การลดอาการคัดตึงเต้านมในหญิงหลังคลอดด้วยการนวดและประคบสมุนไพร ตามศาสตร์การแพทย์แผนไทย

บทคัดย่อ

 การคัดตึงเต้านมเป็นปัญหาที่พบบ่อยในหญิงหลังคลอด เกิดจากการคั่งค้างของน้ำนมทำให้เกิดการคัดตึงและเจ็บเต้านม การดูแลเพื่อลดอาการคัดตึงเต้านมมีหลายวิธี เช่น การประคบความร้อนและความเย็น การฝังเข็ม กัวซา การอัลตราซาวนด์และการนวด ซึ่งการนวดเป็นวิธีที่นิยมใช้ในการดูแลการคัดตึงเต้านมเพราะมีประสิทธิภาพและสะดวก ปัจจุบันมีการเรียกวิธีการนวดเต้านมแตกต่างกันออกไป เช่น การนวดเต้านม การนวดเปิดท่อน้ำนม การนวดกระตุ้นน้ำนม ซึ่งการนวดเหล่านี้เป็นการนวดบริเวณเต้านมเพื่อคลายความตึงของเต้านมและช่วยกระตุ้นการไหลของน้ำนมเช่นกัน แต่เทคนิคและวิธีการนวดอาจแตกต่างกัน สำหรับเทคนิคการนวดเต้านมเพื่อลดการคัดตึงเต้านมในคลินิกอายุรเวทแพทย์แผนไทยประยุกต์ โรงพยาบาลศิริราช จะเป็นการกดนวดที่ใช้เพียงนิ้วมือและฝ่ามือ ตามหลักการการนวดไทยแบบราชสำนักซึ่งมีจุดเด่นเรื่องการแต่งรสมือ (การปรับขนาดแรงให้เหมาะสมกับโรคและบุคคล) ทำให้การนวดมีความนุ่มนวล ช่วยให้กดนวดเต้านมลงได้ลึก และไม่เกิดการบาดเจ็บหลังการนวด จึงสามารถใช้เป็นวิธีการนวดเต้านมในหญิงหลังคลอดที่มีปัญหาเต้านมแข็งตึงและรู้สึกเจ็บเต้านมมากได้ นอกจากนี้ยังมีการประคบสมุนไพรเพื่อช่วยลดอาการคัดตึงเต้านม กระตุ้นการไหลเวียนของเลือดลม และทำให้น้ำนมไหลสะดวก ในกรณีที่เต้านมเป็นก้อนแข็ง ปวด บวม แดง ร้อน และมีไข้ จำเป็นต้องได้รับการตรวจรักษากับแพทย์แผนตะวันตกก่อนจึงจะสามารถทำการนวดเต้านมได้ บทความนี้จะช่วยให้เกิดความรู้ ความเข้าใจเกี่ยวกับศาสตร์การแพทย์แผนไทยกับการดูแลหญิงหลังคลอดและหัตถการที่ช่วยลดอาการคัดตึงเต้านมในหญิงหลังคลอด ซึ่งเป็นเวชปฏิบัติของคลินิกอายุรเวทแพทย์แผนไทยประยุกต์ สถานการแพทย์แผนไทยประยุกต์ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล