การพยาบาลผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาด้วยเซลล์บำบัด: การศึกษาผู้ป่วยรายกรณี

บทคัดย่อ

การรักษาด้วยเซลล์บำบัดเป็นเทคโนโลยีการรักษาใหม่ของโรคมะเร็งทางโลหิตวิทยา อาศัยองค์ความรู้ทางพันธุวิศวกรรมในการดัดแปลงโมเลกุลตัวรับของทีเซลล์ให้จับกับโปรตีนจำเพาะ บนผิวเซลล์มะเร็ง โดยไม่ต้องอาศัยการแสดงออกของยีนและโปรตีนบนผิวของเซลล์มะเร็ง ทำให้เซลล์บำบัดสามารถดักจับและฆ่าเซลล์มะเร็งได้อย่างตรงเป้าหมาย พยาบาลมีบทบาทสำคัญในการดูแลผู้ป่วย ที่เข้ารับการรักษาด้วยเซลล์บำบัด ตั้งแต่การรับผู้ป่วยเข้าสู่กระบวนการรักษา การประเมินความพร้อม ด้านร่างกายและจิตใจ เนื่องจากผู้ป่วยกลุ่มนี้ต้องเผชิญกับความทุกข์ทรมานจากการรักษาด้วยยาเคมีบำบัด และ/หรือ รังสีรักษามาอย่างน้อย 2-3 สูตร สมรรถภาพร่างกายจึงถดถอยลงเช่นเดียวกับการรับรู้ ที่ผ่านมาว่าโรคไม่ตอบสนองหลังการรักษาจึงมานำมาซึ่งความวิตกกังวลและทุกข์ใจให้กับผู้ป่วย ความกลัว โรคกลับเป็นซ้ำ หรือความกลัวว่าการรักษาด้วยเซลล์บำบัดจะไม่ได้ผลจึงรบกวนจิตใจผู้ป่วยอยู่เสมอ การสร้างสัมพันธภาพระหว่างพยาบาลและผู้ป่วยจึงมีความสำคัญ การรับฟังความคิด ความรู้สึกของ ผู้ป่วยต่อการรักษา ประสบการณ์การรับมือกับความเจ็บป่วยที่ผ่านมารวมถึงการประเมินความรู้ความเข้าใจ ของผู้ป่วยต่อการรักษาด้วยเซลล์บำบัด สิ่งเหล่านี้จะช่วยให้พยาบาลเข้าใจผู้ป่วยได้อย่างลึกซึ้ง การสอดแทรกข้อมูลการรักษาในช่วงเวลาที่เหมาะสม การให้ข้อมูลถึงสิ่งที่ผู้ป่วยต้องเผชิญระหว่างการรักษาด้วยเซลล์บำบัด เช่น ไข้ ความดันโลหิตต่ำ หรือ ออกซิเจนในเลือดต่ำ เป็นต้น การสอนผู้ป่วยเขียนบันทึก การสอนญาติ ให้ช่วยสังเกตพฤติกรรม การพูดและความจำของผู้ป่วยระหว่างการรักษาซึ่งสามารถทำได้ตั้งแต่วันแรก ที่เข้านอนโรงพยาบาล และหากมีอาการที่เปลี่ยนแปลงไปหลังการรักษาด้วยเซลล์บำบัดจะต้องแจ้งแก่ ทีมแพทย์และพยาบาลทันทีซึ่งอาจบ่งชี้ถึงภาวะแทรกซ้อนที่เกิดจากภาวะการหลั่งสารอักเสบเฉียบพลัน หรือภาวะความผิดปกติทางระบบประสาท การรับฟัง การให้ข้อมูลและการออกแบบกระบวนการดูแลตนเอง ร่วมกันกับผู้ป่วย สิ่งเหล่านี้จะช่วยให้ผู้ป่วยรู้สึกคลายความวิตกกังวล รู้สึกไว้วางใจพยาบาลและพร้อมให้ ความร่วมมือกับทีมรักษา นำมาซึ่งผลลัพธ์ทางการพยาบาลที่ดี บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ ปัญหาสุขภาพของผู้ป่วย เพื่อให้พยาบาลมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับปัจจัยเสี่ยง อาการแสดง และ ผลตรวจทางห้องปฏิบัติการที่เกี่ยวข้องกับภาวะแทรกซ้อนที่เกิดจากการรักษาด้วยเซลล์บำบัด และบทบาทพยาบาลในการจัดการภาวะแทรกซ้อนดังกล่าว เพื่อให้พยาบาลสามารถคาดการณ์ภาวะแทรกซ้อน ที่อาจเกิดขึ้นจากการรักษา และให้การช่วยเหลือผู้ป่วยได้อย่างทันท่วงที ลดอัตราการเสียชีวิตของผู้ป่วย ผู้ป่วยรายกรณีศึกษาเป็นโรคมะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิด (diffuse large B-cell lymphoma) ระยะที่ 4 ซึ่งพบรอยโรคในระบบประสาทส่วนกลางและมีภาวะโรคไม่ตอบสนองต่อการรักษา จัดอยู่ในกลุ่มการพยากรณ์โรคไม่ดี ภายหลังการตรวจพบว่าโรคตอบสนองต่อยาเคมีบำบัดสูตรที่ 3 จึงรักษาต่อด้วยเซลล์บำบัด ช่วงระหว่างเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล ภาวะแทรกซ้อนที่ต้องเฝ้าระวัง ได้แก่ 1) กลุ่มอาการที่เกิดจากการสลายตัวของเซลล์มะเร็งจำนวนมาก 2) กลุ่มอาการที่เกิดจากภาวะ การหลั่งสารอักเสบเฉียบพลัน 3) กลุ่มอาการที่เกิดจากภาวะความผิดปกติทางระบบประสาท หรือที่รู้จัก ในชื่อของ ไอแคน 4) ภาวะแพ้เฉียบพลันชนิดรุนแรง และ 5) ภาวะเม็ดเลือดต่ำเนื่องจากไขกระดูก ถูกกดการทำงาน รวมถึงภายหลังจำหน่ายกลับบ้าน ซึ่งเป็นระยะติดตามผลหลังการรักษาด้วยเซลล์บำบัด ผู้ป่วยมีภาวะเสี่ยงติดเชื้อเนื่องจากระบบภูมิคุ้มกันทำงานบกพร่อง ในระยะนี้ผู้ป่วยต้องกลับไปดูแลตนเองต่อเนื่องที่บ้าน สรุประยะเวลาเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลรวม 30 วัน และจากการติดตาม ผลตรวจทางห้องปฏิบัติการหลังการรักษาในช่วงระยะเวลา 9 เดือน พบว่า ระบบภูมิคุ้มกันในร่างกาย ทำงานบกพร่อง ตรวจไม่พบการทำงานของเซลล์เม็ดเลือดขาวชนิดบี ซึ่งเกิดจากข้อจำกัดการทำงาน ของเซลล์บำบัดไม่สามารถจำแนกระหว่างเซลล์ปกติและเซลล์มะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดบีเซลล์ที่มีแอนติเจน ร่วมกัน คือ แอนติเจน ซีดี19 และค่าการทำงานของอิมมูโนโกลบูลิน จี ซึ่งทำหน้าที่ป้องกันร่างกาย จากการติดเชื้อ พบค่าการทำงานอยู่ในระดับต่ำกว่าค่ามาตรฐาน ส่งผลให้ผู้ป่วยมีภาวะเสี่ยงติดเชื้อง่าย การให้ความรู้กับผู้ป่วยในการดูแลตนเองหลังจำหน่ายกลับบ้าน ตลอดจนการเพิ่มช่องทางการติดต่อสื่อสาร ระหว่างโรงพยาบาลและผู้ป่วย จะช่วยให้ผู้ป่วยมีความมั่นใจในการดูแลตนเอง สามารถปรับตัว ยอมรับ แผนการรักษา และสามารถดูแลตนเองได้อย่างถูกต้องเหมาะสมต่อไป