กรณีศึกษาผู้ป่วยเด็กหญิงที่มีภาวะไส้เลื่อนของรังไข่บริเวณขาหนีบติดค้างร่วมกับการบิดขั้วของรังไข่

บทคัดย่อ

            ภาวะไส้เลื่อนบริเวณขาหนีบ เป็นภาวะที่พบได้ค่อนข้างบ่อยในทารกแรกเกิดและเด็กเล็ก จากรายงานพบว่ามีอุบัติการณ์การเกิดตั้งแต่ร้อยละ 1-13 และอาจพบสูงขึ้นได้ถึงร้อยละ 30 ในทารกคลอดก่อนกำหนด โดยพบว่ามีอุบัติการณ์การเกิดสูงสุดในช่วงขวบปีแรกและหนึ่งในสามของผู้ป่วยเกิดขึ้นในช่วง 6 เดือนแรกของชีวิต มักพบในเด็กชายมากกว่าเด็กหญิง อัตราส่วนอยู่ที่ประมาณ 3:1 ถึง 10:1

            ในผู้หญิง round ligament จะเกาะกับมดลูกบริเวณใกล้กับจุดเริ่มต้นของท่อนำไข่ ส่วนอีกข้างจะผ่านช่องขาหนีบ (inguinal canal) ไปยังอวัยวะเพศ (labia majora) ทำให้เยื่อบุช่องท้องบริเวณนี้เกิดเป็นรอยหวำเข้าไปเรียกว่า Canal of Nuck ซึ่งเทียบเท่ากับ processus vaginalis ในเพศชาย การไม่หดหายไปของ processus vaginalis จะทำให้เกิดภาวะไส้เลื่อนบริเวณขาหนีบหรือเกิดถุงน้ำอัณฑะ (hydrocele) ตรงบริเวณนี้ได้ เป็นภาวะที่พบได้น้อยในเพศหญิง แต่หากเกิดภาวะไส้เลื่อนบริเวณขาหนีบในเด็กหญิงขึ้นมานั้น มีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องวินิจฉัยแยกโรคให้ได้ว่าภายในถุงไส้เลื่อนนั้นมีรังไข่เป็นส่วนประกอบอยู่หรือไม่ ทั้งนี้เนื่องจากภาวะไส้เลื่อนของรังไข่บริเวณขาหนีบจะพบว่าเกิดการติดค้าง (incarceration) ได้บ่อยถึงร้อยละ 43 ของผู้ป่วย และยังพบว่ามีโอกาสเกิดการบิดขั้วของรังไข่ได้มากถึงร้อยละ 2-33 ซึ่งหากสามารถตรวจพบได้ว่าเป็นภาวะไส้เลื่อนของรังไข่บริเวณขาหนีบติดค้างได้อย่างรวดเร็ว ก็จะสามารถทำการผ่าตัดรักษาได้อย่างทันท่วงที โดยการตรวจด้วยคลื่นเสียงความถี่สูง (high frequency ultrasonography) นับเป็นเครื่องมือช่วยตรวจวินิจฉัยลำดับต้นๆ ที่เหมาะสมในการประเมินรอยโรคบริเวณขาหนีบ

            เนื่องจากภาวะดังกล่าวพบได้ไม่มากนัก หากไม่มีความรู้เกี่ยวกับโรคนี้ และเลือกการส่งตรวจเพิ่มเติมที่ไม่เหมาะสมหรือล่าช้า จะทำให้วินิจฉัยโรคล่าช้าและเกิดภาวะแทรกซ้อนแก่ผู้ป่วยได้ ดังนั้นนอกจากการซักประวัติและตรวจร่างกายโดยละเอียดแล้ว การมีความรู้ถึงภาวะนี้ จะทำให้สามารถเลือกการตรวจวินิจฉัยทางรังสีวิทยาที่เหมาะสมและทันท่วงที เป็นประโยชน์ต่อผู้ป่วยช่วยให้วินิจฉัยแยกโรคได้ถูกต้อง และลดอันตรายที่อาจเกิดจากการวินิจฉัยผิดพลาดหรือล่าช้าได้

            บทความนี้ได้นำเสนอกรณีศึกษาภาวะไส้เลื่อนของรังไข่บริเวณขาหนีบติดค้างร่วมกับการบิดขั้วของรังไข่ในผู้ป่วยเด็กหญิงอายุ 4 เดือน ที่มาโรงพยาบาลด้วยเรื่องก้อนบวมกดเจ็บบริเวณขาหนีบซ้าย และผลการผ่าตัดพบเป็นไส้เลื่อนบริเวณขาหนีบของรังไข่ซ้ายร่วมกับการบิดขั้วของรังไข่ ซึ่งเป็นภาวะที่พบได้ไม่บ่อยนัก ผู้ป่วยได้รับการส่งตรวจเพิ่มเติมด้วยเครื่องตรวจคลื่นเสียงความถี่สูง บทความนี้ได้บรรยายถึงลักษณะของไส้เลื่อนรังไข่บริเวณขาหนีบที่ตรวจพบจากเครื่องตรวจคลื่นเสียงความถี่สูงและความสำคัญของภาวะดังกล่าว