บทบาทของผู้ปฏิบัติการพยาบาลขั้นสูงในการดูแลผู้ป่วยที่มีภาวะลำไส้สั้น : กรณีศึกษา

บทคัดย่อ

ภาวะลำไส้สั้นเป็นภาวะที่ผู้ป่วยสูญเสียความยาวหรือการทำงานของลำไส้อย่างมีนัยสำคัญ ส่งผลให้เกิดการดูดซึมที่ผิดปกติ โดยลำไส้มีความยาวน้อยกว่า 180–200 เซนติเมตรในผู้ใหญ่ ภาวะนี้มักเกิดจากการผ่าตัดลำไส้หรือภาวะลำไส้เน่า การให้อาหารทางหลอดเลือดดำผ่านสายสวนหลอดเลือดดำส่วนกลาง เป็นวิธีการรักษามาตรฐานในการจัดการภาวะลำไส้สั้นทุกระยะ อย่างไรก็ตามการรักษาในโรงพยาบาล เป็นเวลานานเพื่อรับสารอาหารทางหลอดเลือดดำเป็นความท้าทายเนื่องจากข้อจำกัดเรื่องจำนวนเตียงในโรงพยาบาล จึงเกิดการพัฒนาระบบการให้อาหารทางหลอดเลือดดำที่บ้าน 

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอบทบาทของผู้ปฏิบัติการพยาบาลขั้นสูงในการจัดการดูแล ทางโภชนาการของผู้ป่วยที่มีภาวะลำไส้สั้น โดยเฉพาะผู้ที่รู้สึกหมดหนทางในการรักษา โดยใช้ทฤษฎีความพร่องในการดูแลตนเองของโอเร็ม เพื่อช่วยแนะนำและสร้างแรงจูงใจในการดูแลตนเองให้ผู้ป่วย สามารถจัดการให้สารอาหารทางหลอดเลือดดำด้วยตนเองที่บ้านได้อย่างมีประสิทธิภาพและปลอดภัย 

กรณีศึกษาเป็นผู้ป่วยชายไทยอายุ 39 ปี ได้รับการวินิจฉัยว่ามีภาวะลำไส้สั้นหลังเกิดภาวะแทรกซ้อน รุนแรงจากการฉีกขาดที่บริเวณหลอดเลือดแดงใหญ่และการขาดเลือดที่ลำไส้ ผู้ป่วยได้รับการผ่าตัดลำไส้เล็กส่วนปลายออก แล้วนำลำไส้เล็กส่วนกลางต่อเข้ากับลำไส้ใหญ่ ลำไส้ที่เหลือมีความยาวเพียง 100 เซนติเมตร และยังมีลำไส้ขาดเลือดที่แพทย์พิจารณาไม่ตัดออกเนื่องจากมีความเสี่ยงที่จะเป็นอันตรายถึงชีวิต ทำให้ผู้ป่วยเกิดปัญหาการถ่ายเหลวและลำไส้ดูดซึมสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกายไม่เพียงพอ รับประทานอาหารทางปากได้น้อย จำเป็นต้องได้รับสารอาหารทางหลอดเลือดดำระยะยาวที่บ้าน จากการประเมินผู้ป่วยพบว่า 1) มีความรู้สึกหมดหนทางช่วยเหลือพร่องการดูแลตนเอง มีภาวะซึมเศร้าและขาดแรงจูงใจในการดูแลตนเอง 2) มีภาวะไม่สมดุลของสารน้ำและอิเล็กโทรไลต์ เนื่องจากถ่ายเหลวจากลำไส้ดูดซึมไม่มีประสิทธิภาพ 3) มีความเสี่ยงต่อการได้รับสารอาหารและวิตามิน ไม่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย และ 4) มีโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อนจากการได้รับอาหารทางหลอดเลือดดำส่วนกลางที่บ้าน 

ผู้เขียนเป็นผู้ปฏิบัติการพยาบาลขั้นสูงที่ได้ประยุกต์ทฤษฎีความพร่องในการดูแลตนเองของโอเร็ม เป็นกรอบแนวคิดในการดูแล เพื่อฟื้นฟูแรงจูงใจของผู้ป่วย ในระยะแรกผู้ปฏิบัติการพยาบาลขั้นสูง ได้ตรวจเยี่ยมผู้ป่วยทุกวัน ให้การดูแลสภาพอารมณ์และการดูแลทุกด้าน โดยให้การพยาบาลระบบทดแทน ทั้งหมด หลังจาก 1 สัปดาห์ ผู้ป่วยเริ่มพูดคุยมากขึ้น มีความหวัง และสนใจดูแลตนเองมากขึ้น จึงให้การดูแลระบบทดแทนบางส่วน ให้การสนับสนุนทั้งด้านอารมณ์ ให้ความรู้และแรงจูงใจเพื่อให้ผู้ป่วยสามารถดูแล จัดการตนเองได้ ผู้ปฏิบัติการพยาบาลขั้นสูงได้พัฒนาแผนการดูแลผู้ป่วยที่มุ่งเน้นการให้สารอาหารทางหลอดเลือดดำที่บ้านเพื่อให้มั่นใจถึงความปลอดภัยและลดภาวะแทรกซ้อนของผู้ป่วย โดยกิจกรรมการพยาบาลมุ่งเน้นที่ความสามารถของผู้ป่วยในการจัดการตนเองโดยได้รับความช่วยเหลือบางส่วนซึ่งปรับเปลี่ยนจากระบบการพยาบาลที่ทดแทนทั้งหมดเป็นระบบการพยาบาลที่ทดแทนบางส่วน ผ่านการสนับสนุนและการให้ความรู้ รวมถึงการสอนผู้ป่วยและญาติผู้ดูแลเกี่ยวกับเทคนิคปลอดเชื้อ การดูแลสายสวน การเตรียมสารอาหารทางหลอดเลือดดำ และการจัดการด้านโภชนาการ 

ผลลัพธ์การดูแล แบ่งเป็น ผลลัพธ์ด้านผู้ป่วย ด้านทีมดูแลสุขภาพและด้านคุณภาพการดูแล ผลลัพธ์ด้านผู้ป่วยพบว่า ผู้ป่วยฟื้นฟูความสามารถในการดูแลตนเองและมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น สามารถกลับไปทำงาน และทำกิจกรรมในชีวิตประจำวันได้อย่างปกติ อีกทั้งสามารถจัดการการให้สารอาหารทางหลอดเลือดดำ ที่บ้านได้โดยไม่มีภาวะแทรกซ้อน หลังได้รับสารอาหารทางหลอดเลือดดำที่บ้านเป็นเวลา 6 เดือน ผู้ป่วยสามารถปิดทวารเทียมทางหน้าท้องและเริ่มรับประทานอาหารทางปากได้ตามปกติ หลังจาก 1 ปี ผู้ป่วย สามารถหยุดการได้รับสารอาหารทางหลอดเลือดดำ หยุดยารักษาโรคซึมเศร้าได้ และไม่มีการกลับเป็นซ้ำ ในระยะ 1 ปีที่ติดตามอาการผู้ป่วย ส่วนผลลัพธ์ด้านทีมดูแลสุขภาพ ผู้ปฏิบัติการพยาบาลขั้นสูงสามารถใช้สมรรถนะ ทั้งการดูแลผู้ป่วยโดยตรง การประสานงานกับทีมสหสาขาวิชาชีพ การนำหลักฐานเชิงประจักษ์ มาใช้ในการดูแลผู้ป่วย การเป็นที่ปรึกษาให้กับพยาบาลประจำหอผู้ป่วย ให้คำแนะนำและให้ความรู้กับผู้ป่วยและญาติ และการเป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลง กรณีศึกษานี้เน้นให้เห็นบทบาทสำคัญของผู้ปฏิบัติ การพยาบาลขั้นสูงในการดูแลผู้ป่วยที่มีภาวะลำไส้สั้น การส่งเสริมการดูแลแบบองค์รวมช่วยลดระยะเวลาการนอนโรงพยาบาล ลดค่าใช้จ่าย และเพิ่มประสิทธิภาพการดูแลผู้ป่วย สำหรับผลลัพธ์ด้านคุณภาพ การดูแล โรงพยาบาลยังไม่มีระบบการให้โภชนาการทางหลอดเลือดดำที่บ้านในขณะนั้น ดังนั้นผู้เขียน จึงได้พัฒนาแนวทางการให้สารอาหารทางหลอดเลือดดำส่วนกลางที่บ้าน โดยผู้ป่วยเป็นกรณีศึกษาของโรงพยาบาล ซึ่งนำไปสู่การพัฒนาระบบที่เป็นประโยชน์ต่อผู้ป่วยที่มีภาวะลำไส้สั้น หรือกลุ่มผู้ป่วยอื่น ที่ต้องการโภชนาการทางหลอดเลือดดำส่วนกลางที่บ้าน 

โดยสรุป บทบาทของผู้ปฏิบัติการพยาบาลขั้นสูงมีความสำคัญในการจัดการดูแลผู้ป่วยภาวะ ลำไส้สั้นที่มีความซับซ้อน โดยการประยุกต์ทฤษฎีความพร่องในการดูแลตนเองของโอเร็ม ผู้ปฏิบัติ การพยาบาลขั้นสูงสามารถให้การดูแลที่มุ่งเน้นทั้งด้านร่างกายและจิตใจของผู้ป่วย ส่งเสริมการดูแลตนเองอย่างเป็นองค์รวม และเพิ่มคุณภาพชีวิตตลอดจนผลลัพธ์ของผู้ป่วย บทความนี้นำเสนอกรณีศึกษาที่นำไปสู่การพัฒนาแนวทางการให้สารอาหารทางหลอดเลือดดำที่บ้านให้เกิดผลในทางปฏิบัติและนำไปใช้ได้จริงในระบบสุขภาพ ชี้ให้เห็นถึงความเป็นไปได้และประโยชน์ที่เกิดขึ้น