on
the risk of cardiovascular disease and death in middle-aged men. Circulation 2010;121(2):230-6.
Meigs JB, Wilson PWF, Fox CS, Vasan RS, Nathan DM, Sullivan LM, et al. Body mass index, metabolic
syndrome, and risk of type 2 diabetes or cardiovascular disease. J Clin Endo Metab 2006;91(8):2906-12.
Yoon K-H, Lee J-H, Kim J-W, Cho JH, Choi Y-H, Ko S-H, et al. Epidemic obesity and type 2 diabetes
in Asia. Lancet 2006;368(9548):1681-8.
Ndumele CE, Matsushita K, Lazo M, Bello N, Blumenthal RS, Gerstenblith G, et al. Obesity and
subtypes of incident cardiovascular disease. J Am Heart Assoc 2016;5(8):e003921. doi: 10.1161/
JAHA.116.003921.
Zhou M, Offer A, Yang G, Smith M, Hui G, Whitlock G, et al. Body mass index, blood pressure, and
mortality from stroke: a nationally representative prospective study of 212,000 Chinese men. Stroke
;39(3):753-9.
D’Agostino RB, Vasan RS, Pencina MJ, Wolf PA, Cobain M, Massaro JM, et al. General cardiovascular
risk profle for use in primary care: the Framingham heart study. Circulation 2008;117(6):743-53.
Kotchen TA. Obesity-related hypertension: pathophysiology, pathophysiology, and clinical management. Am J Hypertens 2010;23(11):1170-8.
Lavie CJ, Milani RV, Ventura HO. Obesity and cardiovascular disease: risk factors, paradox, and
impact of weight loss. J Am Coll Cardiol 2009;53(21):1925-32.
Bundhamcharoen K, Odton P, Phulkerd S, Tangcharoensathien V. Burden of disease in Thailand: changes in health gap between 11999 and 2004. BMC Public Health 2011;11:53. doi: 10.1186/1471-2458-11-53.
Aekplakorn W, Inthawong R, Kessomboon P, Sangthong R, Chariyalertsak S, Putwatana P, et al. Prevalence
and trends of obesity and association with socioeconomic status in Thai adults: National Health Examination
Surveys, 1991-2009. J Obes 2014;2014:410259. doi:10.1155/2014/410259
Aekplakorn W. Prevalence, treatment, and control of metabolic risk factors by BMI status in Thai adults:
National Health Examination Survey III. Asia Pac J Public Health 2011;23(3):298-306.
Aekplakorn W, Kessomboon P, Sangthong R, Chariyalertsak S, Putwatana P, Inthawong R, et al.
for the NHES IV Study Group. Urban and rural variation in clustering of metabolic syndrome
components in the Thai population: results from the Fourth National Health Examination Survey 2009.
BMC Public Health 2011;11:854. doi: 10.1186/1471-2458-11-854.
Seubsman S, Lim LL-Y., Banwell C, Sripaiboonkit N, Kelly M, Bain C, et al. Socioeconomic status, sex, and obesity in a large national cohort of 15-87-year-old open university students in Thailand. J Epidemiol 2010;20(1):13-20.
Thawornchaisit P, de Looze F, Reid CM, Seubsman S, Sleigh A, for Thai Cohort Study Team. Healthrisk factors and the prevalence of hypertension: cross-sectional fndings from a national cohort of 87143 Thai Open University students. Glob J Health Sci 2013;5(4):126-41.
Jitnarin N, Kosulwat V, Rojroongwasinkul N, Boonpraderm A, Haddock CK, Poston WSC. Risk factors for overweight and obesity among Thai adults: results of the National Thai Food Consumption Survey. Nutrients 2010;2(1):60-74.
Banks E, Lim L, Seubsman S, Bain C, Sleigh A. Relationship of obesity to physical activity, domestic
activities, and sedentary behaviours: cross-sectional fndings from a national cohort of over 70,000 Thai
adults. BMC Public Health 2011;11:762. doi:10.1186/1471-2458-11-762
Neuman B, Fawcett J. (Eds.). The Neuman systems model. 4th ed. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall;
Huang PL. A comprehensive defnition for metabolic syndrome. Dis Model Mech 2009;2(5-6):231-7.
Brandes RP. Endothelial dysfunction and hypertension. Hypertension 2014;64(5):924-8.
Chookheaw J, Suwanno J, Sameanphet T. Predictors of risk level of developing coronary heart disease in
women with hypertension attending a rural community hospital. Journal of Nursing Division 2013;40(1):39-56. (in Thai)
Panthong U, Suwanno J, Petsirasan R, Sameanphet T. Prevalence of microalbuminuria among hypertensive persons attending primary care service. Journal of Nursing and Health Care 2016:34(1):93-
(in Thai)
Barba C, Cavalli-Sforza T, Cutter J, Darnton-Hill I, Deurenberg P, Deurenberg-Yap M, et al., for
WHO Expert Consultation. Appropriate body-mass index for Asian populations and its implications for policy and intervention strategies. Lancet 2004;363 (9403):157-63.
Jitnarin N, Kosulwat V, Rojroongwasinkul N, Boonpraderm A, Haddock CK, Poston WSC. Prevalence of overweight and obesity in Thai population: results of the National Thai Food Consumption Survey. Eat
Weight Disord 2011;16(4):e242-9.
Field A. Discovering statistics using SPSS. 3rd ed. London: SAGE Publications Ltd; 2009.
