ความชุกและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความเครียดของนักศึกษาระดับปริญญาตรีในมหาวิทยาลัยแห่งหนึ่ง ภาคเหนือของประเทศไทย ในยุคหลังการแพร่ระบาดโควิด-19
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายระดับความเครียดและตรวจสอบปัจจัยที่สัมพันธ์กับความเครียดของนักศึกษาระดับปริญญาตรีในช่วงยุคหลังการแพร่ระบาดของโควิด-19 การวิจัยเป็นแบบภาคตัดขวางเชิงพรรณนา โดยกลุ่มตัวอย่างประกอบด้วยนักศึกษาระดับปริญญาตรีจำนวน 413 คน จากมหาวิทยาลัยแห่งหนึ่งในภาคเหนือ ได้จากการสุ่มหลายขั้นตอน เก็บข้อมูลระหว่างเดือนกรกฎาคม–สิงหาคม พ.ศ. 2566 ด้วยแบบสอบถามออนไลน์ ซึ่งครอบคลุมข้อมูลทั่วไป การจัดการเรียนการสอน สภาพแวดล้อมการเรียน ความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล และแบบวัดความเครียด SPST-20 การวิเคราะห์ข้อมูลใช้สถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ จำนวน ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และใช้สถิติไคสแควร์ (Chi-square test) เพื่อทดสอบความสัมพันธ์ ผลการวิจัยพบว่า นักศึกษาร้อยละ 53.3 มีระดับความเครียดสูง และพบปัจจัยที่มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติกับระดับความเครียด ได้แก่ เพศ
(p < 0.05) คณะ/วิทยาลัย (p < 0.001) ชั้นปี (p < 0.001) เกรดเฉลี่ยสะสม (p < 0.05) การจัดการเรียนการสอน (p < 0.001) สภาพแวดล้อมการเรียน (p < 0.001) ความสัมพันธ์กับเพื่อน (p < 0.001) และความสัมพันธ์ในครอบครัว (p < 0.001) สรุปผลพบว่า นักศึกษากว่าครึ่งหนึ่งประสบภาวะความเครียดสูง ซึ่งได้รับอิทธิพลจากทั้งปัจจัยส่วนบุคคลและปัจจัยด้านสภาพแวดล้อมที่สามารถปรับเปลี่ยนได้ ผลการศึกษาชี้ให้เห็นว่ามหาวิทยาลัยควรพัฒนาการจัดการเรียนการสอน เสริมสร้างสภาพแวดล้อมที่สนับสนุนผู้เรียน และจัดระบบช่วยเหลือทางสังคมเพื่อบรรเทาความเครียดของนักศึกษาอย่างยั่งยืนในยุคหลังโควิด-19
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
สำนักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม. รายงานประจำปี 2564. กรุงเทพฯ: สำนักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม; 2565. เข้าถึงได้จาก: https://www.mhesi.go.th/index.php/all-media/book-ministry/7430-2564-2.html
Aroonsrimarakot S, Laiphrakpam M, Chathiphot P, et al. Online learning challenges in Thailand and strategies to overcome the challenges from the students’ perspectives. Educ Inf Technol. 2023;28:8153–8170. doi:10.1007/s10639-022-11530-6
Barbayannis G, Bandari M, Zheng X, et al. Academic stress and mental well-being in college students: correlations, affected groups, and COVID-19. Front Psychol. 2022;13:886344. doi:10.3389/fpsyg.2022.886344
Valdés JM, Díaz FJ, Christiansen PM, et al. Mental health and related factors among undergraduate students during SARS-CoV-2 pandemic. Front Psychiatry. 2022;13:833263. doi:10.3389/fpsyt.2022.833263
Mekrungrongwong S, Mekrungruangwong T, Intha P, et al. Factors predicting stress among undergraduate students in Naresuan University. J Public Health Health Sci Res. 2023;5(2):151–165. Available from: https://he01.tci-thaijo.org/index.php/JPHSR/article/view/260410
Syifa N, Purborini N, Rachmawati H, Sumadi FAN, Muhammad I. Depression, anxiety, and stress among health college students during COVID-19 outbreak and online education. J Public Health Dev. 2023;21(3):192–206. doi:10.55131/jphd/2023/2103115
Chautrakarn S, Ong-Artborirak P, Jaiprom K, et al. Mental health and sleep in the post-COVID-19 era among Thai undergraduate students. Sci Rep. 2024;14:26584. doi:10.1038/s41598-024-78559-0
Jirasophin L, Maplook S. Factors affecting stress level and online learning behavior during COVID-19 pandemic. Acad J Phranakhon Rajabhat Univ. 2022;13(2):32–47. Available from: https://so01. tci-thaijo.org/index.php/AJPU/article /view/259093
Poolthong A, Duangrithi D. Predictors of stress from online learning among pharmacy students. Srinagarind Med J. 2022;37(1):32–37. Available from: https://li01.tci-thaijo.org/index.php/ SRIMEDJ/article/view/252242
กระทรวงสาธารณสุข. ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่องยกเลิกประกาศฯ ชื่อและอาการสำคัญของโรคติดต่ออันตราย (ฉบับที่ 3) พ.ศ. 2563. ราชกิจจานุเบกษา. 20 ก.ย. 2565.
ลภณ จิรโศภิน, ศริญณา มาปลูก. ปัจจัยที่ส่งผลต่อระดับความเครียดและพฤติกรรมการเรียนออนไลน์ในช่วงสถานการณ์โควิด-19. วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏพระนคร. 2565;13(2):32–47.
โรจกร ลือมงคล. ความเครียดในการเรียนออนไลน์ช่วงการระบาดของโรคโควิด-19. วารสารศูนย์อนามัยที่ 9. 2565;16(3):772–783. Available from: https://he02.tci-thaijo.org/index.php/RHPC9Journal/article/ view/258667
Krejcie RV, Morgan DW. Determining sample size for research activities. Educ Psychol Meas. 1970;30(3):607–610. doi:10.1177/001316447003000308
Best JW. Research in education. 4th ed. Englewood Cliffs (NJ): Prentice-Hall; 1981.
สุวัฒน์ มหัตนิรันดร์กุล, วนิดา พุ่มไพศาลชัย, พิมพ์มาศ ตาปัญญา. การพัฒนาแบบสอบถามประเมินความเครียดของคนไทย. เชียงใหม่: โรงพยาบาลสวนปรุง กรมสุขภาพจิต; 2540.
ศรีเรือน แก้วกังวาล. จิตวิทยาพัฒนาการชีวิตทุกช่วงวัย เล่ม 2: วัยรุ่น–วัยสูงอายุ. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์; 2545.
Folkman S. Stress: appraisal and coping. In: Gellman MD, Turner JR, editors. Encyclopedia of Behavioral Medicine. New York: Springer; 2013. p. 1913–1915. doi:10.1007/978-1-4419-1005-9_215
Jiang N, Siaw YL, Pamanee K, Sriyanto J. Depression, anxiety, and stress during the COVID-19 pandemic: comparison among higher education students in four countries in the Asia-Pacific region. J Popul Soc Stud. 2021;29:370–383. doi:10.25133/JPSSv292021.023
นิธิสนี รุจิรังสีเจริญ, นิดา ลิ้มสุวรรณ, ศิริไชย หงษ์สงวนศรี, บัญญัติ ยงย่วน. ปัจจัยที่สัมพันธ์กับระดับความเครียดของนักเรียนระดับมัธยมศึกษา. วารสารสมาคมจิตแพทย์แห่งประเทศไทย. 2564;66(1):53–68.
Onolemhenhen PE, Enokela AE. Analysis of age and level of study as factors in academic stress among undergraduates in Edo State, Nigeria. Eur J Educ Stud. 2020;7(11):707–725. doi:10.46827/ejes.v7i11.3444
Alam MJ, Pratik MIK, Khan AH, et al. Prevalence and level of stress among final-year students at a health science institute in Bangladesh. Discov Ment Health. 2025;5:9. doi:10.1007/s44192-025-00136-2
Zhan H, Zheng C, Zhang X, et al. Chinese college students’ stress and anxiety levels under COVID-19. Front Psychiatry. 2021;12:615390. doi:10.3389/fpsyt.2021.615390
สังนภา บารมี, ทยาวีร์ จันทรวิวัฒน์. ปัจจัยที่สัมพันธ์กับความเครียดของการเรียนออนไลน์ในนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6. วารสารการพยาบาลจิตเวชและสุขภาพจิต. 2566;37(3):15–30.
Bandura A. Self-efficacy: the exercise of control. New York: W.H. Freeman; 1997.
ชลธิชา หีดเภา, สมเกียรติยศ วรเดช, ปุญญพัฒน์ ไชยเมล์. ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความเครียดของนักศึกษาภายใต้สถานการณ์โควิด-19. วารสารการพยาบาลและการศึกษา. 2566;16(4):40–52.
Bajwa N, Tudor T, Varela O, Leonard K. Teaching in higher education after COVID-19: optimizing faculty time and effort. Educ Sci. 2024;14(2):121. doi:10.3390/educsci14020121
Mok KH, Xiong W, Ke G, Cheung JOW. Impact of COVID-19 on international higher education and student mobility. Int J Educ Res. 2021;105:101718. doi:10.1016/j.ijer.2020.101718
Chen T, Lucock M. The mental health of university students during the COVID-19 pandemic: an online survey in the UK. PLoS One. 2022;17(1):e0262562. doi:10.1371/journal.pone.0262562
