การฉายรังสีมะเร็งในอุ้งเชิงกราน โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย

วิสัณห์  อาภาเศรษฐสกุล; กนกพร  ม่วงคำพร; สัจจพร  ห้วงน้ำ; จำนงค์  คุ้มเขว้า

ผู้แต่ง

วิสัณห์ อาภาเศรษฐสกุล สาขารังสีรักษาและมะเร็งวิทยา ฝ่ายรังสีวิทยา โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย กรุงเทพมหานคร
กนกพร ม่วงคำพร สาขารังสีรักษาและมะเร็งวิทยา ฝ่ายรังสีวิทยา โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย กรุงเทพมหานคร
สัจจพร ห้วงน้ำ สาขารังสีรักษาและมะเร็งวิทยา ฝ่ายรังสีวิทยา โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย กรุงเทพมหานคร
จำนงค์ คุ้มเขว้า สาขารังสีรักษาและมะเร็งวิทยา ฝ่ายรังสีวิทยา โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย กรุงเทพมหานคร

คำสำคัญ:

การจำลองการรักษา, การฉายรังสี, มะเร็งบริเวณอุ้งเชิงกราน, การตรวจสอบตำแหน่งก่อนฉายรังสี, ผลข้างเคียงจากการฉายรังสี

บทคัดย่อ

มะเร็งในอุ้งเชิงกราน (Pelvic malignancies) เป็นมะเร็งที่พบเป็นอันดับต้น ๆ ทั้งในเพศหญิงและเพศชาย ซึ่งรังสีรักษาเป็นหนึ่งในวิธีการรักษา แบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือ รังสีรักษาจากภายนอกหรือการฉายรังสี (External radiotherapy) และรังสีรักษาระยะใกล้หรือการใส่แร่ (Brachytherapy) รังสีรักษาเป็นการรักษาโดยใช้รังสีพลังงานสูงเพื่อทำลายเซลล์มะเร็ง ดังนั้นจึงต้องให้ความสำคัญในทุกขั้นตอน ตั้งแต่การเตรียมตัวผู้ป่วย การจำลองการรักษา การให้รังสี การจัดท่าและการเลือกใช้อุปกรณ์ให้เหมาะสมกับผู้ป่วยในแต่ละราย อย่างไรก็ตามอาจเกิดความคลาดเคลื่อนในการฉายรังสีได้ เช่น ท่านอนหรือการเตรียมตัวของผู้ป่วยที่ไม่เหมือนกับวันจำลอง เพื่อลดความคลาดเคลื่อนและลดผลข้างเคียงที่จะเกิดกับอวัยวะปกติรอบข้าง จำเป็นต้องมีการตรวจสอบตำแหน่งก่อนการฉายรังสีโดยใช้ระบบภาพนำวิถี (Image-guided radiotherapy, IGRT) ที่เป็นภาพถ่ายทางรังสี อาทิเช่น EPID (Electronic Portal Imaging Device) หรือ CBCT (Cone Beam Computed Tomography) นอกจากนี้ภาพถ่ายทางรังสียังเป็นส่วนสำคัญของขั้นตอนการใส่แร่ เพื่อให้แพทย์สามารถประเมินและวางแผนการรักษาได้อย่างถูกต้องแม่นยำ ซึ่งการสร้างภาพถ่ายทางรังสีเหล่านี้ถือเป็นหน้าที่หลักของนักรังสีการแพทย์ในงานรังสีรักษา บทความนี้จัดทำขึ้นสำหรับผู้ที่สนใจเพื่อเพิ่มพูนความรู้เกี่ยวกับแนวทางการรักษามะเร็งในอุ้งเชิงกรานด้วยรังสี ณ โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย

Downloads

Download data is not yet available.

เอกสารอ้างอิง

Chulalongkorn Comprehensive Cancer Center Tumor Registry Unit. KCMH tumor registry Annual Report 2019. Vol 9. Bangkok: V.S.S. group limited; 2022.

Chulalongkorn Comprehensive Cancer Center Tumor Registry Unit. KCMH tumor registry Annual Report 2018. Vol 8. Bangkok: V.S.S. group limited; 2021.

Chulalongkorn Comprehensive Cancer Center Tumor Registry Unit. KCMH tumor registry Annual Report 2020. Vol 10. Bangkok: V.S.S. group limited; 2023.

Gulia A, Patel F, Rai B, Bansal A, Sharma SC. Conventional four field radiotherapy versus computed tomography-based treatment planning in cancer cervix: A dosimetric study. South Asian J Cancer 2013;2(3):132-5.

Stam MR, van Lin EN, van der Vight LP, Kaanders JH, Visser AG. Bladder filling variation during radiation treatment of prostate cancer: can the use of a bladder ultrasound scanner and biofeedback optimize bladder filling. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2006;65(2):371-7.

Coia LR, Myerson RJ, Tepper JE. Late effects of radiation therapy on the gastrointestinal tract. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1995;31(5):1213-36.

Chen Z, Yang Z, Wang J, Hu W. Dosimetric impact of different bladder and rectum filling during prostate cancer radiotherapy. Radiat Oncol 2016;11(1):103.

Kumkhwao J, Arphasetthasakul N, Amornwichet N, Oonsiri P. Comparison of bladder volume in prostate radiation therapy between simulation and treatment. J Thai Assn of Radiat Oncol 2020;26(1): R13-R24.

Burger J. Radioactive sources in brachytherapy. Radiol Oncol 2003;37(2).

Viswanathan AN, Lee LJ, Eswara JR, Horowitz NS, Konstantinopoulos PA, Mirabeau-Beale KL, et al. Complications of pelvic radiation in patients treated for gynecologic Malignancies. Cancer 2014;120:3870-83.

Dohm A, Sanchez J, Stotsky-Himelfarb E, Willingham FF, Hoffe S. Strategies to Minimize late effects from pelvic radiotherapy. ASCO 2021;41:158-168.

Chumsuwan N, Kowittheeraphong N, Ruedoodee M, Sae-tan M. Setup error assessment of female breast cancer radiotherapy at Songklanagarind Hospital. Thai J Rad Tech. 2022;47(1):35-42.