ผลของโปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ในการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผลต่อความรอบรู้ในการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผลของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน
DOI:
https://doi.org/10.60099/jtnmc.v39i03.268691คำสำคัญ:
ความรอบรู้ด้านสุขภาพ , ความรอบรู้การใช้ยาปฏิชีวนะ , อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านบทคัดย่อ
บทนำ อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) เป็นบุคลากรทางสุขภาพที่มีบทบาทสำคัญในการส่งเสริมสุขภาพของประชาชนในชุมชน การศึกษาที่ผ่านมาพบว่า อสม. มีข้อจำกัดด้านความรอบรู้และพฤติกรรม การใช้ยาปฏิชีวนะ ดังนั้นการส่งเสริม อสม. ให้มีความรอบรู้ในการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผล จะช่วยให้ อสม. สามารถนำความรู้มาใช้ในการจัดการสุขภาพตนเองและสามารถให้คำแนะนำแก่ประชาชนได้อย่างเหมาะสม
วัตถุประสงค์การวิจัย เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ในการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผล ต่อความรอบรู้ในการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผลของ อสม.
การออกแบบการวิจัย การวิจัยกึ่งทดลองแบบสองกลุ่มวัดก่อนและหลังการทดลอง
วิธีดำเนินการวิจัย กลุ่มตัวอย่างเป็น อสม. จำนวน 70 คนที่ปฏิบัติงานอยู่ในพื้นที่รับผิดชอบของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพประจำตำบล 2 แห่งในจังหวัดทางภาคเหนือ เลือกตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจงตามเกณฑ์คัดเข้า และ สุ่มตำบลเข้ากลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม กลุ่มละ 35 คน กลุ่มควบคุมได้รับการดูแลปกติ และกลุ่มทดลองได้รับการดูแลปกติร่วมกับโปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ในการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผลเป็นเวลา 14 สัปดาห์ เครื่องมือวิจัยแบ่งเป็น 2 ส่วน ประกอบด้วย 1) โปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ในการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผล และคู่มือการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผล และ 2) แบบสอบถามข้อมูลส่วนบุคคล และแบบสอบถามความรอบรู้ ในการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผล ที่ผ่านการตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหา ได้ค่าดัชนีความตรงเชิงเนื้อหา เท่ากับ .93 และความเชื่อมั่นของแบบสอบถามได้ค่าสัมประสิทธิ์แอลฟาของครอนบาคเท่ากับ .80 วิเคราะห์ ข้อมูลส่วนบุคคลโดยใช้สถิติพรรณนา เปรียบเทียบคะแนนเฉลี่ยความรอบรู้ภายในกลุ่มโดยใช้การทดสอบทีคู่ และเปรียบเทียบคะแนนเฉลี่ยความรอบรู้ระหว่างกลุ่มโดยใช้การทดสอบทีอิสระ
ผลการวิจัย กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง อายุเฉลี่ยอยู่ในวัยผู้ใหญ่ ข้อมูลส่วนบุคคลของกลุ่มทดลอง และกลุ่มควบคุมไม่แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ค่าเฉลี่ยความรอบรู้ในการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผล ของกลุ่มทดลอง ภายหลังได้รับโปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ในการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผล (M = 170.86, SD = 6.86) สูงกว่าก่อนการทดลอง (M = 132.83, SD = 16.00, t = -13.610, p < .001) และสูงกว่ากลุ่มควบคุม (M = 136.49, SD = 12.36, t = -14.382, p < .001) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ
ข้อเสนอแนะ โปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ในการใช้ยาปฏิชีวนะอย่างสมเหตุผลสามารถเพิ่มความรอบรู้ของ อสม. ได้ สามารถนำไปใช้เป็นแนวทางในการส่งเสริม อสม. ให้มีพฤติกรรมที่พึงประสงค์เกี่ยวกับการใช้ยาปฏิชีวนะ อย่างสมเหตุผล ดังนั้นควรจัดกิจกรรมส่งเสริมความรอบรู้เกี่ยวกับการใช้ยาปฏิชีวนะแก่ อสม. อย่างต่อเนื่อง
Downloads
เอกสารอ้างอิง
Jongtrakul P. Rational drug use (RDU) to patient safety. Nonthaburi: Healthcare Quality Assurance Institute (Public Organization); 0152. (in Thai)
Iwata K, Fukuchi T, Hirai M, Yoshimura K, Kanatani Y. Prevalence of inappropriate antibiotic prescriptions after the great east Japan earthquake. Medicine. 2017; 96(15):e6625. Available from: https://doi.org/10.1097/md.0000000000006625 PMID:28403114
Saleem Z, Saeed H, Hassali MA, Godman B, Asif U, Yousaf M, et al. Pattern of inappropriate antibiotic use among hospitalized patients in Pakistan: a Longitudinal surveillance and implications. Antimicrob Resist Infect Control. 2019; 8:188. Available from: https://doi.org/10.1186%2Fs13756-019-0649-5 PMID: 31768252
Zhao H, Wei L, Li H, Zhang M, Cao B, Bian J, Zhan S. Appropriateness of antibiotic prescriptions in ambulatory care in China: a nationwide descriptive database study. Lancet Infect Dis. 2021;21(6):847-57. Available from: https://doi.org/10.1016/s1473-3099(20)30596-x PMID: 33515511
Phumart P, Phodha T, Thamlikitkul V, Riewpaiboon A, Prakongsai P, Limwattananon S. Health and economic impacts of antimicrobial resistant infections in Thailand: a preliminary study. Journal of Health Systems Research. 2012;06-253:)3(6. Available from: https://kb.hsri.or.th/dspace/handle/11228/3699 (in Thai)
Sumpradit N, Hunnangkul S, Phumart P, Prakongsai P. A survey of the antibiotic control and surveillance system and measures in promoting rational use of antibiotics: preliminary results. Journal of Health Systems Research. 2012;6(3):361-73. (in Thai)
National Statistical Office. The 2023 health and welfare survey. Available from: https://www.nso.go.th/nsoweb/storage/survey_detail/2023/20230929131150_21377.pdf (in Thai)
Khoka A. Antibiotics and antibiotic resistance. Journal of Medicine and Health Sciences. 2020;27(2): 125-39. Available from: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/jmhs/article/view/244782/166171 (in Thai)
Ministry of Public Health; Ministry of Agriculture and Cooperatives. Thailand’s national strategic plan on antimicrobial resistance 2017-2021. Available from: http://narst.dmsc.moph.go.th/documentation/AMR%20strategy%202560-2564.pdf (in Thai)
Ronnarong K, Cheawchanwattana A. Knowledge of antibiotic use in upper respiratory infection, acute diarrhea, and fresh traumatic wound of village health volunteers in Chaiyaphum Province. Thai Journal of Pharmacy Practice. 2021;13(3):693-703. (in Thai)
Watphimai S, Chanthapasa K, Areemit J. Opinions of doctors on the implementation of rational drug use policy: a case study of a province in Northeastern Region. Thai Journal of Pharmacy Practice. 2020;12(1): 114-27. (in Thai)
Kaewkhankhaeng W, Laoprasert† T, Khotchalai S, Kirivan S, Kosiyaporn H, Lekagul A, et al. Knowledge and awareness of antibiotic use and antimicrobial resistance: a survey in Fisheries Officers of Thailand. Journal of Health Systems Research. 2022;16(4): 505-22. Available from: https://kb.hsri.or.th/dspace/handle/11228/5791 (in Thai)
Thammatacharee N, Tomacha N, Pannarunothai S. Advocacy on rational drug use policy in Thailand. Journal of Health Systems Research. 2022;16(3): 281-88. (in Thai)
Thotet P. A Study of the Competency Development Model for village health volunteers 4.0 North Region, 2018. Journal of Human Society. 2022:34-44. (in Thai)
Rasiri S, Intarakumhang Na Rachasima S., Rasiri T. The role of Thai public health volunteers. Journal of Health Research and Development Nakhon Ratchasima Public Health Provincial Office. 2021;7(2):80-97. (in Thai)
Komwong D, Sangkhawat T. Factors affecting drug use behaviors of village health volunteers. Thai Pharmaceutical and Health Science Journal. 2012;7(3):121-6. Available from: https://ejournals.swu.ac.th/index.php/pharm/article/view/2969/2989 (in Thai)
Ngasangsai P, Sornseeyon P, Phattarabenjapol S. A case study of health literacy of village health volunteers. Isan Journal of Pharmaceutical Sciences. 2014; 9 Suppl:82-7. Available from: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/IJPS/article/view/16320/14864 (inThai)
Nutbeam D. The evolving concept of health literacy. Soc Sci Med. 2008; 67(12):2072-8. Available from: https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2008.09.050 PMID: 18952344
Health Education Division, Department of Health Service Support Building, Ministry of Public Health. Health Education Program for health literacy on the rational use of medicines for village health volunteers and working people. (2562). Available from: http://203.157.7.66/linkHed/396 (in Thai)
Mostafa A, Abdelzaher A, Rashed S, AlKhawaga SI, Afifi SK, AbdelAlim S, et al. Is health literacy associated with antibiotic use, knowledge and awareness of antimicrobial resistance among non-medical university students in Egypt? A cross-sectional study. BMJ Open. 2021;11(3):e046453. Available from: https://doi.org/10.1136/bmjopen-2020-046453 PMID: 33649060
Frisch A, Camerini L, Diviani N, Schulz PJ. Defining and measuring health literacy: how can we profit from other literacy domains? Health Promotion International. Health Promotion International. 2011;27(1):117–126. Available from: https://doi.org/10.1093/heapro/dar043
Wattanakul S, Chidnayee S, Sasow P, Tariya D, Panwarin S, Nitirat P. Rational drug use literacy of village health volunteer. Boromarajonani College of Nursing, Uttaradit Journal. 2020;12(2):72-82. Available from: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/unc/article/view/246592/167099 (in Thai)
Thato R. Nursing research: concepts to application. 4th ed. Bangkok: Chulalongkorn University; 2018. (in Thai)
Ministry of Public Health, Department of Health Service Support, Health Education Division. Strategies for promoting health literacy and health behavior. Bangkok: Samcharoen Phanich (Bangkok); 2018. (in Thai)
Burns N, Grove SK. The practice of nursing research: appraisal, synthesis, and generation of evidence. 6th ed. St. Louis (MO): Saunders; 2008.
Norasing M, Thanomphan S. Health literacy and health behavior in patients with uncontrolled blood sugar level or blood pressure: a case study of Nakornping Hospital, Chiang Mai. Journal of Nakornping Hospital. 2019;10(1):35-50. Available from: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/jnkp/article/view/230076/164067 (in Thai)
Ponyon N. Health literacy and health behaviors in rational drug use among village health volunteers, Thatphanom District, Nakhon Pranom Province. Research and Development Health System Journal. 2023;16(3): 333-47. (in Thai)
Arahung R, Hoontrakul S, Roojanavech S. The effects of health literacy enhancement program on hypertensive prevention behavior of pre-hypertension risk group at a community in Nakhon Pathom Province. Royal Thai Navy Medical Journal. 2018;45(3):509-26. Available from: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/nmdjournal/article/view/140049 (in Thai)
Puttapunyo S, Toontom N, Putthanachote N. Effectiveness of a health behavior development program on health literacy, weight loss behavior and weight of overweight personnel in Roi Et Hospital, Mueang District, Roi Et Province, Thailand. Journal of Nursing and Education. 2016;9(4):42-59. (in Thai)
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2024 วารสารสภาการพยาบาล
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
