ผลของโปรแกรมการทำความสะอาดช่องปากต่อสุขภาพช่องปาก และอุบัติการณ์การเกิดปอดอักเสบที่สัมพันธ์กับเครื่องช่วยหายใจ

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมการทำความสะอาดช่องปากต่อสุขภาพช่องปาก และอุบัติการณ์การเกิดปอดอักเสบที่สัมพันธ์กับเครื่องช่วยหายใจในผู้ป่วยวิกฤตที่ใส่ท่อช่วยหายใจ       

การออกแบบการวิจัย: การวิจัยกึ่งทดลอง แบบ 2 กลุ่ม วัดผลก่อนและหลังการทดลอง

การดำเนินการวิจัย: กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยวิกฤต อายุ 18 ปีขึ้นไปจำนวน 50 คน แบ่งเป็น กลุ่มควบคุม 25 คนและกลุ่มทดลอง 25 คน และพยาบาลวิชาชีพ 49 คน ในโรงพยาบาลระดับเหนือ ตติยภูมิทำหน้าที่เป็นผู้ใช้โปรแกรม เครื่องมือในการวิจัยประกอบด้วย โปรแกรมการทำความสะอาดช่องปาก ชุดกิจกรรมป้องกันการเกิดปอดอักเสบที่สัมพันธ์กับเครื่องช่วยหายใจ (Ventilator-associated pneumonia bundle: VAP bundle) แบบวินิจฉัย VAP แบบประเมินสภาวะสุขภาพช่องปาก (Oral Health Assessment Tools: OHAT) แบบประเมินปริมาณคราบจุลินทรีย์บนผิวฟัน (Silness-Löe Plaque Index: PI) แบบประเมิน ปริมาณเสมหะเหนือกระเปาะลมท่อช่วยหายใจ (Supra-Endotrachial Tube cuff secretion score) และ แบบบันทึกสมรรถนะ ความมีวินัย และความพึงพอใจของพยาบาล วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา สถิติ Mid p-values, 95% confidence intervals, two-way repeated measures ANOVA, และ One-sample T test

ผลการวิจัย: ภายหลังสิ้นสุดโปรแกรมพบว่า กลุ่มทดลองมีคะแนนเฉลี่ย OHAT, PI, secretion น้อยกว่ากลุ่มควบคุม (OHATexp= 3.9, OHATcon= 5.84; p<0.001; = 0.46; PIexp= 0.99, PIcon= 1.96; p< 0.001; = 0.54; secretion scoreexp = 1.88 secretion scorecon= 2.63; p< 0.001; = 0.53 ตามลำดับ) ค่าเฉลี่ย OHAT, PI, secretion score ในวันที่ 2, 4 และ 7 หลังใส่ท่อช่วยหายใจในกลุ่มทดลองมีแนวโน้ม ลดลง ส่วนกลุ่มควบคุมมีแนวโน้มที่เพิ่มขึ้น ผู้ป่วยทั้งสองกลุ่มไม่เกิด Early-onset VAP และเฉพาะ ผู้ป่วยกลุ่มควบคุมเท่านั้นที่เกิด Late-onset VAP ด้วยอุบัติการณ์ 35.08 ครั้ง/1,000 วันใช้เครื่องช่วยหายใจ ผลต่างของอุบัติการณ์การเกิด VAP ระหว่างสองกลุ่ม เท่ากับ -35.08 ครั้งต่อ1000 วันใช้เครื่องช่วยหายใจ (p = 0.017; 95% CI[-63.16,-7.01]) พยาบาลวิชาชีพมีสมรรถนะในการใช้โปรแกรมฯ ร้อยละ 98.64 (p<0.001) มีวินัยร้อยละ 99.14 (p<0.001) และมีความพึงพอใจโดยรวมร้อยละ 93.8 (p=0.002)      

ข้อเสนอแนะ: โปรแกรมการทำความสะอาดช่องปาก ช่วยให้สุขภาพช่องปากดีขึ้น ลดปริมาณ เสมหะเหนือกระเปาะลมท่อช่วยหายใจ ลดอุบัติการณ์ VAP สามารถนำไปใช้ได้การปฏิบัติงานในคลินิก