การประเมินผลการเฝ้าระวังและส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัยของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล ในจังหวัดเพชรบุรี

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์:  เพื่อประเมินผลการดำเนินงานการเฝ้าระวังและส่งเสริมพัฒนาการเด็กปฐมวัย  ของจังหวัดเพชรบุรี

วัสดุและวิธีการศึกษา: เป็นการวิจัยผสมผสาน โดยใช้แนวคิดและทฤษฎีระบบ (system theory) เก็บข้อมูลเชิงปริมาณด้วยแบบสอบถามจากผู้ให้บริการส่งเสริมพัฒนาการเด็กในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) และผู้รับบริการในพื้นที่รับผิดชอบของ รพ.สต. จำนวน 118 แห่ง ขนาดกลุ่มตัวอย่าง จำนวนกลุ่มละ 92 คน เลือกกลุ่มตัวอย่างโดยการสุ่มแบบชั้นภูมิตามขนาดของ รพ.สต. ส่วนข้อมูลเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึกจากผู้ให้ข้อมูลซึ่งใช้การคัดเลือกแบบเจาะจงจากผู้ให้บริการส่งเสริมพัฒนาการเด็กใน รพ.สต. และผู้รับบริการในพื้นที่รับผิดชอบ จำนวนกลุ่มละ 8 คน ดำเนินการระหว่างเดือนสิงหาคม-ธันวาคม 2560 ใช้สถิติวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และการวิเคราะห์เนื้อหา

ผลการศึกษา:  1)  ปัจจัยนำเข้า  พบว่า  มีการประชาสัมพันธ์ให้ผู้เกี่ยวข้องและผู้รับบริการทราบ มีบุคลากรเพียงพอ มีระบบสนับสนุนการบันทึกข้อมูล มีแผนดำเนินการแยกออกจากวันฉีดวัคซีน ผู้รับบริการได้รับการเยี่ยมบ้านจากอาสาสมัครสาธารณสุข  มีความสะดวกในการเดินทางไปรับบริการ  และมีเวลาส่งเสริมพัฒนาการให้บุตรหลาน แต่พบปัญหา ได้แก่  ผู้ให้บริการยังขาดทักษะความชำนาญ  คู่มือเฝ้าระวังและส่งเสริม พัฒนาการเด็กปฐมวัยและชุดอุปกรณ์ประเมินพัฒนาการยังไม่เพียงพอ  ไม่มีห้องที่เหมาะสมกับการประเมินพัฒนาการ  ไม่มีอาสาสมัครสาธารณสุขเชี่ยวชาญพัฒนาการเด็ก  และขาดความร่วมมือจากหน่วยงานในพื้นที่  2) กระบวนการ พบว่า ผู้ให้บริการมีการเตรียมตัว เตรียมข้อมูล อุปกรณ์และสถานที่ มีการติดต่อผู้รับบริการ ล่วงหน้า มีการสร้างสัมพันธภาพกับเด็กและให้ผู้ปกครองมีส่วนร่วม มีการเยี่ยมบ้านกระตุ้นพัฒนาการและติดตามเด็กที่ไม่มาตามนัด มีการแปลผลและแจ้งผู้ปกครองพร้อมแจ้งกำหนดนัด และบันทึกข้อมูลทันเวลา ในส่วนผู้รับบริการ พบว่าเคยอ่านคู่มือเฝ้าระวังฯ  เคยจัดหาอุปกรณ์ฝึกกระตุ้นพัฒนาการบุตรหลานและนำไปประเมินพัฒนาการตามนัดโดยมีส่วนร่วมกับการประเมินด้วย ปัญหาที่พบ คือมีการเลี้ยงดูเด็กไม่ถูกต้อง ซึ่งจำเป็นต้องให้ความรู้แก่ผู้ปกครอง เช่น การเลือกอาหารที่เหมาะสมกับเด็ก  3) ผลการดำเนินงาน พบว่า ผู้ให้บริการและผู้รับบริการมีความรู้อยู่ในระดับปานกลาง ( = 6.71 และ 5.68) ผู้ให้บริการมีความพึงพอใจอยู่ในระดับปานกลาง (= 3.33) ส่วนผู้รับบริการมีความพึงพอใจอยู่ในระดับสูง (= 3.96) ค้นหาเด็กที่มีพัฒนาการสงสัยล่าช้าได้ตามเกณฑ์ (ร้อยละ 21.0) และเด็กมีพัฒนาการสมวัยผ่านเกณฑ์ (ร้อยละ 88.8) ปัญหาที่พบ ได้แก่ ผู้ให้บริการขาดความรู้เกี่ยวกับเป้าหมายตัวชี้วัด การคัดกรองพัฒนาการครอบคลุมเด็กเป้าหมายได้เพียงร้อยละ 72.6 และติดตามเด็กที่พบพัฒนาการสงสัยล่าช้าได้เพียง ร้อยละ 50.5