กระบวนการคืนข้อมูลสู่ชุมชนเพื่อการมีส่วนร่วมดูแลผู้สูงอายุ

บทคัดย่อ

บทนำ ผู้วิจัยได้ทำการสำรวจสถานการณ์ผู้สูงอายุและการดูแลในกลุ่มอาสาสมัครผู้ให้การดูแลในชุมชนทุกหมู่บ้าน ของตำบลโนนท่อนจังหวัดขอนแก่นและดำเนินการสร้างความตระหนักในปัญหาโดยมิใช่เป็นเพียงการเผยแพร่ข้อมูล หรือบอกกล่าวให้คนในชุมชนทราบเกี่ยวกับสถานการณ์ที่เกิดขึ้น จึงดำเนินการเปิดเวทีการสนทนานำโดยชุมชน ในรูปแบบงานวิจัยชุมชนเชิงปฏิบัติการ โดยเชื่อว่าความคิดริเริ่มของชุมชนจะนำไปสู่การสร้างเครือข่ายที่แข็งแกร่ง และการตัดสินใจที่เหมาะสมต่อการแก้ไขปัญหาการดูแลผู้สูงอายุที่ยั่งยืนของชุมชน 

วัตถุประสงค์ เพื่อค้นหาความคิดเห็นของชุมชนต่อข้อมูลปัญหาการดูแลผู้สูงอายุที่ได้รับ และค้นหาแนวทาง การแก้ไขโดยชุมชนตามความคิดเห็นของชุมชน 

การออกแบบวิจัย การวิจัยเชิงปฏิบัติการโดยมีชุมชนเป็นฐานตามแนวคิดของ ErnestStringer 

วิธีการดำเนินการวิจัย ผู้ให้ข้อมูลจำนวน 30 คน เป็นผู้แทนชุมชน โดยเลือกตามเกณฑ์คุณสมบัติประกอบด้วย 1)ผู้นำชุมชนจำนวน14คน2)อาสาสมัครดูแลผู้สูงอายุในชุมชนจำนวน14คนและ3)พยาบาลวิชาชีพจากโรงพยาบาล ส่งเสริมสุขภาพตำบลโนนท่อน 1 คน 4) นักพัฒนาชุมชน 1 คน จากเทศบาลตำบลโนนท่อน ทำการเก็บข้อมูล ระหว่างเดือนพฤษภาคม-มิถุนายน 2565 เก็บรวบรวมข้อมูลโดยผู้วิจัยนำเสนอผลการสำรวจให้กับชุมชน จากนั้น ดำเนินการสนทนากลุ่ม แบ่งเป็นกลุ่มละ 10 คน จำนวน 3 กลุ่ม ทำการสนทนากลุ่มกลุ่มละ 1 ครั้ง โดยใช้แนวการ นำสนทนากลุ่มแบบคำถามกึ่งโครงสร้างร่วมกับการบันทึกภาคสนาม วิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยวิธีการวิเคราะห์ เนื้อหา โดยนำหลักเกณฑ์การพิจารณาความน่าเชื่อถือ (trustworthiness) ของ Lincoln และ Guba ประกอบด้วย credibility transferability dependability และ confirmability มาสอดแทรกอธิบายไว้ตลอดกระบวนการวิจัย และรายงานสาระที่สกัดได้ 

ผลการศึกษา ผู้ให้ข้อมูลจากทั้ง 14 หมู่บ้าน เป็นเพศหญิง 18 คน และเป็นเพศชาย 12 คน มีอายุอยู่ในช่วง 38-70 ปีส่วนใหญ่จบการศึกษาระดับประถมศึกษา รองลงมาคือระดับมัธยมศึกษา พบว่ากระบวนการป้อนกลับข้อมูล สู่ชุมชนและให้ชุมชนสะท้อนกลับผลการสำรวจชุมชนที่ได้ช่วยยืนยันความเข้าใจและความพร้อมในการมีส่วนร่วม ของชุมชนต่อปัญหาการดูแลผู้สูงอายุในชุมชนจากมุมมองของชุมชนและการดำรงชีวิตประจำวันของคนในชุมชน ได้เป็นอย่างดีชุมชนได้สะท้อนมุมมองสรุปได้3 หมวดหมู่ คือ การทบทวนสภาพความเป็นอยู่ของผู้สูงอายุ การปรับภาพปัญหาตามมุมมองของชุมชน และจัดลำดับความสำคัญและตัดสินใจ การทบทวนสภาพความเป็นอยู่ ของผู้สูงอายุ เป็นในหลายลักษณะ ทั้งอยู่ลำพังบางเวลาและตลอดเวลา ส่วนใหญ่มีผู้ดูแลที่เป็นสมาชิกในครอบครัว ที่อยู่ด้วยบางเวลาหรือตลอดเวลา การปรับภาพปัญหาตามมุมมองของชุมชน มองว่าชุมชนยังให้การดูแลผู้สูงอายุ ปัญหาขาดผู้ดูแลยังไม่ใช่ปัญหาสำคัญมากนัก และการจะให้ชุมชนเข้าไปช่วยเหลือดูแลผู้สูงอายุโดยตรง ชุมชน มองเป็นเรื่องละเอียดอ่อน ส่วนปัญหาที่สำคัญและตัดสินใจร่วมกันแก้ไข เป็นในเรื่องของการขาดความรู้ในการดูแล กรณีเจ็บป่วยฉุกเฉิน และการไม่เข้าถึงการบริการสุขภาพเนื่องจากเป็นปัญหาที่ชุมชนโดยรวมได้ประโยชน์ร่วมกัน แนวทางการแก้ไขประกอบด้วย ส่งเสริมความรู้ให้ผู้ดูแล การจัดการช่วยเหลือในระยะฉุกเฉิน และการจัดบริการ เชิงรุกในการเข้าถึงการบริการสุขภาพ 

ข้อเสนอแนะ ผลที่ได้จากการศึกษาในครั้งนี้คือจุดเริ่มต้นของการทำงานในระยะการวางแผนเพื่อการปฏิบัติ และลงไปสู่การนำไปปฏิบัติรวมทั้งการประเมินผลการปฏิบัติในรูปแบบการวิจัยซึ่งเป็นเป้าหมายของการนำการ แก้ไขปัญหาโดยมีชุมชนเข้ามามีส่วนร่วม