ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับสภาวะสุขภาพช่องปากวัยทำงาน อำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์:  เพื่อศึกษาสภาวะสุขภาพช่องปากและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับสภาวะสุขภาพช่องปากวัย ทำงานอำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม

วิธีการศึกษา:  เป็นการวิจัยเชิงพรรณนา เพื่อศึกษาสภาวะสุขภาพช่องปากวัยทำงาน อำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม กำหนดขนาดตัวอย่างตามช่วงอายุ 20-29 ปี, 30-39 ปี, 40-49 ปี และ 50-59 ปี โดยวิธี sampling with probability proportional to size (PPS) จำนวนกลุ่มตัวอย่างที่สุ่มได้ทั้งหมด 622 ราย ดำเนินการสัมภาษณ์และตรวจสุขภาพช่องปากแบบครอบคลุมโดยทันตแพทย์ ช่วงเดือนธันวาคม 2558 ถึงเดือนกุมภาพันธ์ 2559 วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติพรรณนา ได้แก่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และสถิติทดสอบไคสแควร์ เพื่อหาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยต่างๆ

ผลการศึกษา: พบว่าเป็นเพศหญิง ร้อยละ 70.3 รายได้เฉลี่ยเท่ากับ 8,970 บาท/เดือน สถานภาพคู่ ร้อยละ 62.9 จบการศึกษาระดับประถมศึกษา ร้อยละ 34.9 สิทธิหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า ร้อยละ 74.9 มีโรคประจำตัว ร้อยละ 21.1 เคยเข้ารับบริการทันตกรรมใน 1 ปีที่ผ่านมา ร้อยละ 46.8 โรงพยาบาลของรัฐเป็นสถานบริการทันตกรรมที่ใช้ประจำ ร้อยละ 36.4 ได้รับการตรวจสุขภาพช่องปากแบบครอบคลุม ร้อยละ 47.6 ต้องการหายจากอาการป่วย ร้อยละ 59.6 มีจำนวนฟันที่ใช้งานได้เฉลี่ย 24.2 ซี่/คน มีคู่สบฟันหลังที่ใช้เคี้ยวอาหารได้ 4 คู่ขึ้นไป ร้อยละ 80.1 มีค่าเฉลี่ยฟันผุถอนอุด 10.8 ซี่/คน มีสภาวะปริทันต์อักเสบ ร้อยละ 15.0 ซึ่งพบมากในผู้ที่อายุ 40 ปีขึ้นไป ไม่พบผู้ที่มีรอยโรคก่อนเกิดมะเร็งในช่องปาก ความจำเป็นต้องได้รับบริการทันตกรรม ได้แก่ ขูดหินน้ำลาย ร้อยละ 75.6 อุดฟัน ร้อยละ 61.7 ถอนฟัน ร้อยละ 44.7 และใส่ฟันเทียม ร้อยละ 33.3  ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับสภาวะสุขภาพช่องปากวัยทำงาน อำเภออัมพวา อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p-value ≤ 0.01) มีจำนวน 6 ปัจจัย ได้แก่ เพศ อายุ รายได้ ระดับการศึกษา สิทธิการรักษาพยาบาล และการได้รับการตรวจสุขภาพช่องปาก โดยพบว่าผู้ที่มีรายได้ 20,000 บาทขึ้นไป และมีระดับการศึกษาอนุปริญญาขึ้นไปจะมีสภาวะสุขภาพช่องปากที่ดีกว่ากลุ่มตัวอย่างอื่น ผู้ที่ถือสิทธิสวัสดิการการรักษาพยาบาลของข้าราชการมีจำนวนฟันผุน้อยกว่า แต่มีจำนวนฟันอุดมากกว่าสิทธิอื่น ส่วนผู้ที่ถือสิทธิหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้ามีสภาวะปริทันต์อักเสบมากกว่าสิทธิอื่น นอกจากนั้นผู้ที่ได้รับการตรวจสุขภาพช่องปากแบบครอบคลุม จะมีจำนวนฟันอุด สภาวะเหงือกและปริทันต์ ปกติมากกว่าผู้ที่ไม่ได้รับการตรวจแบบครอบคลุม

ข้อเสนอแนะ: การตรวจสุขภาพช่องปากแบบครอบคลุม นับได้ว่ามีความสำคัญต่อการส่งเสริมการมีสภาวะสุขภาพช่องปากที่ดีของวัยทำงาน อีกทั้งควรมีการพัฒนาด้านการศึกษาของประชาชน โดยเฉพาะอย่างยิ่งเนื้อหาที่ให้ความรู้แก่ประชาชนในระดับการศึกษาภาคบังคับของประเทศ เพื่อการมีสุขภาพช่องปากที่ดีขึ้นของประชาชนต่อไปในอนาคต